28 - 03 - 2020
۴۰۴ دشت کشور در وضعیت ممنوعه
تداوم خشکسالیها، افت بارندگیها و تخلیه روزافزون منابع آب زیرزمینی موجب شده از میان ۶۰۹ دشت کشور، ۴۰۴ دشت کشور در شرایط بحرانی به سر ببرند و استانهای فارس، کرمان، خراسانرضوی، اصفهان و خراسانجنوبی در صدر مناطق دارای بیشترین تعداد دشت ممنوعه قرار گیرند.
ایران در یک دهه اخیر به صورت مداوم بارندگیهای کمتر از میانگین بلندمدت را تجربه کرده و نزولات جوی روند نزولی به خود گرفته است که این شرایط در کنار افزایش چشمگیر برداشتها و استفاده از آبخوانهای زیرزمینی موجب شده کشور ما با کاهش محسوس منابع آبی زیرزمینی مواجه شود.
طبق گزارشهای ثبتشده از سوی وزارت نیرو، از اول مهر تا آذرماه سالجاری (سال آبی ۹۷-۹۸) میزان بارندگی حوضه آبریز دریاچه خزر ۱/۱۵۹ میلیمتر، خلیجفارس و دریای عمان ۱۷۱ میلیمتر، فلات مرکزی ۳/۴۲ میلیمتر و این میزان بارندگی برای کل کشور، معادل ۸/۸۹ میلیمتر بوده است.
تداوم خشکسالیها، افت بارندگیها و فشار هر چه بیشتر به سفرههای زیرزمینی به عنوان منابع استراتژیک آب کشور باعث شده تا از ابتدای سال تاکنون ۲۳ دشت به جمع دشتهای ممنوعه کشور افزوده شود و هرگونه توسعه بهرهبرداری از منابع آبهای زیرزمینی در دشتهای یاد شده ممنوع است.
بر اساس ارزیابی صورت گرفته، استانهای فارس با حدود ۹۰ دشت، کرمان با ۳۷ دشت، خراسانرضوی با ۳۳ دشت، اصفهان با ۲۶ دشت و خراسانجنوبی با ۲۵ دشت در صدر استانهای دارای بیشترین دشتهای ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار گرفتهاند.
در حال حاضر برداشت از چاههای غیرمجاز به حدود ۸/۷ میلیارد مترمکعب رسیده است و این در حالی است که از سال ۸۴ تاکنون بیش از ۶۶ هزار حلقه چاه غیرمجاز مسدود شده است.
نگاهی به روند افزایش دشتهای ممنوعه در کشور نشان میدهد که از ابتدای دهه ۸۰ تاکنون تعداد دشتهای ممنوعه در ایران حدودا دو برابر شده است.
همچنین ادامه فشار به منابع زیرزمینی موجب شده است تا کسری تجمعی آبخوانهای زیرزمینی کشور به ۱۳۰ میلیارد مترمکعب برسد که حدود ۱۰۶ میلیارد مترمکعب از این کسری طی ۲۰ سال اخیر اتفاق افتاده است و هر ساله نیز رقمی در حدود شش میلیارد مترمکعب به کسری مخازن زیرزمینی کشور اضافه میشود.
در این بین استانهای خراسان رضوی با یک میلیارد و ۸۵ میلیون مترمکعب، کرمان با ۸۱۳ میلیون مترمکعب، فارس با ۵۵۱ میلیون مترمکعب، قزوین با ۳۳۳ میلیون مترمکعب و اصفهان با ۳۲۰ میلیون مترمکعب درصدر استانهای دارای بیشترین میزان کسری مخزن آبخوانهای زیرزمینی قرار گرفتهاند.
در همین راستا دبیر اجرایی طرح احیا و تعادلبخشی آبهای زیرزمینی با اشاره به اینکه تعداد چاههای غیرمجاز کشور به حدود ۳۲۰ هزار حلقه رسیده است، گفت: از زمان شروع طرح تعادلبخشی در سال ۸۴ که این برنامه ردیف اعتباری دریافت کرده است تاکنون بیش از ۶۶ هزار حلقه چاه غیرمجاز مسدود شده است که از این تعداد حدود ۴۴ هزار حلقه طی چهار سال اخیر با اجرای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی کشور پر شده است.
عبدالله فاضلی برنامه کوتاهمدت وزارت نیرو در این بخش را تعادلبخشی آبخوانهای کشور دانست و افزود: تا پایان برنامه ششم توسعه درصددیم افت موجود در آبخوانهای کشور را تثبیت کنیم و در مرحله بعد شش میلیارد مترمکعب کسری مخزنی که سالیانه در اثر برداشت بیش از حد به آبخوانهای کشور تحمیل شده را جبران کنیم.
دبیر اجرایی طرح احیا و تعادلبخشی آبهای زیرزمینی با تاکید بر اینکه کسری مخزن فعلی آبخوانهای کشور به ۱۳۰ میلیارد مترمکعب رسیده است، گفت: براین اساس باید در فرآیند ۱۵ سال بعد از برنامه ششم توسعه بتوانیم این منابع را جبران کرده و احیای آبخوانها را به دنبال داشته باشیم.
فاضلی با اشاره به اینکه استانهای شمالی گیلان، مازندران و گلستان دارای بیشترین چاه غیرمجاز در کشور هستند، ادامه داد: پس از این مناطق آذربایجانغربی، فارس، اصفهان، خراسانرضوی و کرمان بیشترین تعداد چاه غیرمجاز را به خود اختصاص دادهاند.
دبیر اجرایی طرح احیا و تعادلبخشی آبهای زیرزمینی برداشت سالانه چاههای مجاز و غیرمجاز از آبهای زیرزمینی را حدود ۴۶ میلیارد مترمکعب دانست و افزود: از این تعداد حدود ۶/۴ تا پنج میلیارد مترمکعب برداشتها مربوط به چاههای غیرمجاز و مابقی مربوط به چاههای مجاز است.
وی تاکید کرد: بر اساس برنامه ششم توسعه باید کاهش ۱۱ میلیارد مترمکعبی بهرهبرداری از آبهای زیرزمینی صورت بگیرد تا به تعادل در این بخش دست پیدا کنیم که ممانعت از برداشت ۶/۴ میلیارد مترمکعبی چاههای غیرمجاز حدود ۴۰ درصد از این برنامه را محقق و نقش مهمی را در به تعادل رسیدن آبخوانهای کشور ایفا خواهد کرد.
همچنین مدیرکل مدیریت مصرف و بهرهوری وزارت نیرو با اشاره به اینکه ایران جزو ۲۰ کشور اول دنیا به لحاظ مصرف آب و انرژی است میگوید: با استمرار وضعیت موجود بیشتر آبخوانهای کشور حداکثر تا ۱۵ سال دیگر از بین خواهند رفت. بنابراین با توجه به وابستگی همه ما به منابع آبی و جمعیتی که به طور متناسب توزیع نشده دو برابر میزان برنامهریزی شده را بهرهبرداری میکنیم، در نتیجه باید یک تغییر اساسی در رویه مصرف آب شکل گیرد.
در همین راستا اولین جلسه شورای سیاستگذاری هماندیشی سیاستگذاران منابع آب کشور با حضور نمایندگان وزارتخانههای نیرو، جهاد کشاورزی و صنعت، معدن تجارت، سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری تهران روز گذشته در محل سالن همایش برج فناوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار شد.
در این جلسه علاوه بر بررسی راهکارهای شناسایی منابع آبی، در زمینه ارائه راهکارهای عملی برای حل معضلات منابع آب کشور بحث و تبادلنظر شد.
در این جلسه مقرر شد چهارمین نشست هماندیشی سیاستگذاران منابع آب کشور در سه پنل تخصصی به میزبانی وزارت نیرو در اواخر اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ برگزار شود.
جلسه شورای سیاستگذاری از سوی مرکز تحقیقات مهندسی صنایع و بهرهوری و دفتر توسعه پایدار دانشگاه صنعتی امیرکبیر و با مشارکت تمام دستگاهها و سازمانهای متولی در امر آب در سه دوره متوالی برگزار شده است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد