16 - 03 - 2020
لزوم بازنگری در سند چشمانداز
گروه صنعت- با بهرهبرداری از مجتمع آلومینیوم جنوب «سالکو» ظرفیت تولید شمش آلومینیوم به ۶۰ درصد افزایش خواهد یافت. این خبر که در چند روز گذشته منتشر شده از آن جهت حائزاهمیت است که نه تنها ورود این واحد به چرخه تولید در خوشبینانهترین حالت یک سال زمان نیاز دارد بلکه در ۱۰ ماه ابتدایی امسال نیز میزان تولید شمش کاهش ۱۷ درصدی را در پی داشته که به نظر میرسد خوشحالی پیش از موعد ناشی از تلاش برای سرپوش گذاشتن به کاهش تولید بوده که چالش بیشتری را برای صنایع پایین دستی به همراه خواهد داشت. اگرچه مدیران صنایع پاییندستی آلومینیوم معتقدند عدم صادرات شمش به واسطه شرایط تحریمی و همچنین تغییر و تحولاتی که در مدیریت دو شرکت بزرگ آلومینیومسازی رخ داده باعث شده با وجود کاهش تولید کمبودی در بازار احساس نشود برخلاف سال قبل عرضه این محصول در بازار استمرار داشته، هرچند که قیمت عرضه این محصول در بازار کشور از قیمت جهانی بالاتر است و مشکلات صنایع بالادستی در تامین مواد اولیه نیز همواره سبب میشود مسوولان حامی این بخش باشند.
در چنین شرایطی چشم امید فعالان این حوزه به بهرهبرداری رسیدن واحد جدید تولید آلومینا در کشور و به بهرهبرداری رسیدن معدن بوکسیت تحت اجاره ایران در گینه است تا شاید بدینترتیب با کاهش قیمت ماده اولیه واحدهای تولیدکننده شمش آلومینیوم در نهایت قیمت این محصول در داخل کشور کاهش پیدا کرده و بدین ترتیب بر قدرت رقابتپذیری بخش نهایی زنجیره افزوده شود. هرچند که برخی تحلیلگران میگویند باتوجه به شرایط تحریم به زودی نباید منتظر به بهرهبرداری رسیدن این پروژهها بود و از سوی دیگر لزوما به بهرهبرداری رسیدن این واحدها به معنی کاهش قیمت ماده اولیه نخواهد بود و نداشتن ذخایر غنی بوکسیت در داخل کشور سبب میشود تا همواره قیمت تولید این محصول در کشور بالا باشد و باتوجه به شرایط جهانی شمش آلومینیوم حتی شاید لازم باشد در زمینه اهداف سند چشمانداز در بخش آلومینیوم نیز تجدیدنظر شود.
افزایش ماهانه و کاهش سالانه تولید
براساس سند نقشه راه بخش معدن و صنایع معدنی کشور و برنامه چهارساله وزارت صنعت، معدن و تجارت (۱۴۰۰- ۱۳۹۷) ظرفیت آلومینیوم کشور امسال نسبت به سال گذشته بیش از ۶۰ درصد افزایش خواهد یافت. جداول آماری سند نقشه راه بخش معدن و صنایع معدنی کشور گویای آن است که در سال ۹۶ ظرفیت تولید شمش آلومینیوم کشور رقم ۴۲۲ هزار تن بود و میزان تولید نیز در این سال به ۳۳۷ هزار تن رسید. همچنین میزان تولید پودر آلومینا در کشور نیز در این سال برابر ۲۲۰ هزار تن شد.
در سال ۹۷ میزان گذشته تولید پودر آلومینا با افزایش ۹ هزار تنی به رقم ۲۲۹ هزار تن رسید و میزان تولید شمش آلومینیوم نیز با افزایش ۴۸ هزار تنی در مقایسه با سال ۹۶ به ۳۸۵ هزار تن رسید.
مطابق برنامه در نظر گرفته شده برای سال ۹۸ با به بهرهبرداری رسیدن مجتمع آلومینیوم جنوب در سال جاری باید میزان ظرفیت تولید شمش آلومینیوم کشور به ۷۷۵ هزار تن و میزان تولید نیز به ۶۲۹ هزار تن میرسید که این امر به معنی تحقق رشد حدود ۶۰ درصدی در ظرفیتسازی و تولید بود.
اما آمار عملکرد واحدهای تولیدکننده شمش آلومینیوم گویای آن است که در ۱۰ ماه سال جاری در مجموع ۲۲۱ هزارو ۲۲۳ تن شمش آلومینیوم توسط سه شرکت فعال تولیدکنننده شمش کشور یعنی ایرالکو، هرمزال، المهدی وآلومینای ایران تولید شد که در مقایسه با میزان تولید در دوره مشابه سال قبل افت ۱۷ درصدی داشت. هرچند که میزان تولید شمش آلومینیوم در دیماه توسط این سه شرکت به ۲۴ هزار و ۸۹۳ تن رسید که این رقم نسبت به دیماه سال قبل رشد ۳۸ درصدی داشت.
عدم تاثیرپذیری صنایع پاییندستی از رشد تولید
آریا صادقنیت عضو سندیکای صنایع آلومینیوم کشور در خصوص صحت افزایش تولید شمش آلومینیوم در کشور و تاثیر رشد این محصول بر صنایع پایین دستی آلومینیوم کشور به «جهانصنعت» گفت: میزان تولید شمش آلومینیوم در کشور در سالهای قبل نیز مطابق تقاضای داخلی بود اما صادرات این محصول باعث کمبود در بازار داخلی میشد. با وجودی که میزان تولید شمش آلومینیوم در کشور در سال جاری کاهش پیدا کرده اما بازار داخلی وضعیت مطلوبتری نسبت به سال گذشته داشته که این امر به استمرار عرضه این محصول در بورس کالا و بازار برمیگردد. بهگونهای که برخلاف سال گذشته که عرضه شمش آلومینیوم در بورس با محدودیت روبهرو بود اما شرکت ایرالکو از ابتدای سال محصول خود را مستمر به بازار عرضه کرد و شرکت المهدی نیز از نیمه دوم سال جاری به عرضه مستمر محصول پرداخت. همین امر نیز باعث شد کمبودی در زمینه عرضه در بازار بهوجود نیاید.
وی افزود: در واقع شرایط تحریم باعث شده صادرات شمش آلومینیوم کشور دشوار شود و تولیدکنندگان شمش بازار داخل را به بازار صادراتی ترجیح بدهند. در حال حاضر تولیدکنندگان شمش آلومینیوم کشور، محصول خود را در بازار داخلی با رقمی به مراتب بالاتر از قیمت جهانی به فروش میرسانند و حتی افزایش تولید نیز به کاهش قیمت این محصول منجر نشده است.
صادقنیت گفت: البته از آنجایی که واحدهای ذوب آلومینیوم کشور بخش عمدهای از مواد اولیه خود را از طریق واردات تامین میکنند، برای تامین ارز موردنیاز خرید مواد اولیه نیاز به استمرار صادرات محصول دارند و حتی در مواردی بخشی از شمش خود را در ازای تامین مواد اولیه تهاتر میکنند.
وی ادامه داد: بنابراین میتوان گفت که شرایط تحریم و بهصرفه بودن بازار داخلی نسبت به صادرات عامل اصلی تامین بازار داخل صنایع پاییندست آلومینیوم کشور در سال جاری بود و افزایش میزان تولید شمش هیچ تاثیری در بازار داخل نداشت.
صادقنیت افزود درصورتی که تامین مواد اولیه این صنعت بهصورت داخلی امکانپذیر بود بهطور قطع میتوان انتظار داشت که با کاهش قیمت تمامشده قیمت این محصول در کشور کاهش پیدا کرده و صنایع پاییندستی نیز از ماده اولیه ارزانتر برخوردار شوند.
وی گفت: معدن جاجرم تنها معدن فعال تولیدکننده بوکسیت در کشور است که محصول برداشت شده از این معدن در کارخانه آلومینای جاجرم تبدیل به پودر آلومینا شده که تنها بخش اندکی از ماده اولیه صنایع شمش آلومینیوم را برطرف میکند و باید مابقی نیاز از طریق واردات تامین شود. همچنین واحد تولید آلومینا جاجرم نیز با حداکثر ظرفیت تولید سالانه ۲۸۰ هزار تن پودر آلومینا در حال حاضر تنها واحد تولیدکننده پودر آلومینا در کشور است.
این عضو سندیکای صنایع آلومینیوم کشور به دشواریهای تامین آلومینا (ماده اولیه واحدهای ذوب) اشاره کرد و گفت: ایران از لحاظ منابع معدنی بوکسیت فقیر بوده و علاوه بر معدن جاجرم معدنی در شاهرود نیز ذخایر بوکسیت دارد اما از آنجایی که در محدوده حفاظتشده محیطزیست قرار دارد، در حال حاضر بهرهبرداری از این معدن صورت نمیگیرد.
صادقنیت گفت: برای تامین بلندمدت بوکسیت موردنیاز صنایع کشور طرح اجاره معدن بوکسیت از سالهای گذشته مطرح و معدنی در گینه نیز برای این امر اجاره شد که دوره اول اجاره این معدن (۲۵ سال) چند سال پیش به اتمام رسید و در این دوره هیچ اقدامی در زمینه بهرهبرداری از این معدن صورت نگرفت.
وی ادامه داد: با اتمام دوره اول سازمان ایمیدرو مجدد در سال ۹۴ اجاره این معدن را تمدید کرد اما در دوره جدید نیز تا به حال اقدامی در زمینه بهرهبرداری از این معدن و تولید محصول انجام نشده است. در واقع بهرهبرداری از این معدن نیاز به سرمایهگذاری قابل توجهی دارد و به نظر میرسد عدم امکان این سرمایهگذاری عامل اصلی عدم شروع فعالیت اجرایی برای این پروژه است. عدم اجرای پروژههای اساسی در زمینه تامین مواد اولیه صنعت آلومینیوم در کشور باعث شده صنایع این حوزه امروز امکان تامین ماده اولیه با قیمت مناسب را نداشته باشند.
صادقنیت گفت: صنایع پاییندستی محصولات آلومینیومی ایران در سال جاری موفقیت چندانی در زمینه صادرات محصولات نداشتهاند. خرید شمش گران یکی از دلایلی است که باعث میشود قیمت تمامشده محصولات این بخش بالا رفته و قدرت رقابت در بازارهای جهانی را نداشته باشد. همچنین تحریم و هزینههای جابهجایی پول و تعهدات ارزی برای ارائه ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما از دیگر مشکلات تولیدکنندگان این حوزه برای توسعه صادرات محصول بهشمار میرود.
توقف توسعه در اثر تحریم
امیر صباغ مدیر اقتصادی و توسعه سرمایهگذاری سازمان ایمیدرو در خصوص صحت افزایش ظرفیت و تولید شمش آلومینیوم کشور در سال جاری و بیتاثیر بودن این افزایش در بازار داخلی این محصول به «جهانصنعت» گفت: برنامههای افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم در کشور در حال اتمام بوده و به زودی به اتمام میرسد که این امر افزایش ظرفیت و میزان تولید را بهدنبال خواهد داشت، اما این افزایش تولید برای سال جاری محقق نمیشود.
وی ادامه داد: البته این افزایش تولید شمش آلومینیوم در کشور نمیتواند تاثیری در قیمت عرضه این محصولات در داخل کشور داشته باشد. این صنایع خوراک خود را با قیمت جهانی خریداری میکنند و باید محصول خود را نیز با قیمت جهانی در بازار عرضه کنند. همچنین دولت از سالهای پیشتر برای حمایت از تولیدکنندگان بخش ذوب آلومینیوم بر روی واردات شمش به کشور عوارض ۱۰ درصدی وضع کرده زیرا عدم حمایتهای اینچنینی دولتی میتواند صنایع بالادستی این حوزه را به مرز ورشکستگی برساند.
صباغ در خصوص شرایط تامین داخلی ماده اولیه صنایع آلومینیومی در داخل کشور گفت: در حال حاضر معدن جاجرم و واحد آلومیناسازی جاجرم تنها تولیدکننده بوکسیت و آلومینا در کشور هستند. البته علاوه بر معدن جاجرم، معادن کوچک دیگر بوکسیت نیز در کشور وجود دارند که اغلب آنها ذخایر محدودی دارند و نمیتوان در بلندمدت روی ذخایر آنها حساب باز کرد.
وی افزود: البته با توجه به اینکه واحد آلومینا جاجرم تنها واحد تولیدکننده آلومینا در کشور است که بوکسیت موردنیاز این واحد نیز از معدن جاجرم تامین میشود نیازی به استفاده از سایر ذخایر معدنی بوکسیت تا به حال نبوده است. هرچند بخش خصوصی طرح احداث یک واحد تولید آلومینا با ظرفیت تولید سالانه یک میلیون تن محصول را در جنوب کشور آغاز کرده اما اجرای این طرح نیز به علت تحریم و مشکلات تامین سرمایه با کندی پیشرفت میکند. اما اتمام و راهاندازی این طرح میتواند بخش قابل توجهی از نیاز صنعت آلومینیومسازی کشور به ماده اولیه را مرتفع کند.
صباغ در زمینه علت عدم اجرای فعالیت روی معدن بوکسیت تحت اجرای ایران در گینه گفت: استخراج از این معدن پروژه بسیار بزرگی است که به سرمایهگذاری یک میلیاردی نیاز دارد که در شرایط تحریم تامین مالی این پروژه امکانپذیر نبوده. در واقع باید بخشی از تامین مالی این پروژه از طریق فاینانس بینالمللی صورت گیرد که در شرایط تحریم شدنی نیست. اما در حال حاضر سازمان ایمیدرو در حال انجام مطالعات اکتشافی و تکمیلی در این معدن است.
وی افزود: البته به مرحله استخراج و بهرهبرداری رسیدن این معدن تاثیری در قیمت تامین مواد اولیه برای واحدهای ذوب شمش آلومینیوم کشور نخواهد داشت و محصول برداشتشده از این معدن با قیمت جهانی به هر خریداری داده میشود. تنها مزیت اجاره این معدن برای تولیدکننده داخلی، تامین امنیت در تهیه مواد اولیه است. در واقع با توجه به اینکه در آینده احتمال کسری در بازار بوکسیت و آلومینا وجود دارد، بهرهبرداری از این معدن تامین خوراک واحدهای شمش کشور را تضمین میکند. البته اگر واحدهای ذوب آلومینیوم کشور خود جزو سهامداران بهرهبردار این معدن شوند طبیعتا میتوانند به ماده اولیه ارزانقیمتتر دسترسی پیدا کنند.
وی افزود: علاوه بر طرحهای بیان شده در زمینه تولید آلومینا، یک طرح تولید آلومینا از نفلین سیانیت در سراب نیز در حال برنامهریزی برای اجراست. فاز اول این طرح ظرفیت ۷۰ هزار تن محصول را دارد و با تکمیل فاز دوم میزان کل ظرفیت تولید آلومینای این مجموعه به ۲۰۰ هزار تن محصول میرسد.
صباغ در ادامه به اهداف در نظر گرفته شده برای بخش آلومینیوم در سند چشمانداز اشاره کرد و گفت: اگرچه امکان تحقق اهداف در نظر گرفته شده برای بخش آلومینیوم در سند چشمانداز ۱۴۰۴ وجود دارد و با به بهرهبرداری رسیدن واحد ۳۰۰ هزار تنی سالکو در سال آینده میزان ظرفیت تولید شمش آلومینیوم کشور به ۸۰۰ هزار تن میرسد که این رقم بخش قابل توجهی از هدف سند چشمانداز ۱۴۰۴ است اما طرح جامع آلومینیوم کشور در حال بررسی مجدد توسط سازمان ایمیدرو است. باتوجه به شرایط بازار عرضه و تقاضای جهانی شمش آلومینیوم، این امکان وجود دارد که میزان هدف در نظر گرفته شده در بخش ظرفیتسازی برای تولید شمش آلومینیوم کشور در سند چشمانداز کاهش پیدا کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد