9 - 02 - 2020
آینده انرژی در جهان و چالشهای تولید نفت و گاز در ایران
محسن حائرینژاد*- مطابق پیشبینیها سوخت فسیلی تا دهههای آتی، مغلوب انرژی پاک میشود. اکسونموبیل پیشبینی کرده است در صورتی که مقررات به منظور محدود کردن تاثیر انتشار گازهای گلخانهای بر تغییرات جوی به طور کامل اجرا شوند، تقاضای جهانی برای نفت تا سال ۲۰۴۰ افت چشمگیری پیدا خواهد کرد.
نفت به عنوان یک کالای تجاری با استراتژیهای ملی و سیاست و قدرت جهانی عجین شده اما تحولات جهانی و سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر آن را به چالشی برای کشورهای دارنده ذخایر نفت و گاز تبدیل کرده است.
آژانس بینالمللی انرژی در گزارش سالانه «دورنمای انرژی جهان» پیشبینی کرد تقاضای جهانی برای نفت به میزان یک میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۵ رشد خواهد کرد و از آن به بعد به دلیل بهبود بهرهوری سوخت و حضور خودروهای برقی بیشتر در جادهها کمتر خواهد شد.موسسه وود مککنزی نیز در گزارشی اعلام کرده غولهای نفتی در دهه فرارو سهم گاز طبیعی در سبد انرژیهای تولیدی خود را افزایش خواهند داد. هرچند در سایه تمایل سهامداران به کاهش انتشار کربن، نیمنگاهی نیز به انرژیهای تجدیدپذیر خواهند داشت.
اکثر شرکتهای بزرگ نفتی با انتخاب راهبرد رشد تهاجمی، خواهان بهرهگیری از مزایای پیشرو بودن در این عرصه و افزایش ارزش سهام خود هستند. اکثر شرکتهای بزرگ اروپایی فعال در حوزه انرژی نیز با هدف کاهش انتشار کربن و توسعه تولید و مصرف گاز طبیعی به عنوان پاکترین سوخت فسیلی، سرمایهگذاری هنگفتی در توسعه این سوخت در دست اجرا دارند.
در نشست سالانه شرکت بریتیش پترولیوم در ماه می سال جاری باب دادلی، مدیرعامل این شرکت اعلام کرد ما در حال گذار از بازار نفت به گاز هستیم و در عین حال به دنیایی با کربن کمتر میاندیشیم.گفتنی است شرکت توتال برای بهبود جایگاه خود از ادغام و تملک شرکتهای فعال در حوزه انرژیهای پاک بهره میبرد.
همزمان با کاهش تدریجی سهم نفت و افزایش سهم گاز طبیعی در سبد سرمایهگذاری اکثر غولهای نفتی، چشماندازهای مختلفی در مورد سهم انرژیهای پاک از سرمایهگذاری در این حوزه نوظهور و بین ۶/۵ تا ۱۲درصد ارائه شده است. اما در مجموع، شرکتهای اکتشاف و تولید دنیا در افق سال ۲۰۳۵، ۳۵۰ میلیارد دلار در توسعه انرژیهای بادی و خورشیدی سرمایهگذاری خواهند کرد.
آنچه آشکار است آن است که در دهههای آتی سوختهای فسیلی جایگاه اصلی خود را از دست خواهند داد و این موضوع مهم را نشان میدهد که تولید حداکثری از میادین نفت و گاز در دوران حاضر ارزش خود را دارد.
در دهههای آتی همچنان فرصت تولید نفت وجود ندارد و برداشت بهینه و بیشتر ذخایر متعارف نفت و گاز کشور الزامی است که دستیابی به آن در گرو حاکمیت مناسب و پارادایمهای جدیدی بر صنعت نفت است.
از طرفی ایران یکی از منابع مهم انرژی در دنیا به شمار میرود و وجود میدانهای عظیم نفتی و گازی ایران را به یکی از کشورهای ژئوپلیتیک در منطقه تبدیل کرده است.پس از سالها صنعت نفت نقش اساسی در رشد و توسعه اقتصاد دارد و بخش عمده درآمد ملی کشور را تامین میکند، از این رو روند شتابان توسعه اقتصادی و صنعتی در بسیاری از کشورهای جهان و ایران تا حدود بسیار زیادی به این صنعت ارتباط دارد.ایران به عنوان یک کشور رو به رشد دارای منابع غنی و بزرگ نفت و گاز است و با این پتانسیل بالقوه انرژی، به دلیل همجواری با منابع انرژی دریای خزر و خلیجفارس و نیز دسترسی به آبراههای بینالمللی برای مبادله انرژی از جایگاه بسیار ویژهای در جهان برخوردار است.
چالشهای تولید نفت ایران
اما در این میان افق صنعت نفت ایران بهگونهای غیرقابل انکار با راهکارهای تدوین شده برای افزایش حجم تولید و توسعه پایدار صنعت نفت و گاز گره خورده است حال آنکه بار مسوولیت بخش عمدهای از تولید کنونی نفت ایران بر دوش تعدادی از میادین سالخورده نفتی است.در این میان به کارگیری روشها و راهبردهایی همچون تولید ثانویه و ثالثیه، افزایش تزریق گاز برای فشارافزایی میادین قدیمی به موازات اعمال راهکارهای مربوط به بهینهسازی مصرف و نیز ممانعت از اتلاف گسترده انرژی در بخشهای مصرفی، میتواند حلقه توسعه صنعت نفت و گاز ایران را تکمیل کند.
تکنولوژی
از سویی نگاه فناورانه و تکنولوژیمحور، مهمترین عامل برای کاهش هزینهها و افزایش قدرت رقابتپذیری در صنایع نفت و گاز است.
بدونشک عامل موثری که میزان تولید دردهههای آینده به آن وابستگی فراوانی دارد، تکنولوژی است. چگونگی ظهور و بروز تکنولوژی و نحوه بهکارگیری آن، تعیینکننده میزان تولید درآینده صنعت نفت خواهد بود به گونهای که میتواند تحولات اساسی در صنعت جهانی ایجاد کند و قطعا صنعت نفت نیز از پیشرفت این تکنولوژی بهرهمند خواهد شد.
سرمایهگذاری
جذب سرمایهگذاری برای توسعه میادین نفت و گاز و همچنین نوسازی تاسیسات سالخورده از نیازهای اصلی صنعت نفت است.
به جرات میتوان گفت هر جا لوکوموتیو صنعت نفت به حرکت در آمده است باعث به حرکت درآمدن اقتصاد هم شده است. جذب سرمایه داخلی در شرایط تحریم مدیریت صحیح منابع و میادین نفتی میتواند راهکار دقیق و مناسبی برای مقابله با کاهش تولید نفت باشد.
تحریمها
صنعت نفت ایران که در صدر لیست حوزههایی قرار داشت که تحریمهای گذشته به آن آسیب وارد کرده بود، اکنون نیز با خروج ترامپ از برجام و اعمال تحریمهای مجدد علیه ایران دوباره در نوک پیکان تحریمها قرار گرفته است که همکاری با شرکتهای بینالمللی و دسترسی به فناوریهای روز دنیا و تامین سرمایهگذاری خارجی را با مشکل مواجه کرده است.
در نهایت میتوان گفت توسعه این صنعت پس از سالها، تنها از شاهراه ارتقای فناوری و بهرهمندی از ابزارهای نوین به لحاظ صنعتی و در بعد کلانتر از منظر سیاسی و استراتژیک میگذرد.
همانطور که اشاره شد در دهههای آتی همچنان فرصت تولید نفت وجود ندارد و برداشت بهینه و بیشتر ذخایر متعارف نفت و گاز کشور، الزامی است که دستیابی به آن در گرو حاکمیت مناسب و پارادایمهای جدیدی بر صنعت نفت است.
* رییس تحقیق و توسعه شرکت راهاندازی و بهرهبرداری صنایع نفت (OICO)
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد