29 - 11 - 2021
بادگیرهایبر باد رفته
گروه میراث فرهنگی- بادگیرهای کرمان نه تنها میراث فرهنگی که یکی از نمادهای سنتی این شهر است. اما آفت بیتوجهی و بیتدبیری، آثار تاریخی کرمان را نیز مانند دیگر آثار شهرها تخریب کرده است. جز بادگیرها، دیگر آثار تاریخی کرمان نیز در حال تخریب و نابودی هستند. بهطوری که تنها چند خانه تاریخی از بافت تاریخی این شهر باقی مانده است که این خانهها نیز بر اثر فرسودگی در حال نابودی هستند. کرمان مانند شهر یزد دارای بادگیرهای متعددی است اما بیشتر آنها در حال تخریب هستند و کسی اهمیتی به مرمت آنها نمیدهد. این در حالی است که بادگیرهای یزد به دلیل ثبت جهانی بافت تاریخی این شهر، به خوبی حفاظت میشوند. گویی تا چماق تعهدات یونسکو بالای سر مسوولان نباشد، اقدامی در رابطه با حفاظت از آثار باستانی و بافت تاریخی کشورمان انجام نمیدهند. دهها بادگیر در استان کرمان وجود دارند که در حال فرسودگی و تخریب هستند. خانههای تاریخی توسط سودجویان تخریب شده و برجهای آسمانخراش جای هویت و یادگارهای تاریخی کرمان را میگیرد.
نماد اصلی کرمان
بادگیر شاخص و نماد اصلی استان کرمان است اما کمتر به آن اهمیت داده میشود. این در حالی است که در شهرهایی که مردم نسبت به آثار تاریخی خود تعصب و علاقه دارند، نه تنها به تخریب آثار باستانی نمیپردازند، بلکه از تخریب آنها جلوگیری میکنند. به هرروی کرمان شهری است که تاریخ غمانگیزی داشته است، آغامحمدخان قاجار بیش از دو سده قبل، به کرمان حمله کرده و هزاران کرمانی را کور کرد. به طوری که کوهی از چشم پدید آمد. مردم کرمان هنوز هم نسبت به مردم شهرهای دیگر افراد شادی نیستند، یک غم تاریخی در دل آنها رخنه کرده است. شاید اگر تاریخشان تا این حد غمانگیز نبود، نسبت به تخریب آثار تاریخی خود حساسیت بیشتری نشان میدادند.
مجتبی شفیعی معاون میراث فرهنگی کرمان گفت: بهطور خاص بادگیر شاخص استان کرمان بادگیر چپقی است که در سیرجان قرار گرفته و الگویی از دودکشهای کشتی است که در گذشته برای نگهداری دارو استفاده میشده و محیط به قدری خنک میشده که در آن داروها برای مدتها باقی میماندند. شهر کرمان نیز دارای بادگیرهای زیبا و منحصربهفرد است که سعی در احیا و مرمت آنها داریم.
او بادگیر خانه لطفعلیزاده را نیز از جمله بادگیرهای خاص دانست و افزود: مانند این بادگیر در کشور دیده نمیشود که به دلیل مالکیت راهوشهرسازی بر این خانه امکان بازسازی وجود نداشته است. با پیگیریهای صورت گرفته قرار است این خانه به بخش خصوصی واگذار شود و در این صورت امکان بازسازی بادگیر هم مهیا میشود.
خطر تخریب کامل خانه موزههای تاریخی
بادگیر چپقی سیرجان نیز وضعیت اسفباری دارد. بادگیر خانه لطفعلیزاده نیز در شرایط نابسامانی به سر میبرد. اما هیچ اقدامی برای حفاظت و مرمت این بادگیرهای تاریخی انجام نمیشود. خانه لطفعلیزاده که قرار بود به موزه خوشنویسی کرمان تبدیل شود حالا کاملا به حال خود رها شده است، در حالی که میراث فرهنگی در اکثر موارد خصوصی بودن بناهای تاریخی کرمان را دلیل اصلی عدم مرمت میداند اما در مورد این خانه مالکیت دولتی علت رها شدنش معرفی شده است. علاوه بر بادگیرها خانههای تاریخی ارزشمند نیز به حال خود رها شده اند. بادگیرهای خانه منفرد، خانه حاج آقا علی، لطفعلیخان، بادگیرهای بازار کرمان، خانه موحدی، خانه مدیرالملک، خانه فروزی، خانه قاسم حاج غلامرضا، خانه فدایی، خانه نژاد معصوم، خانه واعظی، خانه وقف مسجد وکیل، خانه یزدانی و… در حالی به حال خود رها شدهاند که در شهر یزد همین بناها مرمت و حالا بافت تاریخی یزد ثبت جهانی شده است.
توجه به مهمترین پتانسیل اقتصادی شهر کرمان یعنی بناهای تاریخی و گسترش زمینه صنعت گردشگری یکی از ضروریات استان کرمان است که این روزها نه تنها هیچ دلسوزی ندارد بلکه کاملا فراموش شده و در بهترین حالت به مصوبههای کاغذی تبدیل شده که در حد شعار ماندهاند.
ناآگاهی مردم، مهمترین عامل تخریب
کارشناسان معتقدند که اگر مردم نسبت به میراث فرهنگی کشورمان آگاهی داشتند اجازه تخریب آنها را بر اثر فرسودگی یا سوءاستفاده سودجویان نمیدادند. نادیه کاظمی کارشناس باستانشناسی به «جهانصنعت» گفت: یکی از بزرگترین دلایل تخریبهای آثار باستانی ناآگاهی مردم است. زمانی که از نمادهای شهری آگاهی نداریم، در حفاظت از آنها نیز تلاشی نمیکنیم. این یک مشکل آموزشی است که باید رفع شود.
دولت موظف است نه مردم!
اگرچه کاظمی معتقد است حفاظت از آثار باستانی باید دغدغه و مطالبه مردم باید تا دولت در حفظ آنها تلاش کند اما در تمام دنیا برعکس این امر حاکم است و دولتها نه تنها در جهت حفاظت از آثار باستانی تلاش میکنند بلکه مردم را نیز آگاه میسازند. او در رابطه با کوتاهی دولت و این پرسش که حفاظت از آثار باستانی وظیفه دولت است، چرا از مردم توقع دارد، بیان کرد: تا مردم مطالبه نداشته باشند، دولت کاری در جهت حفاظت آثار باستانی انجام نمیدهد. سازمان میراث فرهنگی نیز دغدغهای در رابطه با حفظ آثار باستانی ندارد و نیروی متخصص اندکی در اختیار دارد.
به همین روی مردم باید از دولت مطالبه کنند تا دولت به حفاظت از آثار باستانی بپردازد. کاظمی راههای حفاظت از آثار باستانی را ثبت و ضبط مواریث فرهنگی نامیده و گفت: باید میراث فرهنگی خود را بشناسیم و به دیگران نیز معرفی کنیم. سپس باید روی آنها پژوهش کرده و مانورهای پژوهشی انجام دهیم. در وهله دیگر باید از میراث فرهنگی کشور دادخواهی کنیم و از دولت بخواهیم که آن را حفاظت کند. اطلاعرسانی، برگزاری همایشهای آموزشی و تدوین کتابهای پژوهشی از دیگر اقدامات ضروری در این زمینه است.
بیتفاوتی یا غم تاریخی
کرمان همانطور که اشاره شد، بعد از حمله آغامحمدخان قاجار به شهری غمگین تبدیل شد. ۲۰ هزار جفت چشم در کرمان، کوهی از غم به یادگار گذاشت که بعد از دو سده همچنان حافظه تاریخی مردم را درگیر خود کرده است. با این همه آثار تاریخی بیانگر هویت و تمدن شهرها هستند و نباید نسبت به آنها بیتفاوت بود.
عدم آموزش، اطلاعرسانی، مشکلات سیستم آموزشی، اداره میراث فرهنگی بیمسوولیت و در اولویت نبودن آثار تاریخی از دلایل تخریب این آثار در کرمان است. دولت همواره مرمت و حفاظت از آثار تاریخی را هزینهای اضافه میداند. هیچ درکی نسبت به اهمیت آثار تاریخی در کشور وجود ندارد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد