23 - 11 - 2021
هشدار رییس سازمان زمینشناسی درباره فرونشست
«جهان صنعت»- در روزهای اخیر فیلمهایی در شبکه مجازی درباره فرونشست زمین در پیادهروها و تالارها پخش شده است. برخی کارشناسان مصرف آب برای صنایع فولادسازی در مناطق خشک کشور را عامل این مساله میدانند. چراکه این صنایع دست به احداث چاه عمیق و نیمهعمیق زده و منابع آب را از زمین بیرون کشیدهاند. علیرضا شهیدی رییس سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی در این خصوص توضیحاتی داده است.
او تصریح کرد: بیشتر فیلمها در اثر فروریزشهای موضعی هستند که احتمالا به دلیل آبشستگی، زیرسازی نامناسب و در برخی موارد به طور کلی ریزش سقف چاهها یا قناتهای قدیمی اتفاق افتادهاند. اینها چندان با فرونشست (بنابر تعریف عام) مرتبط نیستند. مثلا تقریبا تمام فروچالهها یا فروریزشهای چند سال گذشته تهران مرتبط با حفاری، تونلسازی یا ریزش سقف قنات و موارد اینچنین بوده و معمولا بعد از بارش شدید که آبشستگی زیرسطحی هم رخ میدهد، یا شکستگی لولههای آب این اتفاقها بیشتر میشوند.
رییس سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی درباره اینکه این حوادث تا چه اندازه باید جدی گرفته شود، گفت: هر رخداد نامناسب طبیعی یا انسانساز دارای آستانههای قابل تحمل است. در ارتباط با فرونشست زمین لزوما استاندارد جهانی یکپارچهای برای تعیین آستانهها وجود ندارد که براساس آن گستره دشتهای درگیر یا میزان نرخ فرونشست را با آن مقایسه کرد. ولی آنچه مسلم است از حدود بیست سال پیش فرکانس رخداد فرونشست و تعداد دشتهای درگیر، نرخ فرونشست (در حد سانتیمتر که از همه استانداردها دهها برابر بالاتر است)، سطح دشتهای درگیر، افزایش چشمگیری داشت و در نهایت در سالهای اخیر آثار مخاطرهآمیز آن در سطح زمین و آسیب به زیرساختها نیز آشکارتر شد. بر این اساس باید گفت که پدیده فرونشست از همه جنبههای آشکار و پنهان، آنقدر گسترش یافته که جای انکاری برای مخاطرهآمیز بودن آن نمیگذارد. متاسفانه در برخی مناطق حتی برای واکنش و مدیریت هم بسیار دیر شده است.او درباره اینکه آیا فرونشست در ایران را میتوان زنگ خطر قلمداد کرد، خاطرنشان کرد: فرونشست بدون تردید زنگ خطر است. در واقع فرونشست یکی از نشانگرهای تخریب سرزمین یا اکوسیستم است که در مراحل پایانی تخریب خود را نشان میدهد.
معاون وزیر صمت درباره اینکه چه اقداماتی باید برای جلوگیری از این پدیده انجام شود، گفت: فرونشست معلول دو عامل اصلی است. اول فشار بیش از حد بر منابع آب، که راهکار آن، کاهش فشار و برداشتهاست و دوم خشکسالی و تغییرات اقلیمی که راهکار آن سازگاری با تغییرات است. البته طرح مساله و راهکار مدیریت آن بسیار ساده ولی در عمل بسیار دشوار (حتی شاید دشوارتر از مدیریت پیامدهای زمینلرزه) است. چراکه مخاطبین راهکارها، چندین میلیون انسان و سیستم حکمرانی هستند که برای زیست و معیشت خود به این نحوه برداشت از طبیعت وابسته هستند. پس همانگونه که خود این پدیده بطئی است، پاسخ به آن نیز تدریجی و گامبهگام است.
معاون وزیر صمت درباره اینکه سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور چه اقداماتی برای پیشگیری از این حوادث انجام داده است، گفت: وظیفه سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور، شناخت زمین از همه ابعاد و روابط بین مولفههای تشکیلدهنده آن، ساده کردن پیچیدگیهای آن و شناساندن زمین به مخاطبین به زبانی همهگیر است. این وظیفه درخصوص فرونشست نیز بیش از بیست سال است که به صورت نظاممند در دست انجام است. دستکم سه بار دشتهای مهم کشور برای این هدف در بیست سال گذشته پایش شدهاند و هر بار با کمک روشها یا ایدههای تازه این عمل صورت گرفته است.
او یادآور شد: سازوکار پدیده فرونشست واکاوی و مدلسازی شده و در نهایت دستاوردها از چیستی و چگونگی و راهکارها، در قالب نقشه، گزارش، مشاوره، مکاتبه و رسانه به مخاطبان (از بالاترین مسوولان تصمیمساز و اجرایی تا پژوهشگران و بهرهبرداران) منعکس شده که البته این اقدامات دنبالهدار و دائمی هستند.
شهیدی درباره اینکه حل مساله فرونشست به چه اقدامات حاکمیتی نیاز دارد، تصریح کرد: وظیفه حاکمیت در هر کشوری، هدایت جامعه از شرایط کنونی آن به سمت آیندهای مطلوب است. ابزار انجام این وظایف، قوانین، نظارت بر اجرای قوانین و انضباط کاری، پایش دستاوردها و چالشها و ایجاد اصلاح در رویهها به همراه فرهنگسازی مستمر است. اگر در موضوع مدیریت منابع آب زیرزمینی و در کلان آن مدیریت منابع طبیعی و ظرفیتهای سرزمینی امروز با چالشهای اینچنین مانند فرونشست مواجه شدهایم، حتما یکی از این ابزارها یا مجموعهای از آنها درست عمل نکردهاند.
او درباره این پرسش که برای بودجه ۱۴۰۰ درباره فرونشست چه پیشنهادی دارید و متولی آن کدام نهادها باید باشد، گفت: موضوع مهمتر از بودجه، برنامه است. یک برنامه جامع و همهجانبهنگر که مسائل فنی، اقتصادی و اجتماعی در آن دیده شده باشد، حتما آنقدر قابل دفاع خواهد بود که بودجهاش نیز تامین شود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد