16 - 11 - 2021
رقابت دیپلماتیک
گروه جهان- نخستین دیدار رهبران آمریکا و چین در شرایطی به صورت ویدئویی برگزار میشود که رابطه واشنگتن و پکن وارد مرحله پرخطر و بیثباتی شده است. شی جین پینگ، رییسجمهوری چین که بهتازگی از سوی کمیته مرکزی حزب کمونیست این کشور به اوج عظمت سوسیالیستی در کنار مائو تسهتونگ ارتقا یافته است، جهان را در وضعیتی چنان آشفته میبیند که از قرن گذشته تاکنون بیسابقه بوده است.
از نظر شی، شرق در حال قدرتگرفتن و غرب در حال افول است و در این میان زمان و موقعیت به سود چین عمل میکنند. شی جین پینگ با شعار «تلاش مضاعف»، قصد توسعه فناوری بومی برای کاهش وابستگی تکنولوژیکی چین به جهان و در عوض افزایش اتکای جهان به چین را دارد. در آن سو و در ایالات متحده، جو بایدن، رییسجمهوری آمریکا، در یک فضای سیاسی مملو از سوءظن، سرخوردگی و خصومت دوحزبی علیه چین قرار دارد. بایدن از یک طرف با اقدامات ناسپاسانه متحدان غربی واشنگتن دستوپنجه نرم میکند و از طرف دیگر باید همین متحدان را برای مقابله با رفتارها و اقدامات دردسرساز چین با هم متحد کند. او باید با مجموعهای نگرانکننده از قابلیتهای جدیدی که پکن در آستانه دستیابی به آنهاست، مبارزه کند. قرار است روسای جمهوری چین و آمریکا دوشنبه شب به وقت واشنگتن (اوایل سهشنبه در پکن) از طریق ویدئوکنفرانس با یکدیگر گفتوگو کنند.
بیم و امید
درباره این کنفرانس ویدئویی، ترکیبی از امیدها و نگرانیها مطرح شده است. این نخستین دیدار رودررو، هرچند مجازی، بین بایدن و شی در مقام روسای جمهوری آمریکا و چین محسوب میشود و برای برخی ناظران در دو کشور و در سراسر جهان، نشاندهنده یک نقطه عطف احتمالی است؛ فرصتی برای تغییر روابط بین ایالات متحده و چین در یک بستر همکاری.
به نوشته یورونیوز، تمام ناظران هم با خوشبینی به این دیدار نمینگرند. آنها که بایدن را فردی قاطع نمیدانند، نگران هستند او در این مذاکره دوجانبه فریب بخورد و با وعدههای توخالی، به چین فرصت دهد تا از امروز هم قویتر شود. با توجه به اینکه هیچیک از چالشها و بحرانهایی که ایالات متحده و چین در رابطه دوجانبه با آنها روبهرو هستند، بهسرعت برطرف نمیشوند، انتظارات از این دیدار باید متعادل باشد. این نشست به بایدن و شی فرصت مهمی برای اقدام به ایجاد حفاظ برای کمک به جلوگیری از وخیمترشدن بحران میدهد.
اگر بایدن و شی بتوانند ریتم منظمی از ارتباط را میان خود برقرار کنند، پس از این دیدار مجازی و در صورت فراهمشدن شرایط، ملاقاتهای حضوری میان این دو رهبر برقرار خواهد شد و در این صورت ایالات متحده و چین میتوانند بهراحتی نوسانات و خطرات موجود در روابط دوجانبه را مدیریت کنند. اگر واشنگتن و پکن بتوانند در گام اول کانالهای ارتباطی معتبر را در سطوح پایینتر و با هدف اطلاعرسانی و نه تهدید ایجاد کنند، میتوانند چشمانداز این رقابت مدیریتشده را بهبود ببخشند. اگر تاکید بایدن مبنی بر اینکه ایالات متحده به سیاست «چین واحد» متعهد باقی میماند، برای شی معتبر باشد و اگر تضمین شی مبنی بر پایبندی چین به حلوفصل مسالمتآمیز وضعیت تایوان برای بایدن معتبر باشد، آنها میتوانند تنشها را بر سر این موضوع مهم کاهش دهند. با انجام این کار، این دو رهبر میتوانند از تبدیلشدن رقابت بین ایالات متحده و چین به یک رویارویی خطرناک جلوگیری کنند.
چالش تایوان
امروز هریک از طرفین به برتری نظام خود متقاعد شده و بر نقاط ضعف طرف مقابل متمرکز است. به نظر میرسد هرکدام مصمم هستند که تغییر رفتار طرف مقابل را از طریق بازدارندگی و اجبار و نه از طریق سازش و مذاکره اعمال کنند. سال ۲۰۲۱ برای چین، سالی خوشیمن با مراسمها و سالگردهای سوسیالیستی و اعمال قاطعیت در مرز هند، علیه استرالیا و کانادا، در شرق چین، دریای چین جنوبی و در تنگه تایوان بوده است. برای ایالات متحده هم امسال، سال مبارزه و بهبودی پس از همهگیری بوده که در آن چالش چین از همه نظر یک نیروی محرک اصلی به شمار میآمد. این امر باعث میشود که این نشست فرصتی مهم برای رهبران دو کشور باشد تا لحن خود را تغییر داده و چشمانداز یک بحران بیثباتکننده بینالمللی را کاهش دهند. اگرچه این نشست نمیتواند مسائلی مانند آینده تایوان را حل یا حتی شروع به حلوفصل کند، اما نشاندهنده فرصتی برای هر دو رهبر برای برقراری مجدد برخی کانالهای ارتباطی است که میتواند از تصمیمگیریهای پرهزینه جلوگیری کند.
رقابت و منافع دوجانبه
کاخسفید روز جمعه به وقت محلی اعلام کرد در پیگیری مکالمه تلفنی بایدن و شی در ۹ سپتامبر، رهبران دو کشور در مورد مدیریت مسوولانه رقابت بین آمریکا و چین و همچنین همکاری در زمینههایی که منافع مشترک وجود دارد، گفتوگو خواهند کرد. در این بیانیه آمده است که در طول این دیدار مجازی، بایدن اهداف و اولویتهای آمریکا را مشخص خواهد ساخت و نگرانیهای خود را به صورت بیپرده و آشکار با چین مطرح خواهد کرد.
شی جین پینگ رییسجمهوری چین پیش از دیدار مجازی با جو بایدن رییسجمهوری ایالات متحده، گفت که چین آماده است به درستی اختلافات با ایالات متحده را مدیریت کند. رسانههای آمریکایی به نقل از یک مقام آمریکایی نوشتند که این نشست بخشی از تلاشهای دوجانبه برای اطمینان از ثبات در یکی از مهمترین و پرتنشترین روابط جهان است. به گفته این مقام آمریکایی، هدف اصلی این نشست بهبود ارتباط بین دو کشور و جلوگیری از سوءتفاهمهای غیرضروری است و دیدار برنامهریزی شده میان دو رییسجمهوری گامی مهم در جهت رسیدن به این هدف خواهد بود.
مذاکرات زوریخ بالاترین ملاقات بین مقامات آمریکایی و چینی پس از اجلاس ماه مارس دو کشور در آلاسکا بود. یانگ جیچی در اجلاس آلاسکا به صورت علنی جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخسفید و آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا را به دلیل به چالش کشیدن پکن در زمینه حقوق بشر و دیگر مسائل مورد انتقاد قرار داد. نشریه پولیتیکو گزارش داده بود که احتمالا بایدن و شی جین پینگ در مورد بازگشایی کنسولگریها و کاهش محدودیتهای صدور روادید به توافقهایی دست یابند.
دین لیبرمن، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخسفید اعلام کرده بود که ایالات متحده و چین به عنوان بخشی از مذاکرات آتی بین روسای جمهوری دو کشور، بازگشایی کنسولگریهای بسته طرفین را بررسی نمیکنند. لیبرمن افزوده بود: گزارش بازگشایی کنسولگریها نادرست است، چنین چیزی در حال بررسی یا مورد گفتوگو نیست.
دولت ترامپ در مرداد سال گذشته با اتهامزنی به چین در مورد شیوع ویروس کرونا کنسولگری این کشور در هیوستون ایالت تگزاس را تعطیل کرد. چین نیز در واکنش به بسته شدن کنسولگری خود در ایالت تگزاس، دستور داد تا کنسولگری آمریکا در شهر چنگدو تعطیل شود.
هشدارهای دوجانبه واشنگتن و پکن درباره تایوان
مقامات چین و ایالات متحده آمریکا در آستانه نشست مجازی که قرار است روز دوشنبه به وقت آمریکا و صبح سهشنبه به وقت چین، میان روسای جمهور هر دو کشور برگزار شود، هشدارهایی را درباره بحران تایوان رد و بدل کردند. بر اساس بیانیهای که از سوی وزارت خارجه آمریکا منتشر شده، آنتونی بلینکن در جریان گفتوگو با وانگ یی، همتای چینی خود نگرانی آمریکا را درباره ادامه فشارهای نظامی، دیپلماتیک و اقتصادی چین بر تایوان ابراز کرده است. او همچنین از پکن خواسته است تا برای حل و فصل اختلافات خود با تایپه، از شیوهای مسالمتآمیز استفاده کند و مطابق با خواستهها و منافع مردم تایوان، وارد گفتوگوی معنادار شود. وانگ نیز به نوبه خود به ایالات متحده در برابر هر اقدامی که میتواند به عنوان حمایت از «استقلال تایوان» تعبیر شود، هشدار داده و گفته است: هرگونه همدستی یا حمایت از نیروهای استقلال تایوان به صلح در تنگه تایوان آسیب میزند و ممکن است به بومرنگی علیه آن کشور تبدیل شود.
پکن در سالهای اخیر اقدامات خود را برای منزوی کردن تایوان در صحنه بینالمللی و توقف هرگونه تلاش برای به رسمیت شناختن این جزیره به عنوان یک کشور مستقل افزایش داده و همزمان به تشدید فعالیت نظامی خود در نزدیکی تایوان پرداخته است. در مقابل واشنگتن نیز بارها بر تعهدش برای کمک به تایپه در ساخت و تقویت نیروی دفاعی خود تاکید کرده است. در ادامه بیانیه وزارت خارجه آمریکا آمده است که این نشست فرصتی را برای رهبران دو کشور فراهم میکند تا در مورد چگونگی مدیریت مسوولانه رقابت میان چین و آمریکا و در عین حال همکاری در زمینههایی که منافع همسو دارند بحث کنند.
جو بایدن هرگز تمایل خود را برای ملاقات حضوری با همتای چینیاش پنهان نکرده و اخیرا نیز از غیبت او در نشست گروه ۲۰ و نشست آب و هوایی سازمان ملل موسوم به «کاپ۲۶» انتقاد کرده است.
حضور شی در هر دو نشست بینالمللی اخیر به صورت ویدئوکنفرانس بود. او مدت دو سال است که به دلیل شیوع جهانی ویروس کرونا، کشورش را ترک نکرده است.
آمادگی خزانهداری آمریکا برای کاهش تعرفههای گمرکی
وزیر خزانهداری آمریکا اعلام کرد که واشنگتن آماده است برخی تعرفههای گمرکی دولت پیشین دونالد ترامپ علیه چین را کاهش دهد. جانت یلن در این خصوص گفت که کاترین تای نماینده تجاری آمریکا اعلام کرده که درحال بررسی دوباره فاز اول توافق تجاری و شناسایی تقاضاها برای کاهش تعرفهها در برخی زمینهها هستند. بنابراین این بدونشک امری است که تحت بررسی است. وزیر خزانهداری آمریکا افزود که کاهش تعرفهها تا حدی به کاهش قیمتها کمک میکند. این تعرفهها قیمت کالاها را برای مصرفکننده آمریکایی افزایش داده است.
ماه مارس سال ۲۰۱۸ (اسفند ۹۶) یعنی یک ماه پس از آغاز مذاکرات تجاری آمریکا و چین، دولت آمریکا گزارش بازرسی ۳۰۱ علیه کالاهای چینی را منتشر و اعلام کرد ۲۵ درصد بر تعرفه گمرکی ۵۰ میلیارد کالای چینی میافزاید.
بر اساس این گزارش در ماه می ۲۰۱۸ (اردیبهشت ۹۷)، یعنی فقط ۱۰ روز پس از صدور بیانیه مشترک دو کشور مبنی بر عدم جنگ تجاری، دولت آمریکا بر خلاف این توافق، ادامه اجرای افزایش تعرفه گمرکی بر کالاهای چینی را اعلام کرد. در ماه می سال ۲۰۱۹ (اردیبهشت ۹۸) آمریکا غیرمسوولانه چین را به «عقبنشینی از موضع پیشین» متهم و اعلام کرد تعرفه گمرکی بر ۲۰۰ میلیارد دلار کالای چینی را که قبلا به ۱۰ درصد ارتقا داده بود، به ۲۵ درصد افزایش میدهد و مراحل افزایش تعرفه گمرکی ۳۰۰ میلیارد کالای چینی باقیمانده را آغاز میکند. چین نیز در واکنش به این اقدامات تعرفهای آمریکا تاکنون روی ۱۲۰ میلیارد دلار از کالاهای آمریکا تعرفه اعمال کرده است
اما از زمان آغاز به کار دولت جو بایدن، شرکتهای آمریکایی به صورت روز افزون به دولت این کشور فشار وارد کردهاند تا تعرفههای گمرکی کالاهای چینی را لغو کند و با این کار اختلالات در سیستم حملونقل و همچنین قیمت تمامشده محصولات برای مصرفکنندگان آمریکایی را کاهش دهد. جو بایدن که دولتش با جهش بیسابقه نرخ تورم در ۳۰ سال گذشته و خودش با بحران محبوبیت در مخمصه قرار گرفته، با صدور دستوراتی اقتصادی در تلاش برای کنترل اوضاع و نجات دولت خود است. روزنامه والاستریت ژورنال پیش از این گزارش داده بود که شاخص بهای مصرفکننده که نشانگر میزان پرداخت مصرفکنندگان برای خرید کالاها و دریافت خدمات است، برای ماه گذشته (اکتبر) به ۲/۶ افزایش یافته که بالاترین میزان در ۳۰ سال گذشته است. یک نشست مجازی روابط چین و آمریکا را متحول نمیکند، اما میتواند به هر دو طرف کمک کند تا در زمینههای مورد علاقه مشترک از جمله در مورد موضوعاتی مربوط به امنیت جهانی با هم همکاری کنند؛ از جلوگیری از شکلگیری رقابت تسلیحاتی تا حفاظت از محیطزیست. «جان کری» و «شی ژنهوا» مذاکرهکنندگان حوزه محیطزیست ایالات متحده و چین اخیرا با ارائه غیرمنتظره بیانیه مشترک ایالات متحده و چین در مورد همکاریهای دوجانبه در خلال کنفرانس تغییرات آبوهوایی سازمان ملل در گلاسگو، همین موضوع را نشان دادند. فارغ از اینکه گفتوگوی بایدن و شی چقدر سازنده باشد، جهان احتمالا در کوتاهمدت شاهد بازگشت به گفتوگوهای استراتژیک و اقتصادی ایالات متحده و چین نخواهد بود. با این حال تجربه دولت قبلی واشنگتن با دیپلماسی تحریکآمیز، توئیتهای ترامپ و سخنرانیهای پرسروصدا از سوی وزیر خارجه دولت او، شکستی بد و خطرناک برای آمریکا بود. تعامل واقعی، ترکیبی بسیار انسانی از ایجاد رابطه، گوشدادن فعال، متقاعدسازی و حل خلاقانه مساله است. روابط ایالات متحده و چین بهشدت به چنین دیپلماسیای – بهویژه در سطوح بالا – نیاز دارد تا از فرورفتن در بحرانی که میتواند منجر به جنگ شود، جلوگیری کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد