2 - 12 - 2019
نسخه ضد تحریمی
گروه انرژی- فروش سنتی نفت ایران از طریق شرکت ملی نفت در سالهای گذشته موجب ایجاد مشکلاتی برای کشور شده است. یکی از جدیترین مشکلات، شناسایی خریداران نفت ایران و ایجاد موانع برای آنهاست.
مشکل دیگر مسدود کردن حسابهای بانکی منتسب به شرکت ملی نفت ایران به دلیل تحریمهای نفتی آمریکاست.
در این راستا عرضه نفت در بورس با هدف ورود بخش خصوصی به معاملات نفت ایران مورد توجه مسوولان کشور قرار گرفت زیرا بخش خصوصی به دلیل انعطافپذیری بالاتری که نسبت به بدنه دولتی وزارت نفت دارد راحتتر میتواند تحریمها را چه در عرصه بانکی و چه در عرصه حملونقل بیاثر کند. از سال گذشته با عرضه نفت در بورس انرژی این راهکار ضدتحریمی اجرایی شد.
این در حالی است که تاکنون ۹ بار نفت خام سبک در بورس عرضه شده ولی در بیشتر موارد مشتری برای خرید آن اعلام آمادگی نکرده است. در همین حال قرار است از این پس عرضه بر اساس شیوهنامه جدید صورت گیرد.
در همین راستا شرکت ملی نفت نماینده شرکت ملی نفت ایران در بورس انرژی با اشاره به اینکه سهشنبه ۳۱ اردیبهشتماه دو میلیون بشکه نفت خام سبک در رینگ بینالملل عرضه خواهد شد، گفت: قیمت پایه برای این دوره عرضه ۶۷ دلار و ۲۸ سنت به ازای هر بشکه تعیین شده است.
امیرحسین تبیانیان افزود: در این دوره عرضه بر اساس شیوهنامه ابلاغی از سوی وزیر نفت در سال ۹۸ تغییراتی نسبت به دورههای پیشین مشاهده میشود. وی مهمترین تغییرات این دوره عرضه را حداقل حجم بارگیری زمینی هزار بشکه و تغییر در سازوکار قیمتگذاری با هدف ایجاد شفافیت و کاهش ریسک برای خریداران اعلام کرد.
بر اساس این گزارش تاکنون در سال ۱۳۹۸ دو بار نفت خام سبک در بورس عرضه شده اما در نهایت خریدار نداشته است. علاوه بر آن، یک بار نفت خام سنگین در بورس عرضه شد که در این عرضه ۷۰ هزار بشکه از این محصول به فروش رفت.
قرار بر این بود که نفت خام ایران در کنار میعانات گازی به طور منظم در بورس انرژی عرضه شود اما این عرضهها در سال جدید با وقفه همراه شد که در این مورد نماینده شرکت ملی نفت در بورس تاکید کرده: «به محض اینکه اطلاعیه تنظیم شود، بر اساس شیوهنامه سال ۱۳۹۸ عرضه نفت در بورس از سر گرفته میشود.»
عرضههای نفت خام سبک در سال گذشته
در سال گذشته هفت بار نفت خام در رینگ بینالملل بورس انرژی عرضه شد که چهار بار مشتری برای خرید اعلام آمادگی نکرد. البته در باقی دفعات نیز بخشی از نفتی که در بورس عرضه شد به فروش رفت.
به این ترتیب ششم آبان پارسال مرحله نخست عرضه نفت خام در بورس انرژی بود. در این مرحله، یک میلیون بشکه نفت خام با قیمت ۷۹ دلار و ۱۵ سنت به ازای هر بشکه در بورس انرژی عرضه شد که پس از رقابت خریداران، هشت محموله ۳۵ هزار بشکهای (در مجموع ۲۸۰ هزار بشکه) با قیمت ۷۴ دلار و ۸۵ سنت برای هر بشکه فروخته شد.
مرحله دوم عرضه نفت خام در بورس انرژی ایران بیستم آبان ماه ۱۳۹۷ با عرضه ۷۰۰ هزار بشکه نفت خام باقیمانده از عرضه مرحله نخست، با قیمت ۷۱ دلار و ۵۹ سنت انجام شد و همه نفت عرضه شده با قیمت ۶۴ دلار و ۹۷ سنت به ازای هر بشکه فروخته شد.
خریداران این محموله با ارائه سفارشهای خرید خود از طریق شرکتهای کارگزاری عضو بورس انرژی در سامانه معاملاتی بورس ثبت سفارش کردند و با سه سفارش خرید ۲۴۵ هزار بشکهای، ۲۴۵ هزار بشکهای و ۲۱۰ هزار بشکهای، موفق به خرید دومین محموله صادراتی نفت خام سبک ایران در رینگ بینالملل بورس انرژی ایران شدند. در مرحله دوم، مدت زمان تسویه پس از تاریخ بارگیری محموله، از ۵۰ به ۶۰ روز افزایش یافت.
مرحله سوم عرضه نفت خام در بورس انرژی در شرایطی برگزار شد که نسبت به دو مرحله پیش، میزان پیشپرداخت از ۱۰ درصد ارزش سفارش به شش درصد کاهش و مهلت تسویه پس از زمان بارگیری محموله، از ۶۰ به ۹۰ روز افزایش یافت و همچنین تسویه به صورت ۱۰۰ درصد ریالی امکانپذیر شد.
در عرضهای که یکم بهمن ۱۳۹۷ انجام شد، یک میلیون بشکه نفت خام با قیمت ۵۲ دلار و ۴۲ سنت برای هر بشکه عرضه شد و باوجود ارائه تسهیلات بیشتر، عرضه بدون معامله پایان یافت. مرحله چهارم نیز با عرضه یک میلیون بشکه نفت خام با قیمت هر بشکه ۲۴/۵۶ دلار و با تسهیلات مشخص شده مشابه مرحله سوم، ۱۵ بهمنماه امسال انجام شد که این عرضه نیز معاملهای به دنبال نداشت.
پنجمین مرحله عرضه نفت خام در بورس انرژی با عرضه یک میلیون بشکه، ۲۹ بهمن پارسال با تسهیلات یاد شده و با قیمت ۵۶ دلار و ۸۱ سنت به ازای هر بشکه بود و در پایان، یک محموله ۳۵ هزار بشکهای با قیمت ۵۲ دلار و ۲۵ سنت برای هر بشکه معامله شد.
مرحله ششم نیز ۱۳ اسفند ۱۳۹۷ برگزار شد و مانند مراحل سوم و چهارم عرضه، بدون معامله پایان یافت. قیمت هر بشکه در مرحله ششم عرضه، ۵۹ دلار و ۶۳ سنت برای هر بشکه در نظر گرفته شده بود.
اما ۲۷ اسفند ۱۳۹۷ نیز نفت خام در بورس برای هفتمین بار عرضه شد ولی در نهایت به فروش نرسید.
در سال۱۳۹۸ نیز دو بار نفت خام سبک در بورس عرضه شد اما در نهایت خریدار نداشته است. علاوه بر آن، یک بار نفت خام سنگین در بورس عرضه شد که در این عرضه ۷۰ هزار بشکه از این محصول به فروش رفت.
با این وجود بورس نفت ایران با توجه به نوپا بودن آن نیازمند اصلاحات ساختاری در بعضی از زمینهها برای بهتر شدن شرایط خود است.
۴ راهکار بهبود شرایط عرضه نفت در بورس
بر این اساس محمدصادق کریمی کارشناس انرژی معتقد است: وقوع چند اتفاق میتواند شرایط بورس نفت ایران را بهبود بخشد. با توجه به اینکه حداقل حجم محموله تحویلی نفت در بورس ۳۵ هزار بشکه است. اتفاق اول کاهش حجم محمولههای قابل تحویل است. به خصوص اینکه حالا امکان تحویل در خشکی هم وجود دارد. این خیلی کار را راحت میکند. یعنی باید حتی بهاندازه یک تانکر ۳۰ هزار لیتری هم در بورس، نفت تحویل شود و بدون هیچ مشکلی خریدار بتواند نفت را از تبریز تحویل بگیرد. خب طبیعی است اگر هم کسی حجم بیشتری را بخواهد تحویل بگیرد میتواند این واحدهای یک تانکر، یک تانکری را تجمیع کند. بنابراین کاهش حجم پایه به خصوص برای تحویل در خشکی یک نکته بسیار مهم است.
وی ادامه داد: کار دیگری که میشود انجام داد این است که خود شرکت ملی نفت و یا سازمان بورس کمک کنند به تشکیل شرکتهای خصوصی داخلی که بتوانند نمایندگی شرکتهای خارجی را انجام دهند در واقع یک تسهیلی برای ایجاد چنین شرکتهایی انجام شود تا بتوانند برای سرمایهگذاران خارجی نقش نمایندگی را ایفا کنند. پیشپرداختها را بپردازند و برای آنها روی تابلو بورس، نفت بخرند. این کارشناس انرژی اظهار داشت: نکته سوم معرفی هر چه بیشتر این سازوکار است. به هر حال شرکت ملی نفت و حتی خود شرکت بورس انرژی در این زمینه کوتاهی کردند و اینها نتوانستند خوب موضوع را به همه ذینفعان معرفی کنند. این اطلاعیه عرضههایی که منتشر میشود جزئیات بسیار زیادی دارد و میتواند خیلی بهتر در یک فرمت بهتر و در وسعت بیشتر معرفی شود. به نحوی که افراد مختلف داخلی و خارجی با جزئیات آن از این موضوع مطلع شوند.
از دیدگاه کریمی، آخرین راهکار برای بهتر شدن شرایط بورس نفت ایران این است که وزارت نفت و شرکت ملی نفت باید جدی بودن خود را در مورد این سازوکار اعلام کنند. نباید پیغامهایی به بازار داده شود و از آن اینگونه برداشت شود که شرکت ملی نفت در این سازوکار تردید دارد. مثلا اگر شرکت ملی نفت اعلام کند کسانی که از بورس نفت خریداری میکنند در معرض تحریم هستد، پیغام درستی به بازار منتقل نمیشود. برعکس شرکت ملی نفت باید جدی بودن خود را نشان دهد و مدام تاکید کند که این عرضهها اتفاق خواهد افتاد. باید تاکید کند که هر تغییری و هر اصلاحی که لازم باشد برای این کار انجام خواهد داد. این کارها به اطمینانبخشی به بازار کمک میکند و کسانی که مردد هستند برای ورود به این بازار را تاحدودی مطمئنتر میکند.
نحوه تعیین قیمت پایه نفت عرضه شده
کریمی در خصوص نحوه تعیین قیمت پایه نفت عرضه شده در بورس و تخفیفهایی که در این زمینه لحاظ میشود، گفت: قیمتی که به عنوان قیمت پایه تعیین میشود میانگین وزنی پنج روز قیمت برنت هست. یعنی ۵ روز منتهی به روز انتشار اطلاعیه عرضه البته منهای یک مابهالتفاوت که به صورت عادی برای نفتهای تحویل مدیترانه در نظر گرفته میشود. منتها این لزوما قیمت نهایی نیست. هر قیمتی که روی تابلو شکل بگیرد؛ چه قیمتهایی بالاتر از قیمت پایه چه قیمتهایی پایینتر از قیمتهای پایه.
وی ادامه داد: به هر حال در هر یک از این حالتها، هر قیمتی که روی تابلو شکل بگیرد، آن قیمت و نسبت آن با قیمت نفت خام شاخص، مبنای محاسبه ارزش محموله در روز تحویل خواهد بود. به این ترتیب که در پنج روز منتهی به روز عرضه، نفت خام برنت یک میانگینی دارد و آن میانگین(میانگین وزنی برنت) گرفته میشود.
کریمی اظهار داشت: فرض کنید مثلا در میانگین وزنی برنت قیمت نفت ایران ۷۰ دلار است. قیمتی هم که روی تابلوی بورس معامله میشود مثلا ۶۰ دلار باشد. در روز تحویل قیمت نفت خام تحویل شده باید شصت هفتادم یا شش هفتم قیمت برنت باشد. یعنی نسبت نفت خام در روز معامله با نسبت نفت خام در روز تحویل برابر است و ثابت میماند. حال اگر در روز تحویل مثلا قیمت پنج روز منتهی به روز تحویل برنت به صورت میانگین مثلا ۸۰ دلار باشد، طبیعتا قیمت نفت خام تحویلی هم کمی افزایش پیدا میکند و بیشتر از ۶۰ دلار باید تسویه شود؛ مثلا تقریبا ۷۰ دلار.
این کارشناس انرژی در پایان اظهار داشت: بنابراین ساز و کار تعیین قیمت این است که قیمتی که روی تابلو در میآید با قیمت نفت خام شاخص قفل میشوند و نسبت آنها ثابت میماند. در روز تحویل قیمت با همین نسبت، نسبت به نفت شاخص محاسبه میشود. اما نکتهای که وجود دارد برای مثال، در عرضه ۲۹ بهمن ماه قیمتی که به دست آمد ۵۲/۲۵ دلار روی تابلو بود و قیمت پنج روزه برنت منتهی به آن تاریخ که ۲۹ بهمن باشد ۶۳/۴۶ بود. این یعنی ۱۱/۲ دلار قیمتی که روی تابلو بود از قیمت نفت شاخص برنت پایینتر بود. نسبت ۵۲ به ۶۳ در روز تحویل آن محموله لحاظ و حفظ شد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد