5 ابرچالش نظام استارتاپی ایران

پدرام صادقی*
اکوسیستم استارتاپی ایران در سال‌های اخیر با رشد چشمگیری مواجه شده اما به اعتقاد فعالان نظام استارتاپی پنج ابرچالش در مسیر آنها وجود دارد که همین چالش‌ها برخی موسسان استارتاپ‌ها را از ادامه سرمایه‌گذاری برگردانده است. این در حالی است که با وجود ابرچالش‌ها در نظام اقتصادی و اکوسیستم استارتاپی دهه‌ای هستند که برای ادامه فعالیت شور دارند و دست‌اندازهای مسیر آنها را نه‌تنها خسته نکرده بلکه این مدیران درصدد راهی برای برطرف‌سازی چالش‌ها در این مسیر هستند. در این مسیر، شبکه‌ای از استارتاپ‌ها، سرمایه‌گذاران، شتاب‌دهنده‌ها، مراکز رشد و متخصصان فناوری حضور دارند. با وجود چالش‌های اقتصادی، این اکوسیستم با تمرکز بر نوآوری، توسعه فناوری و کارآفرینی در حال پیشرفت است.
بی‌شک کارآفرینان در ابتدای راه‌شان با مشکلات زیادی رو‌به‌رو می‌شوند. با این حال مسائل مالی و کمبود بودجه نخستین ابرچالش در مسیر استارتاپی‌ها محسوب می‌شود. به همین دلیل اصلا عجیب نیست که هر کارآفرینی در ابتدا به‌دنبال حل‌وفصل مشکلات مالی برندش باشد چراکه بدون یافتن راهکارهای منسجم و درست برای آنها اصلا فرصتی برای ادامه فعالیت فراهم نمی‌شود. در واقع زمانی که یک برند بودجه مالی مناسبی نداشته باشد، کسی در بازار آن را جدی نمی‌گیرد. به‌علاوه، همیشه احتمال مواجهه با شکست‌های بزرگ نیز وجود خواهد داشت چراکه کارآفرینی مانند هر فعالیت دیگری در این دنیا سختی‌های خاص خودش را دارد. سرمایه‌گذاران معمولا دوست دارند به‌عنوان مدیر، موسس یک برند بزرگ باشند و این در حالی است که بازار به این راحتی‌ها چنین فرصتی را در اختیارش قرار نمی‌دهد زیرا همه مدیران بزرگ دنیا که از همان روز اول برندهای حیرت‌آور را رهبری نکرده‌اند. برخی از آنها به مرور زمان موفق به راه‌اندازی برخی برندهای بزرگ دنیا شده‌اند. به همین دلیل ضروری است مدیریت استارتاپ نیز مانند یک ماموریت مهم در نظر گرفته شود.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های استارتاپ‌ها در ایران، مشکلات مالی و دشواری‌های تامین سرمایه است. بسیاری از استارتاپ‌ها در مراحل ابتدایی به دلیل کمبود منابع مالی با مشکلات جدی روبه‌رو هستند. جذب سرمایه‌گذار و تامین مالی برای توسعه محصول، بازاریابی و رشد کسب‌وکار بسیار مهم است اما بسیاری از استارتاپ‌ها به‌دلیل عدم تجربه و شبکه‌های ارتباطی قوی، قادر به جذب سرمایه‌گذار مناسب نیستند. همچنین شرایط اقتصادی نامساعد و نوسانات ارزی می‌تواند فشار مضاعفی بر استارتاپ‌ها وارد کند. دسترسی محدود به وام‌های بانکی و سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر نیز از دیگر مشکلاتی است که استارتاپ‌ها با آن مواجه می‌شوند.
تاخیر در شروع کار دومین ابرچالش است. یکی دیگر از دلایلی که یک کسب‌وکار با کمبود سرمایه و کمبود منابع مالی مواجه می‌شود، تاخیر در آغاز کار است. گاهی اوقات این تاخیر به کارآفرینان برمی‌گردد اما گاهی اوقات به دلیل بوروکراسی‌های اداری مانند اخذ کسب مجوز، پروانه‌ها و… آغاز کار را به تاخیر می‎اندازد. هرچه یک استارتاپ به دلیل شرایط تورمی دیرتر آغاز به کار کند، مسلما هزینه‌های بیشتری نیز باید بپردازد. هزینه بالای نیروی انسانی نیز سومین مانع پیش‌روی فعالان استارتاپی است. زمانی که استارتاپ‌ها آغاز به کار می‌کنند، جذب نیروهای با استعداد برای آنها امری دشوار است زیرا رقبا به نیروهای با استعداد حقوق بالایی می‌‌دهند و کارآفرینان نوپا نمی‌توانند هزینه زیادی را برای نیروهای انسانی در نظر بگیرند.
برخی مدیران هزینه اولیه زیادی را برای نیروهای انسانی بااستعداد در نظر می‌گیرند که خود این موضوع می‌تواند در آینده کسب‌وکار را با چالش‌های مالی مواجه کند بنابراین پیشنهاد می‌شود که مدیران پیش از شروع کار خود هزینه‌های معقولی برای حقوق کارمندانشان در نظر بگیرند. محدودیت‌های زیرساختی و فناوری نیز چهارمین چالش‌ استارتاپ‌ها در ایران است. دسترسی محدود به فناوری‌های پیشرفته و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات می‌تواند بر عملکرد و بهره‌وری استارتاپ‌ها تاثیر منفی بگذارد. عدم وجود زیرساخت‌های کافی برای توسعه محصولات و خدمات دیجیتال می‌تواند به افزایش هزینه‌های عملیاتی و محدودیت‌های عملکردی منجر شود. همچنین کمبود دسترسی به ابزارها و فناوری‌های نوین می‌تواند توان رقابت استارتاپ‌‌ها را کاهش دهد و مانع از رشد و توسعه آنها شود. هزینه‌های غیرمنتظره و غیرقابل پیش‌بینی از دیگر موضوعاتی است که خستگی را به تن موسسان اضافه می‌کند.
گاهی اوقات ممکن است فرآیند برنامه‌ریزی کاملا به درستی انجام شده باشد اما برخی هزینه‌های غیرمنتظره و پیش‌بینی‌نشده رخ دهند. هزینه‌های غیرمنتظره و پیش‌بینی‌نشده معمولا در مراحل اولیه چرخه عمر کسب‌وکار رخ می‌دهند و برای پیشگیری از این موضوع، توصیه می‌شود مدیریت مبلغی را برای هزینه‌های غیرمنتظره در نظر بگیرد. برای مقابله با مشکلات مالی و تامین سرمایه، استارتاپ‌ها باید به استراتژی‌های موثری برای جذب سرمایه‌گذاران بپردازند. ایجاد ارتباطات قوی با سرمایه‌گذاران خطرپذیر، شتاب‌دهنده‌ها و سرمایه‌گذاران فرشته می‌تواند به تامین مالی استارتاپ‌ها کمک کند.
* مدیر ارشد مالی اسنپ مارکت پرو