2025 غذا گران می‌شود

«جهان‌صنعت»- اثر اختلالات دریای سرخ و کانال پاناما براساس گزارش آنکتاد تا پایان سال 2025‌ افزایش 6/‏‏0‌درصدی قیمت‌های مصرف‌کننده جهانی را به همراه دارد.
اختلالات اخیر دریایی به‌ویژه در دریای سرخ، کانال سوئز و کانال پاناما چه اثری بر نرخ‌های حمل‌ونقل، هزینه‌های تجارت جهانی و به‌تبع آن ثبات اقتصادی گذاشته است؟ یافته‌های معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران حاکی از آن است؛ نرخ‌های حمل‌ونقل کانتینری در سال2023 پس از رکوردهای بی‌سابقه در دوران همه‌گیری کووید-‌19 تثبیت شدند. با این حال اختلالات در دریای سرخ و کانال سوئز در اواخر 2023 و اوایل 2024 باعث افزایش قابل‌توجه این نرخ‌ها شد. افزایش فاصله‌های حمل‌ونقل و هزینه‌های عملیاتی، مانند سوخت و حق بیمه، نرخ‌های حمل‌ونقل را بیش از پیش افزایش داد.
این اختلالات منجر به افزایش سرعت حمل‌ونقل، مصرف بیشتر سوخت و ازدحام بنادر شد که به طور کلی هزینه‌ها را افزایش داد. اقتصادهای در حال توسعه، به‌ویژه کشورهای جزیره‌ای کوچک در حال توسعه و کشورهای کمتر توسعه‌یافته، با افزایش قیمت غذا و مصرف‌کننده که مشکلات امنیت غذایی را تشدید کرد، بیشترین بار اقتصادی را متحمل شدند.
پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که اختلالات تا سال2025‌ قیمت‌های مصرف‌کننده جهانی را 6/‏‏0درصد افزایش دهند که البته اقتصادهای آسیب‌پذیر تاثیر بیشتری را شاهد خواهند بود.
با در نظر داشتن شرایط موجود، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های دریایی، به‌ویژه در اقتصادهای در حال توسعه برای کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و افزایش تاب‌آوری در برابر اختلالات ضروری است. همچنین همکاری بین‌المللی و به‌روزرسانی‌های مقرراتی برای رسیدگی به آسیب‌پذیری‌های زنجیره‌های تامین جهانی، حیاتی است.
نرخ کرایه‌های حمل کانتینری
در سال 2023 نرخ‌های کرایه حمل کانتینری پس از اوج‌های استثنایی در سال‌های 2021 و 2022 تثبیت شدند. شاخص کرایه حمل کانتینری شانگ‌های که معیاری کلیدی برای ردیابی نرخ‌های لحظه‌ای حمل کانتینر از شانگ‌های چین به بنادر مختلف عمده در سراسر جهان است، در سال 2023 به طور نسبتا پایدار باقی‌ماند. این شاخص مجددا در اواخر 2023 به دلیل اختلالات در دریای سرخ و کانال سوئز که به افزایش مسافت‌های میانگین سفر کشتی‌ها انجامید، افزایش یافت.
در ژانویه 2024 شاخص به طور متوسط 2130واحد بود. نرخ‌ها دوباره در ماه‌مه 2024 افزایش یافت و به طور متوسط حدود 2644‌واحد رسید. ازجمله دلایل این افزایش می‌توان به افزایش نرخ‌ها به طور کلی و همزمانی با فصل اوج تجارت کانتینری اشاره کرد. نرخ‌های کرایه حمل در بیشتر مسیرها تحت‌تاثیر قرار گرفتند.
از اواسط دسامبر 2023 تا ژوئن 2024‌ برای جبران مسافت افزوده شده، تقاضا برای ظرفیت اضافی کشتی‌های کانتینری حدود 12‌درصد افزایش یافت. این تغییر مسیرها علاوه‌براین افزایش تقاضا، باعث افزایش سرعت کشتی‌ها برای رعایت برنامه‌ریزی تحویل کالا، سرعت‌های دریایی تقریبا 25‌درصد افزایش یافت، از 16 به20 گره و به دنبال آن افزایش سه برابری مصرف سوخت شد که در نتیجه آن نرخ‌های کرایه حمل و هز‌ینه‌های حمل‌و‌نقل افزایش یافت.
تا اواسط ماه ‌ژوئن 2024، ازدحام کشتی‌های در حال انتظار در لنگرگاه‌ها در بنادر به میزان 5/‏‏2‌میلی ون TEUرسید که این معادل 4/‏‏8‌درصد از ظرفیت جهانی بود و همچنین به افزایش نرخ‌های کرایه حمل کمک کرد.
در آغاز اختلالات در دریای سرخ، ظرفیت کافی کانتینر در بازار برای مدیریت تناژ اضافی لازم برای تغییر مسیر به دور دماغه امید نیک وجود داشت. با این حال، هرگونه اختلال بیشتر ممکن است فشار شدیدی بر زنجیره‌های تامین وارد کند و احتمالا منجر به افزایش‌های اضافی در نرخ‌های کرایه حمل شود.
تحلیل آنکتاد نشان می‌دهد که بین اکتبر 2023 و ژوئن 2024‌ اختلالات در دریای سرخ و کانال سوئز تاثیر بیشتری بر شاخص کرایه حمل کانتینری چین داشته است که یک شاخص کلیدی از نرخ‌های کرایه حمل برای حمل‌و‌نقل کانتینری است.
این اختلال 148‌درصدی را به افزایش تجمعی 120‌درصدی در شاخص اضافه کرد. اختلال در کانال پاناما نیز به افزایش شاخص کمک کرد اما تاثیر کمتری داشت و 9‌درصد را به خود اختصاص داد. تاثیر اختلالات بر نرخ‌های کرایه حمل کانتینر تا حدی با رشد ظرفیت تامین کشتی‌های کانتینری جبران شد؛ هنگامی که کشتی‌ها از مسیرهای دریا‌یی باریک عبور کردند، مسافت‌ها و تقاضا برای ظرفیت کشتی افزایش یافت، بازار این را با استفاده از ظرفیت اضافی کشتی‌های موجود مرتفع کرد.
نرخ‌ها در سال 2025
اثر افزایش نرخ‌های حمل‌ونقل بر کشورهای کوچک جزیرهای در حال توسعه و کشورهای کمتر توسعه یافته چقدر است؟ پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال2025‌ که سطح قیمت‌های مصرف‌کننده جهانی به دلیل اختلالات در دریای سرخ و کانال پاناما به میزان 6/0درصد افزایش یابد آنکتاد فرض کرده است که تاثیر ترکیبی این دو اختلال بر نرخ‌های حمل‌ونقل یعنی سهم 157‌درصدی در افزایش شاخص حمل‌ونقل کانتینری چین و 33‌درصدی در افزایش شاخص خشک بالتی بین اکتبر 2023 و ژوئن 2024 در این دوره ادامه یابد. این فرضیه محافظه‌کارانه است زیرا نرخ‌های حمل‌ونقل از ژوئن 2024 به بعد نیز همچنان افزایش یافته‌اند. اگر نرخ‌های حمل‌ونقل بیشتر از فرض کنونی افزایش یابند، تاثیر بر قیمت‌های مصرف کننده جهانی بیشتر از پیش‌بینی‌های کنونی خواهد بود.
اقتصادهای کشورهای کوچک جزیره‌ای در حال توسعه بیشتر از سایرین تحت‌تاثیر قرار خواهند گرفت. قیمت‌های غذاهای فرآوری شده در کشورهای کوچک جزیره‌ای به میزان 3/‏‏1‌درصد افزایش خواهد یافت که 26/‏‏0‌درصد از افزایش کل قیمت مصرف‌کننده را تشکیل می‌دهد، زیرا کشورهای کوچک جزیره‌ای به‌شدت به واردات مواد غذایی فرآوری شده از طریق دریا وابسته هستند.
پیش‌بینی می‌شود که کشورهای کمتر توسعه یافته با افزایش 8/‏‏0‌درصدی در قیمت‌های مصرف‌کننده که بیشتر از میانگین جهانی است مواجه شوند. قیمت غذا به‌تنهایی 34/‏‏0‌درصد به قیمت نهایی مصرف‌کننده خواهد افزود. این مساله، ریسک قابل‌توجهی در امنیت غذایی در کشورهای کوچک جزیره‌ای و کشورهای کم‌درآمد به دلیل اختلالات در گلوگاه‌های جهانی را نشان می‌دهد .
پیش‌بینی می‌شود که تولید ناخالص داخلی واقعی به میزان 06/‏‏0‌درصد در سطح جهانی کاهش یابد. در این بین کشورهای کوچک جزیره‌ای دو برابر میانگین جهانی با تاثیر این کاهش مواجه خواهند شد. کشورهای کوچک جزیره‌ای به تجارت دریایی وابسته هستند و توانایی محدودی برای جایگزینی کالای وارداتی با تولید داخلی دارند.