۵۵ نماینده علیه فاطمی‌امین

گروه صنعت- تقریبا اواخر آذر ماه بود که خبر رسید جمعی از نمایندگان با جمع‌آوری امضا خواستار استیضاح وزیر صمت هستند. سردمدار این قضیه نیز لطف‌الله سیاهکلی نماینده مردم قزوین، آوج و بوئین‌زهراست که بحث گران شدن خودرو را در آن زمان عامل اصلی کلید خوردن استیضاح وزیر صمت عنوان کرده و چند روز بعد نیز معترض بود که هیات رییسه این قضیه را اعلام وصول نمی‌کند.
مطابق قانون حد نصاب جمع‌آوری امضا برای استیضاح یک وزیر، ۱۰ امضا است که اکنون گفته می‌شود در حدود ۵۵ نماینده مجلس این طرح را امضا کرده‌اند. در این رابطه اوایل دی ماه بود که سیاهکلی در نطق میان دستور خود در مجلس با بیان اینکه تولید خودروی ملی دروغ است، خطاب به نمایندگان گفت: اگر واقعا به قیمت جدید خودرو معترض هستید، استیضاح را امضا کنید. البته خیال وزیر آنقدر راحت است که گفته استیضاح من جدی نیست. شاید هم درست می‌گوید. امیدوارم وزیر این مطلب را تکذیب کند اما مجلس باید برای خودروسازی چاره بیندیشد.
این ماجرا مدتی مسکوت مانده بود تا اینکه از اوایل اسفند ماه مجددا بحث پیگیری برخی از نمایندگان برای استیضاح وزیر صمت مطرح شد. در این مدت هم برخی از اخبار حاکی از آن بود که وزیر صمت در حال مذاکره با نمایندگان مخالف جهت خارج شدن موضوع استیضاح از دستور کار آنهاست. در همین زمان بود که لطف‌الله سیاهکلی به عنوان طراح استیضاح وزیر صمت با خبرگزاری ایلنا مصاحبه کرد و گفت: نمایندگان در حال جمع‌آوری امضا برای نامه‌ای هستند که به هیات رییسه تذکر بدهند چرا طرح استیضاح را اعلام وصول نمی‌کند؟ من متاسفم که هیات رییسه تاکنون به وظیفه قانونی خود عمل نکرده و پاسخ ما را نیز برای علت این کار بی‌جواب گذاشته است. او همچنین در این مصاحبه با بیان اینکه مافیای خودروسازی ۳۰ سال است که سر روسای جمهوری را کلاه گذاشته تاکید کرد که معتقدم وزیر صمت مواضع صحیحی ندارد و همین مساله برای مردم ایجاد گرفتاری می‌کند.
رسیدگی به ظلم دیر یا زود ندارد
در مورد طرح استیضاح وزیر صمت در مجلس اظهارنظرهای مختلفی مطرح می‌شود. برخی مخالفان این طرح معتقدند که اکنون برای انجام این کار زود است، چراکه باید به وزیر فرصت داد. برخی دیگر نیز معتقدند از آنجا که دولت سیزدهم تازه مستقر شده است، بعید به نظر می‌رسد که مجلس وارد تقابل زودهنگام با دولت شود، بنابراین چنین اقدامی بیشتر به یک مانور سیاسی شباهت دارد.
در همین رابطه لطف‌الله سیاهکلی در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: به دلیل اینکه اکنون زمان بررسی نهایی بودجه سال آینده است، تمام موضوعات از دستور کار خارج شده و ما پس از اتمام بررسی بودجه مجددا پیگیر استیضاح وزیر صمت خواهیم بود.
او با بیان اینکه موضوع اصلی ما برای طرح استیضاح، بحث کیفیت، قیمت و عدم همخوانی در عرضه و تقاضای خودرو است، توضیح می‌دهد: برخی عنوان می‌کنند که برای طرح استیضاح وزیر صمت زود است، اما ما چنین اعتقادی نداریم. مگر حق و باطل زود یا دیر دارد؟ این موضوع حق مردم است. در واقع ما قصد بررسی عملکرد وزیر صمت را نداریم و صحبت‌مان این است که با افزایش قیمت خودرو به مردم ظلم شده است. حالا بیاییم بگوییم که چون ایشان تازه سر کار آمده، یک‌سال دیگر به ظلمی که به مردم شده رسیدگی می‌کنیم، هیچ منطقی و موضوعیتی ندارد.
وزیری که جای تولیدکننده بنشیند حتما دچار خطا می‌شود
طی سه روز گذشته «جهان‌صنعت» پیگیری‌های زیادی را به منظور اخذ نظرات سایر نمایندگان موافق استیضاح انجام داد، اما تماس‌های تلفنی با اعضای کمیسیون صنایع مجلس بی‌پاسخ گذاشته شد؛ علت این موضوع ترافیک کاری نمایندگان برای بررسی نهایی بودجه سال آینده عنوان شد. با این وجود سیاهکلی مدعی است که همه موافق طرح استیضاح هستند و تعداد امضاهای جمع‌آوری‌شده بیشتر از آن حدی است که باید باشد.
این عضو کمیسیون صنایع مجلس همچنین در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند بعضی دیگر از وزرای اقتصادی در اولویت استیضاح نسبت به وزیر صمت قرار داشته و به همین دلیل ممکن است چنین اقدامی از سوی شما یک مانور سیاسی تلقی شود، می‌گوید: برداشت این قضیه برای هر شخصی آزاد است. نمی‌توانیم کسانی را که برخلاف نظر ما فکر می‌کنند، متقاعد کنیم. اگر قصد مانور سیاسی داشتیم مطمئن باشید تاکنون درخواست خود را پس گرفته بودیم. اساسا حرف ما اجحافی است که در بحث خودروها به مردم صورت گرفته و هر وزیر هم که سر کار باشد باید سه موضوع را در این خصوص در اولویت قرار دهد. نخست اینکه باید خودروسازی از دست دولت خارج شود. دوم واردات معنادار شود و سوم هم تنظیم بازار در محوریت کار قرار بگیرد. بنابراین وزرایی که جای تولیدکننده می‌نشینند، حتما دچار خطا خواهند شد و ما این موضوع را پیگیری خواهیم کرد.
کار دولت و وزرا کند است
صحبت‌های لطف‌الله سیاهکلی در حالی مطرح می‌شود که عزت‌الله اکبری‌تالارپشتی رییس کمیسیون صنایع مجلس در این خصوص توضیح می‌دهد: نمایندگان مجلس بنا بر اختیارات قانونی‌شان حق طرح استیضاح وزرا را دارند. هر چند که از ابتدا هم عنوان کردیم که دولت تازه مستقر شده و برای طرح استیضاح اندکی زود است، اما به طور کلی همیشه برای استیضاح زود نبوده و آقایان وزرا باید بکوشند در حد انتظار مردم ظاهر شوند. اگر مردم ناراضی باشند، نمایندگان نیز به عنوان وکلای ملت حق دارند استیضاح و سوال را در دستور کار خود قرار داده و کسی هم نمی‌تواند جلوی آنها را بگیرد. در واقع وقتی بیش از شش ماه است که یک دولت مستقر شده، جهت‌گیری‌ها اکنون باید به صورتی باشد که رضایت مردم را تامین کند. اینکه یک وزیر قول‌هایی بدهد که هیچ‌کدام عملی نشود، مورد قبول نمایندگان نیست و وقتی هم که تصمیم به استیضاح بگیرند کاری در این زمینه نمی‌توان صورت داد.
وی در پاسخ به این سوال که نظر شما در مورد عملکرد آقای فاطمی‌امین در طول این مدت چیست؟ می‌گوید: من در این رابطه با یکی از خبرگزاری‌ها مصاحبه کردم و گفتم که مجموعا کار دولت و وزرا، از جمله وزیر صمت کند است. یعنی آن‌طور که نمایندگان و مردم انتظار دارند، جهش قابل ملاحظه‌ای صورت نگرفته است.
وزرای دیگری نسبت به فاطمی‌امین در اولویت هستند
از سوی دیگر روح الله ایزدخواه رییس کمیته خودروی مجلس نیز در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید که طرح استیضاح وزیر صمت را امضا نکرده، اما این موضوع به طور قانونی جزئی از اختیارات نمایندگان است که می‌توانند آن را پیگیری کنند. به گفته ایزدخواه، بحث ما این است که وزیر صمت برنامه‌هایی ارائه و اهدافی نیز تعیین کرده است که بهتر است ابتدا مورد نظارت، پیگیری و سوال قرار بگیرد و اگر این اقدامات جوابگو نبود، آن زمان بحث استیضاح مطرح شود.
ایزدخواه همچنین با بیان اینکه فعلا برای کلید زدن استیضاح وزیر صمت زود است، عامل اصلی مطرح شدن این طرح را افزایش ۱۸ درصدی قیمت خودروهای ایران‌خودرو و سایپا عنوان کرده و تاکید می‌کند: صحبت من این نیست که در قبال مسائل و مشکلات مماشات کنیم، اما بهتر است نسبت به برنامه‌ای که وزیر ارائه داده، پیگیری و نظارت کنیم و بعد به بحث استیضاح بپردازیم. اساسا اکنون هستند وزرای دیگری که نسبت به آقای فاطمی‌امین در اولویت استیضاح قرار دارند که لازم است ابتدا به آنها پرداخته شود.
اکنون زمان استیضاح نیست
فرهاد طهماسبی نماینده مردم نی‌ریز و استهبان نیز از جمله دیگر افرادی است که می‌گوید طرح استیضاح وزیر صمت را امضا نکرده و در این خصوص توضیح می‌دهد: البته استیضاح حق تک تک نمایندگان است و نظر شخصی من نیز که فعلا اعتقادی به استیضاح آقای فاطمی‌امین ندارم، نمی‌تواند در این موضوع تسری پیدا کند.
وی همچنین با بیان اینکه دلیل استیضاح را باید از نمایندگان موافق این طرح بپرسید، در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند این اقدام نوعی مانور سیاسی بوده و بعید است اگر هم توسط هیات‌رییسه وصول شود رای بیاورد، می‌گوید: مسلما هر شخصی این موضوع را از زاویه دید خودش بررسی می‌کند. اما مطابق آیین‌نامه و قانون نمایندگان این حق را داشته و تکلیف هیات‌رییسه نیز در این مورد مشخص است. رای آوردن یا نیاوردن استیضاح نیز مشروط به رعایت مراحل و فرآیندی است که در قانون پیش‌بینی شده است. در این خصوص اگر وزیر بتواند نمایندگان را قانع کند، طبیعتا رای هم نخواهد آورد.
علاوه بر این به شخصه اعتقادی هم به مانور سیاسی ندارم. کما اینکه از مراحل و جزئیات اقدام نمایندگان موافق استیضاح نیز اطلاع دقیقی نداشته و شخصا هم تاکنون قانع نشده‌ام هر مشکلی هم که وجود دارد، اکنون باید از طریق استیضاح اقدام شود.
مجلس به جای حواشی، به اصل موضوع ورود کند
از آنجا که دسترسی به نمایندگان موافق استیضاح به غیر از لطف‌الله سیاهکلی میسر نشد، در ادامه این گزارش به سراغ نظرات یک کارشناس صنعتی رفتیم.
آرمان خالقی قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در این خصوص به «جهان‌صنعت» توضیح می‌دهد: وقتی چند ماهی بیشتر از شروع کار یک وزیر نمی‌گذرد، قاعدتا کلید خوردن مساله استیضاح چندان نمی‌تواند معطوف به کارنامه و عملکرد آن وزیر باشد. در واقع اگر قرار است بحث استیضاحی مطرح باشد، به نظرم هستند وزرای دیگری که نسبت به وزیر صمت در اولویت قرار دارند.
خالقی در ادامه می‌افزاید: اگر موضوع استیضاح فاطمی‌امین، تنها بر سر قیمت خودرو است، باید در ابتدا عوامل این مساله مورد بررسی قرار بگیرد. اکنون شاهد هستیم که قطعه‌سازان به عنوان تامین‌کنندگان این صنعت در موارد مختلف از دریافت مطالباتشان گرفته تا قیمت مواد اولیه دچار مشکل هستند. از طرف دیگر یک رویه غلط به نام تعیین مدیران خودروسازی توسط دولت هم در این صنعت وجود دارد. در واقع اختیارات دولت در تعیین هیات‌مدیره و مدیران خودروسازی انکار شدنی نیست. بنابراین مجلس در ابتدا لازم است که به دنبال حل مساله خودروسازی باشد، نه اینکه بخواهد به حواشی آن که در اثر ایراد کلی صنعت خودرو ایجاد شده ورود کند. یعنی مجلس در اینجا باید از بعد نظارتی، موضوع خصوصی‌سازی خودروسازان را دنبال کند تا دولت از اداره مستقیم آنها دست بکشد.
امروز می‌بینیم در خصوص سهام دو خودروساز بزرگ مشکلات جدی وجود داشته و عملا بلوک‌های مدیریتی آنها در اختیار دولت است. به همین دلیل هم هست که وضعیت کنونی ایجاد شده و اختیار نصب مدیران دو خودروساز بزرگ کشور هم چندان در دست وزیر نیست. بنابراین با چنین نحوه مدیریتی، تولید خودرو در کشور ما توجیه اقتصادی ندارد. مادامی که این مشکلات حل نشوند، هر شخصی که وزیر صمت یا مدیرعامل خودروسازان باشد، وضعیت به همین منوال رقم خواهد خورد. چراکه شما با یک ساختار ناکارآمد و… بهره‌ور مواجه هستید که با کثرت نیروی انسانی مازاد و بدهی کلان انباشته دست‌و‌پنجه نرم می‌کند.
فاطمی‌امین میراث‌دار مشکلات گذشته است
وی با بیان اینکه اساسا سوال این است که چگونه شما محصولی را پیش‌فروش کرده و مشتری هم برای خرید آن در صف می‌ایستد اما بازهم دچار مشکل و زیان‌دهی هستید؟ می‌گوید: این موضوع واقعا پدیده عجیبی است که در هیچ جای دنیا نمی‌توانید نمونه آن را مشاهده کنید. لذا تا زمانی که ساختار دو خودروساز بزرگ ما این‌گونه باشد یا اینکه مشکلات تحریم همچنان پابرجا بماند، هر وزیری را هم که سر کار بیاورید، باز هم نمی‌توان انتظار عملکرد خاصی از او داشته باشید.
پس واقعیت این است که آقای فاطمی‌امین وارث یک میراث نامیمون از گذشته است و به نظر می‌رسد به واسطه شرایط محیطی که در خودروسازی وجود دارد، ایشان هم در این چرخه گرفتار شده است.
خالقی همچنین می‌افزاید: ما با مواد اولیه و قطعات گران نمی‌توانیم یک خودرو با قیمت ارزان تولید کنیم. در واقع گرانی فولاد، مواد پتروشیمی و سایر مواد اولیه تولید خودرو توسط خود دولت به دلیل شرایط کلان اقتصادی صورت می‌گیرد. اینها همگی سهمی از قیمت خودرو را برعهده داشته و تا انتهای چرخه تولید نیز اثرگذار هستند. در همین رابطه هم هست که معتقدم نمایندگان مجلس ابتدا باید به جای طرح موضوع استیضاح، تلاش کنند محیط حل مشکلات برای وزیر فراهم شود. شما اکنون نگاه کنید در طول سال‌های گذشته با وجود اینکه در ابتدای هر مجلسی بحث تحقیق و تفحص از خودروسازان مطرح می‌شود، اما شاهد هستیم که هیچ‌گاه گزارش دقیقی از تحقیق و تفحص منتشر نشده است. حتی یک گزارش عارضه‌یابی اصولی نیز تاکنون ارائه نشده است. در نتیجه اگر استیضاح وزیر صمت به نتیجه هم برسد مانند پاک کردن صورت مساله است؛ زیرا مادامی که ساختار این‌گونه باشد، هر شخص دیگری که به جای آقای فاطمی‌امین روی کار بیاید، پس از مدتی ناتوان از حل مسائل کلان خودروسازی خواهد بود.
از طرف دیگر معتقدم که وزیر صمت فعلی یکی از نقاط قوتش بحث برنامه‌ریزی و اجراست. به همین دلیل هم این شائبه مطرح می‌شود که شاید استیضاح او نوعی اختلاف‌نظر در مورد سهم‌خواهی باشد که چون به نتیجه نرسیده، دست روی نقطه ضعف وزارت صمت که همان خودروسازی باشد، گذاشته‌اند.