13 - 11 - 2021
۳/۵ میلیارد دلار آزاد شده اما وضعیت هنوز پیچیده است
گروه سیاسی – مذاکرات برجامی ایران با ۱+۴ آنطورکه گفته شده از دو هفته دیگر یعنی ۸ آذر از سر گرفته میشود و به رغم همه رایزنیهایی که در حال انجام است، اوضاع بسیاری پیچیده است. نشانهای امیدوار کننده از یک سو و اظهارات و سخنان سرسختانه طرفین که وضعیت را سخت میکند اما از سوی دیگر. از جمله نشانههای امیدوارکننده این است که علی نادری، عضو تیم رسانهای دولت خبر داده ۵/۳ میلیارد دلار از منابع مسدود شده ایران در یکی از کشورها در دسترس قرار گرفته و بخش قابل توجهی از این منابع در حال ورود به چرخه تجاری کشور است. او نگفته که این منابع از کدام کشور آزاد شده و کی به دستمان میرسد و در کجا خرج میشود و … اما وقتی در نظر داشته باشیم که چندی قبل امیرعبداللهیان از لزوم پرداخت پولهای ایران گفته بود، این تصور ایجاد میشود که دیپلماسی پنهان تا حدی ثمربخش بوده و ایران اگر آن ۱۰ میلیارد دلار را که وزیر خارجه گفت نگرفته، حداقل ۵/۳ میلیارد دلار میگیرد!
این خوشبینی اما خیلی نمیتواند ادامهدار باشد زیرا شاهدیم که طرف غربی در ادامه رایزنیهای ایران همچنان حرف خود را میزند. از طرف دیگر ، بعد از رایزنیهای تلفنی حسین امیرعبداللهیان با همتایان اروپایی که هفته قبل انجام شد، علی باقریکنی معاون او راهی شده و طی جلسات و مصاحبههایی مواضع ایران را شرح داده است. مواضع و شروطی که به نظر میرسد به این سادگیها از سوی طرف مقابل پذیرفته نشود و حتی در داخل کشور نیز با واکنشها و انتقادات همراه شده است. مثلا باقریکنی گفته که مذاکرات هستهای نداریم و نقطه شروع مذاکرات وین هم لغو تحریمهای آمریکا است. اینجا در تهران اما علی مطهری، فعال سیاسی اصولگرا از سیاست مخالفت با مذاکره مستقیم با آمریکا انتقاد کرده و در توییتر خود نوشته است: «امتناع ایران از مذاکره مستقیم با آمریکا برای بازگشت به برجام، یک خطای آشکار و صرفا یک ژست انقلابیگری بر ضد مصالح ملت است. در این چند سال معلوم شد که اروپا و چین و روسیه کارهای نیستند. اگر ترور و شهادت سردار سلیمانی را مانع میدانید، قصاص قاتلان او در جای خود محفوظ است.»
از پولهای ایران تا نازنین زاغری
تلاشهای دیپلماتیک ایران اما با وجود همه این پیچیدگیها ادامه دارد. معاون وزیر خارجه کشورمان بعد از فرانسه و آلمان با معاون خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت امور خارجه انگلیس دیدار و رایزنی کرده و وزارت خارجه انگلیس هم در بیانیهای اعلام کرد: «نمایندگان وزارت امور خارجه تاکید کردند، ایران باید از فرصت به نتیجه رساندن موضوع توافق هستهای که اکنون روی میز مذاکرات است، استفاده کند. همچنین ضرورت آزادسازی فوری شهروندان انگلیسی که به طور غیرمنصفانه در ایران در بازداشت به سر میبرند، از جمله نازنین زاغری راتکلیف، انوشه آشوری و مراد طاهباز، در رایزنیها با معاون وزیر امور خارجه ایران مورد تاکید قرار گرفت.»
در بیانیه انگلیسیها نیامده اما احتمالا صحبت مفصلی هم درباره پولهای بلوکه شده ایران شده باشد، چون باقیکنی در گفتوگویی با شبکه بلومبرگ نسبت به پرداخت بدهی انگلیس به ایران ابراز امیدواری کرده است. او گفته که «بدهی ۴۰۰ میلیون پوندی (۵۳۵ میلیون دلاری) دولت انگلیس به ایران بابت یک قرارداد قدیمی نظامی «به زودی» پرداخت خواهد شد و دو کشور در تلاشند ببینند پرداخت این مبلغ چطور میتواند انجام گیرد.»
او با بیان این که «بر سر مساله اصلی پرداخت این بدهی و میزان آن توافق شده است اما روش و پروسه پرداخت هنوز حل نشده است»، افزود که مذاکرات در این باره هفته آتی در تهران ادامه خواهد یافت.
معاون وزیر امور خارجه کشورمان همچنین گفت، مذاکرات با دولت انگلیس «جدی» و یک گام رو به جلو در حل کردن اختلافات میان دو کشور بوده است.
البته با توجه به اینکه باقریکنی در پاسخ به مقامات انگلیسی هرگونه ارتباط زندانی بودن زاغری به موضوع بدهی دولت انگلیس به ایران را رد کرده و گفته که بازداشت زاغری یک موضوع قضایی است که در چارچوب قوهقضاییه به آن رسیدگی میشود و قابل پیگیری در قوهقضاییه است باید منتظر مانده و ببینیم که این موضعگیری آن امیدواری اولیه به آزادسازی پولها را باقی خواهد گذشت یا تحت شعاع قرار میدهد.
ضعف تیم تشریفات
لازم به ذکر است که معاون وزیر امور خارجه کشورمان در این سفر گفتوگویی هم با شبکه سی.ان.ان و کریستین امانپور داشت. جدای از بحث حاشیهای بدون کفش بودن امانپور که یک بار دیگر ضعف تیم دیپلماسی ایران در امر تشریفات را به رخ کشید، این گفتوگو از نظر محتوایی قابل توجه و تامل بود. باقریکنی در این مصاحبه تاکید کرد که «مساله اصلی بازگشت آمریکا به اجرای تعهداتش در برجام است. بنابراین، موضوع اصلی در مذاکرات لغو کلیه تحریمهای غیرقانونی تحمیل شده علیه ملت ایران خواهد بود.»
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر این که آیا ایران میخواهد این تحریمها پیش از توافق لغو شوند یا بخشی از به نتیجه رسیدن این توافق باشد، توضیح داد: «قاعدتا باید بخشی از آن باشد اما مساله لغو تحریمها باید پیش از مذاکرات به یکنتیجهای برسد.»
مسوول راستیآزمایی کیست؟
باقریکنی در گفتوگو با گاردین نیز گفت: «ایران تعهدی میخواهد که آمریکا دوباره از توافق هستهای امضا شده توسط قدرتهای جهانی خارج نمیشود.»
باقری افزود: «در مذاکرات وین میان ایران و دیگر امضاکنندگان طرفین توافق نتوانستند بر سر وسیلهای برای راستیآزمایی اینکه تحریمهای آمریکا لغو شدهاند و تاثیری عملگرایانه روی تجارت با ایران داشتهاند، به توافق برسند. ما به راستیآزمایی احتیاج داریم و این موضوع هنوز حل نشده است. یکی از موضوعاتی است که هنوز نهایی نشده، کافی نیست که فقط در توافق ذکر شود.»
او این موضوع را که هیاتی مستقل، مسوول این راستیآزمایی باشد، غیر محتمل ندانست.
این مذاکرهکننده ارشد تیم ایران در مذاکرات وین درخواست لغو تحریمهای مرتبط با توافق هستهای را تکرار کرد.
باقری علاوه بر این، هرگونه مذاکره درباره برنامه موشکی و امنیتی ایران و گنجانده شدن آنها در توافق هستهای را رد کرد و گفت: «برجام توافق هسته ای چارچوب شفافی دارد و موضوعات دیگر مرتبط نیستند. ما قصد نداریم درباره توان دفاعی یا امنیتمان مذاکره کنیم.»
او افزود: «روابط ایران با دیگر کشورها نیاز به مراقب ندارد.» معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این که آیا از نظر او لازم است مذاکرات وین از نقطه شروع از سرگرفته شود، گفت: «این که از کجا شروع کردیم مهم نیست، بلکه آنچه اهمیت دارد این است به توافقی برسیم که نتایجی عملگرایانه برای طرفین داشته باشد. هدف اصلی ما رفع تحریمهای غیرقانونی است که آنها با تخطی از قطعنامههای سازمان ملل بر ملت ایران اعمال کردهاند. هرگونه تحریم مغایر با برجام که در دوره ریاستجمهوری اوباما و ترامپ از سوی آنها اعمال شده بود، باید لغو شود. این توافقی است که برجام را شکل داد.»
شانس نتیجه بخشی مذاکرات وین
این حرفهای باقریکنی که در واقع پافشاری بر مواضع قبلی است، در حالی بیان میشود که طرف غربی هم همانقدر سفت و سخت روی مواضع خود ایستاده است. این را البته باربارا اسلاوین روزنامهنگار مشهور آمریکایی که تحلیلگر ارشد و رییس بخش ایران شورای آتلانتیک است، میگوید. او در گفتوگویی با «ایلنا» گفته: «با توجه به لفاظیهای سخت ایران، انتظارات من در مورد این نشستها بسیار کم است. در حالی که ایران حق دارد از اقدامات دولت قبلی ایالات متحده شکایت کند، اما بدون تمایل به مصالحه در مورد اهداف حداکثری خود، به کاهش تحریمها دست نخواهد یافت. جلسه اول مذاکرات وین احتمالا نتیجه زیاد ملموسی نخواهد داشت. امیدواریم که در آینده، ایران با مذاکرات بیشتر که واقعبینانهتر و مستلزم گفتوگوهای مستقیم با هیات آمریکایی باشد، موافقت کند.»
وی در مورد احتمال احیای برجام بعد از مذاکرات برجامی گفت: «چیزی مشخص نیست، شانس در بهترین حالت برای احیای برجام ۵۰-۵۰ است.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد