28 - 12 - 2021
یک «فینسک» و این همه دردسر
جنجال بر سر احداث سد موضوع تازهای نیست، نه برای استانی مثل سمنان و نه پروژهای در این قد و قواره در استانهای دیگر. همیشه ساکنان مناطق پرآب انگار دلشان نمیخواهد آب مناطقشان را به مناطق خشک بدهند، دلیلش هر چه هست، ریشه در اقلیم خشک ایران دارد که هر سال هم بر خشکیها افزوده میشود. به نظر میرسد مردم بیشتر چشمشان ترسیده که نکند مثل زایندهرود، چشم باز کنند و ببینند از آن رودخانه خروشان هیچ نمانده است.
بررسیهای میدانی و کمی تاریخچه احداث سدهای ایران هم همین نشانی را میدهد که «سدسازی» عمدتا از پروژههای جنجالی است. حتی اگر در این میان بخواهند آب را به روی منطقهای که به دریا نزدیک است، ببندند هم مردم حساس میشوند. اما واقعیت این است که اقلیم ایران رو به خشکی میرود و نمیتوان به صرف آنکه منطقهای از آب تهی شود و دشتهایش از بیآبی بسوزد، دست روی دست گذاشت و کاری نکرد. این داستان همان داستان سد فینسک است. سدی که قرار است آب شرب و صنعت استان سمنان را تامین کند و هنوز کار آغاز نشده، اعتراضها شروع شده است. شکایتها از دولت قبل به دولت رییسی و وزیر نیرو رسیده و دولت سیزدهم هم در آغاز کار بنا را بر ریشسفیدی گذاشته تا از خشم مردم معترض کاسته شود. آنطور که به نظر میرسد، دولتمردان سیزدهم بنا دارند که سر فرصت نسبت به آینده این سد تصمیم بگیرند.
فینسک از کجا آمد؟
استان سمنان با بیش از ۷۰۰ هزار نفر جمعیت و وسعتی در حدود ۹۷ هزار و ۴۹۱ کیلومترمربع چهار برابر بیشتر از استان مازندران وسعت دارد، حال آنکه میانگین بارش درازمدت این استان حدود ۱۰۹ میلیمتر بوده که در مقایسه با شاخص کشوری یعنی ۲۵۰ میلیمتر در سال، رقمی کمتر از نصف میانگین را داراست. نقشههای هواشناسی و زمینشناسی هم همگی میگویند سمنان استان خشکی است و نیازمند تامین منابع آبی است. اگرچه در سالهای گذشته حداقل ۹ سد با هسته رسی در این استان احداث شده، اما باز هم کفاف نمیدهد. کارشناسان میگویند در افق سال ۱۴۱۰ تامین آب شرب و صنعت استان سمنان به دلایلی همچون تقاضای بخش صنعت به دلیل معادن و منابع طبیعی بسیار زیاد، رشد جمعیت بومی استان، مهاجرت از استانهای همجوار و شرایط خاص اقلیمی خشک و نیمه خشک با مشکلات زیادی همراه خواهد بود.
در حال حاضر بخش قابلتوجهی از آب شرب شهرستان سمنان خصوصا در ماههای گرم سال، از چاههای آبرفتی دشت سمنان تامین میگردد که در این راستا شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور به عنوان مرجع ارزیابی منابع و مصارف آب شرب در کشور اعلام کرده است که به دلیل مشکلات کمی و کیفی آب زیرزمینی منطقه، ضروری است تا افق ۱۴۱۰ تمام چاههای آبرفتی از مدار تامین آب شرب شهرستان سمنان خارج شوند.در راستای مرتفع کردن بخشی از مشکلات آب شرب، مطالعه سد فینسک با هدف تامین ۵/۷ میلیون مترمکعب در سال کمبود نیاز آب شرب مردم شهرستانهای سمنان و مهدیشهر به عنوان راهکار میانمدت در مصوبات سفر استانی ریاست جمهور وقت، در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۸ مصوب شد و در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت.مدافعان این طرح میگویند برنامه این بوده که با احداث این سد، میزان آب شرب انتقالی برای شهرستانهای سمنان و مهدیشهر سالانه هفت و نیم میلیون مترمکعب باشد، این درحالی است که در مدل برنامهریزی منابع آب، میزان آب تنظیمی سد شهید رجایی در سالهای بهرهبرداری به طور متوسط بیش از یکصد و هشتاد میلیون مترمکعب است. لذا تاثیر احداث سد مذکور بر آبدهی رودخانه تجن در محل سد شهید رجایی کمتر از پنج درصد بوده ضمن اینکه تامین آب مورد نیاز کشاورزی و زیستمحیطی برای پاییندست سد که عمدتا اراضی استان مازندران است در مجوز تخصیص آب سد لحاظ شده است.
ساز مخالفان کوک شد
پس از آنکه کار احداث سد به مرحله اجرا رسید، مخالفان ساز خود را کوک کردند. از مخالفان محیطزیستی گرفته تا مردم استانهای همجوار که میگفتند با احداث این سد، مناطقی از استان مازندران به بیابان تبدیل خواهد شد. کار به جایی رسید که با وجود در نظر گرفتن ردیف بودجه برای احداث این سد، علیاکبر محرابیان وزیر نیرو ناچار شد دستور توقف احداث سد را صادر کند. وزارت نیرو با بررسی درخواستهای مطرحشده توسط نمایندگان استان مازندران در مجلس در خصوص تاثیرات احداث این سد روی منابع آب پاییندست واقع در استان مازندران بر این موضوع تاکید داشت که با احداث این سد، علاوه بر مشکلات زیستمحیطی بر جنگلهای هیرکانی، هزینههای اجرایی بهرهبرداری و اجرایی هم در پی خواهد داشت.
اختلاف دو استان
علیاکبر علیزادهبرمی نماینده مردم دامغان در مجلس در این رابطه به «جهانصنعت» گفت: متاسفانه در زمینه آب به دلیل تصمیمات اشتباه مسوولان گذشته سبب اختلاف بین دو یا چند استان شده است. به عنوان مثال مسوولان گذشته یکسری تصمیمات اشتباه و غیراصولی گرفتند و آن هم این است که صنایع آب و برق را در کویر بردند و بعد برای تامین آب این صنایع ارتفاعات آن منطقه را به یک استان انتقال دادند.
او افزود: نتیجه این انتقال این است که امروز استانهایی که آب داشتند، با کمبود آب مواجه شدند و در نتیجه اختلاف زیادی پیش آمده است.
متاسفانه قسمت زیادی از سد فینسک به همین موضوع گرفتار شده است. از نظر مردم استان مازندران، اگر این سد احداث شود سبب تغییرات زیستمحیطی عظیمی در حوزه دریای خزر خواهد شد.
حال آنکه از نظر مردم استان سمنان احداث این سد آنقدر هم تبعات زیستمحیطی ندارد.
نماینده مردم دامغان با طرح این پیشنهاد که بهتر است کارشناسان بررسی کنند، گفت: به نظر من باید کارشناسان مربوطه بررسی کنند، حتما برای ما محیطزیست بسیار مهم است، اما تامین آب هم برایمان مهم است. بنابراین کارشناسان مربوطه خارج از سیاستهای منطقهای تصمیم لازم را اتخاد کنند.
غلامرضا شریعتیاندرانی نماینده نوشهر و چالوس نیز در این رابطه به «جهانصنعت» گفت: تمامی فعالیتهایی که در کشور انجام میشود از جمله سدسازی که چند صد میلیارد تومان هزینه دربرخواهد داشت، باید برمبنای نظر کارشناسی باشد.
او افزود: وقتی نظرات کارشناسان وزارت نیرو و البته کارشناسان حوزه محیطزیست بر این نکته تاکید دارد که احداث این سد از نظر اقتصادی مناسب نیست و مشکلات زیستمحیطی دارد، چه اصراری بر ادامه کار است؟ همینطور که استفاده آب سد بزرگ شهید رجایی توسط سد فینسک است.
نماینده نوشهر و چالوس تاکید کرد: دلیل مخالفت نمایندگان استان مازندران طبق نظر کارشناسان وزارت نیرو و سایر کارشناسان محیطزیست غیراقتصادی و غیرفنی بودن این سد است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد