یک ساعت کار معادل یک بستنی

مهدیه بهارمست- بیش از دو هفته است که پرستاران نسبت به معیشت خود در سراسر ایران دست به اعتراض زدند که منتهی به اعتصاب‌های گسترده شده است. پرستاران به اجرایی نشدن قانون تعرفه‌گذاری، حقوق‌های ناچیز، خطر فقر، اضافه‌کاری‌های اجباری، شیفت‌های طولانی و دریافت نکردن به‌موقع حقوق و مطالباتشان معترض شدند و یادآوری کردند که این صنف در دوران همه‌گیری ویروس کرونا با وجود خطر تهدید سلامتی نیز شغل‌شان را ترک نکردند. زنجیره اعتراضات پرستاران سال‌هاست آغاز شده است اما دست از کار کشیدن و حاضر نشدن در شیفت کاری از شیراز شروع شده و به برخی شهرهای دیگر از جمله کرج، یزد، فسا، لامرد، بوشهر، یاسوج، گناوه، اراک، جهرم و حالا دیروز به تهران رسیده و دیروز جمعی از پرستاران بیمارستان‌های دولتی و خصوصی مقابل ساختمان وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی تهران تجمع کردند. البته در برخی شهرها اعتراض پرستاران شاید فقط چند ساعت به طول انجامیده اما مساله اینجاست که بروز چنین بحرانی در حوزه سلامت تا چقدر برای مسوولان مهم شمرده می‌شود و تا چه اندازه برای رفع آن تلاش می‌کنند. اینکه معاونت پرستاری وزارت بهداشت در همان روزهای ابتدایی به شیراز سفر کرده و در جمع نمایندگان اذعان داشته که نمی‌تواند هیچ کاری در راستای انجام مطالبات پرستاران انجام دهد و تنها می‌تواند به حرف‌های آنها گوش دهد و مشکلات را به مسوولان ذی‌ربط منتقل کند نشان از این دارد که گویا اراده چندان قوی‌ هم برای رفع مشکلات این قشر وجود ندارد. پرستاران با اینکه به نظر می‌رسد حرف‌شان خریدار ندارد، اما در همان محیط بیمارستان‌ها فریاد: «پرستار داد بزن حقت رو فریاد بزن.» طنین‌انداز می‌شود. این اعتراضات در برخی از بیمارستان‌ها حتی با تهدید اعتصاب و اخراج از کار هم همراه بوده است، موضوعی که به گفته دبیرکل خانه پرستار سابقه نداشته است: «شکل اعتراضات بی‌سابقه است و در طول ۱۰۰‌سال تاریخ پرستاری مدرن کشور برای اولین‌بار است که اعتراض به‌شکل «دست از کار کشیدن» اتفاق می‌افتد. وقتی پرستار دست از کار بکشد، خیلی احساس نگرانی می‌کنیم.» محمد شریفی مقدم معتقد است اعتصابات پرستاران در سراسر کشور گسترش خواهد یافت، چون وزارت بهداشت و مسوولان دولتی تمایلی برای حل مشکلات پرستاران ندارند و به‌گفته او «پیام اعتراضات را نشنیده‌اند.» با این تفاسیر برخی‌ها بر این عقیده‌اند که شاید این اعتراضات هم مانند دیگر اعتراضات پرستاران طی سال‌های گذشته خاتمه پیدا کند و در مدتی نه‌چندان دور به فراموشی سپرده شود ولی آمار مهاجرت این خدمتگزاران مردم نگرانی‌های زیادی را در میان جامعه و حتی مسوولان ایجاد کرده است. در تازه‌ترین واکنش‌ها به اعتراضات پرستاران به نظر می‌رسد موضوع در سطح کلان با دو رویکرد در حال پیگیری است؛ نخست در سطح نظام پرستاری و دیگری در سطح دستگاه‌های نظارتی و حاکمیتی مانند شورای‌عالی امنیت ملی. روز یکشنبه ۲۸ مرداد‌ماه، رییس کل سازمان نظام پرستاری در نامه‌ای به رییس دولت چهاردهم از او خواست دستور دهد تا جلساتی ویژه تحت نظر معاون محترم اول یا اجرایی رییس‌جمهور مجددا تشکیل شود تا آنچه به گفته او «اختلال در روند خدمت‌رسانی به جامعه» است، متوقف شود.
احمد نجاتیان، رییس سازمان نظام پرستاری در این نامه با بیان اینکه :«این روزها جامعه پرستاری کشور با مشکلات متعددی مواجه هستند که به شدت آنها را نگران و مشوش نموده و مانع خدمت‌رسانی بهینه به مردم شده است» به تشریح مهم‌ترین مشکلات پرستاران شامل تاخیر در پرداخت کارانه و اضافه‌کار، مشکل کمبود نیرو و مساله افزایش مهاجرت پرستاران پرداخت و از رییس دولت خواست با رسیدگی فوری به این مساله از افزایش موج نارضایتی پرستاران جلوگیری کند.» او در این نامه اضافه کرده‌: «متاسفانه این روزها ابعاد نارضایتی به حدی رسیده است که در برخی بیمارستان‌های شهرها از جمله در البرز و شیراز با ترک کار و عدم حضور در شیفت‌های کاری توسط پرستاران مواجه شده‌اند.» با وجود نامه‌نگاری نظام پرستاری اما فعالان پرستاری روند پیگیری تنها سازمان حرفه‌ای این حوزه را مثبت ارزیابی نمی‌کنند.
رنج پرستاران
مسعود چمن‌زاده، فعال صنفی و سرپرست مجله ژورنال پزشکی با اشاره به مشکلات پرستاران به «جهان‌صنعت» گفت: متاسفانه این اولین‌بار نیست که پرستاران نسبت به دستمزد پایین و شیفت‌های طولانی خود دست به اعتراض می‌زنند اما برای اولین‌بار است که دست از کار می‌کشند و به نظرم این موضوع بسیار خطرناک است. در گذشته شکل اعتصاب متفاوت بود، همکارانی که شیفت نبودند با نوشتن بیانیه یا دیدار با مسوولان صدای خود را به گوش همگان می‌رساندند اما وقتی فهمیدند که حرفشان خریداری ندارد و بارها نادیده گرفته شدند، طی روزهای اخیر برای اولین‌بار دست از کار کشیدند.
وی افزود: پرستاران مشکلات زیادی دارند اما مهم‌ترین آن معیشت است. بعد از آن تاخیر در پرداخت معوقات، اضافه‌کار اجباری و عدم اجرای کامل قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری است. دغدغه بعدی پایه حقوق ماهانه پرستاران است. حتی امنیت شغلی هم نداریم. از یک طرف بیمارستان با کمبود نیروی پرستار مواجه است و از طرف دیگر مدیران به‌یکباره تصمیم می‌گیرند تعدادی از پرستاران را تعدیل کنند و وقتی هم اعتراض می‌کنیم می‌گویند همین تعداد موظف هستند به تمام بیماران رسیدگی کنند. حقوق ماهانه ثابت یک پرستار 12 تا 14‌میلیون تومان است. البته حقوق پرستاران با سابقه کمی بیشتر است و به 15میلیون تومان هم می‌رسد. به طورکلی نگاه مسوولان به این صورت است که همه مشاغل تقریبا مثل هم دریافتی داشته باشند اما با توجه به ماهیت شغل پرستاری که سخت و زیان‌آور است باید این امر برایشان لحاظ شود بنابراین یکی از اقدامات مهم در این بخش، ارتقای ضریب سختی کار است و اصلاح ضرایب حقوقی به‌ویژه فوق‌العاده خاص است. باوجود پیگیری‌های وزارت بهداشت در سه سال گذشته در این مورد، در سال جاری مجلس ضریب را با حداقل تصویب کرد و متاسفانه اعتبارات آن هم از بودجه‌های جاری نیست و وابسته به درآمد‌های اختصاصی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی است. از طرفی نیروی کار در این بخش بسیار کم است و دولت با افزایش نیرو می‌تواند فشار کاری جامعه پرستاری را کاهش دهد چرا‌که برخی اوقات یک پرستار اجبارا مسوولیت 10 الی 12 بیمار را همزمان با هم دارد. این در حالی است که شاید خستگی بر پرستار چیره شود و اشتباهات جبران‌ناپذیری را انجام دهد.
این فعال صنفی با اشاره به مبالغ پایین اضافه‌کاری‌های اجباری پرستاران تاکید کرد: دریافتی هر ساعت اضافه‌کاری حدود 20‌هزار تومان است. البته تازه‌کارها ساعتی 17‌هزار تومان هم می‌گیرند. این در حالی است که این مبلغ پول یک بستنی چوبی یا پفک است. برخی از بیمارستان‌های خصوصی اضافه‌کار را پایان همان ماه به همراه حقوق ثابت پرداخت می‌کنند اما بسیاری از بیمارستان‌ها به خصوص دولتی هشت ماه تا یک سال بعد این مبلغ را واریز می‌کنند. در نتیجه یکی از درخواست‌های به‌حق همکاران ما این است ضریب این اضافه‌کاری‌ها افزایش پیدا کند. به عقیده برخی باید این مبلغ به 100‌هزار تومان برسد.
او ادامه داد: تعرفه‌گذاری پرستاران هم آنچه خواسته شده بود محقق نشد. قرار بود به ازای هر خدمت پرستار مثلا آنژیوکت، سوند معده‌ای یا ادراری، نوار قلب و به طورکلی هر اقدامی تعرفه‌اش به اسم پرستار باشد اما در حال حاضر یک فرمول جدیدی را ارائه کردند که میزان تعرفه‌گذاری دقیقا اندازه همان کارانه ناچیز قبلی است. البته این موضوع هم مانند اضافه‌کار با تاخیر یکی ، دوساله پرداخت می‌شود.
به گفته چمن‌زاده، پرستاران هیچ‌گاه مورد تکریم و توجه متولیان سلامت نبودند و همیشه در طی دولت‌های مختلف نادیده انگاشته شدند. این در حالی است که در هیچ کشوری این‌گونه پرستاران درگیر معیشت خود نیستند. پرستاران در کشورهای دیگر همواره مورد توجه قرار می‌گیرند و همیشه استاندارد تعداد پرستاران نسبت به تخت رعایت می‌شود اما در ایران این موضوع هیچ‌گاه در هیچ بیمارستانی رعایت نشده است. به همین خاطر پرستاران مجبور به اضافه‌کار اجباری هستند. پرستاران به صورت موظف ماهانه 175 ساعت اضافه‌کار دارند، یعنی در ماه تنها سه میلیون و 500 هزار تومان می‌شود که آن هم بعد از یک سال واریز می‌کنند. البته بین 70 الی 175 ساعت متغیر است اما به خاطر کمبود نیرو بعضا دو شیفت هم بودیم و این امر در بیمارستان‌ها رایج است. وی افزود: متاسفانه این روزها به دلیل دستمزدهای پایین بسیاری از همکاران بعد از پایان شیفت در مطب‌های زیبایی به عنوان دستیار کار می‌کنند. بسیاری از پرستاران در اسنپ کار می‌کنند و رانندگی کار روتین آنهاست. حتی ترجیح می‌دهند رانندگی اتوبوس و نانوایی را انتخاب کنند. به تازگی هم بعضی‌ها در فضای مجازی آنلاین‌شاپ باز کردند. از طرفی ۱۷‌سال است ما منتظر اجرایی شدن قوانینی هستیم که تصویب شده‌اند اما هیچ‌کس زیر بار اجرای آن نمی‌رود. با اینکه هر سال پرستاران نسبت به دغدغه‌هایشان اعتراض می‌کنند اما در تمام این مدت مسوولان جز دادن وعده هیچ کار اجرایی‌ برای بهبود شرایط پرستاران انجام نداده‌اند و حالا دیگر صبر پرستاران لبریز شده است و تا نتیجه نگیرند دست از اعتراض بر نمی‌دارند.
گفتنی است دیروز دکتر ظفرقندی با رای اعتماد مجلس،سکان هدایت وزارت بهداشت را رسما برعهده گرفت. امید است حال که ایشان از جنس جامعه پزشکی و دغدغه‌مند کادر درمان است، به سرعت مشکلات کادر درمان به ویژه پرستاران پیگیری و رفع شود چرا‌که نظام سلامت پاشنه‌آشیل یک جامعه سالم است.