یک دعوت برای شنیدن ایده‌های جدید در موسیقی

سرپرست کوارتت زهی ایرانی «چهارگان» در آستانه برگزاری کنسرت این مجموعه در تالار رودکی تهران به تشریح جزئیات تازه‌ترین اجرای زنده خود در قالب پروژه «طرز تازه» پرداخت. احسان ذبیحی‌فر، سرپرست کوارتت زهی ایرانی «چهارگان» در آستانه برگزاری کنسرت این مجموعه در تالار رودکی تهران ضمن ارائه توضیحاتی درباره فعالیت‌ها و ایده‌های اجرای این کوارتت زهی توضیح داد: کوارتت زهی در موسیقی کلاسیک به‌عنوان یک ترکیب استاندارد با مشخصات و ویژگی‌های روشن صوتی، جایگاه ویژه‌ای در آثار آهنگسازان دارد. ما هم سعی کردیم ضمن داشتن نگاهی به گستره و استانداردهای صوتی تجربه شده در کوارتت موسیقی کلاسیک اروپایی و با توجه به کم‌کاربردتر شدن سازهای زهی آرشه‌ای ایرانی در فرهنگ معاصر موسیقی کلاسیک ایرانی، این کوارتت را با هدف تجربه چهارنوازی زهی ایرانی و اجرای موسیقی متناسب با فرهنگ معاصر موسیقی ایرانی تشکیل دهیم.
وی افزود: اولین ایده‌های تشکیل این کوارتت را حامد افشاری که با هم در گروه مهتاب همکاری می‌کردیم، مطرح کرد و در صحبت‌هایی که با هم داشتیم قرار شد تا اولین قطعات را هم حامد برای این ترکیب بنویسد. در نهایت در بهار سال ۱۳۸۶ با اضافه شدن شیما شاه‌محمدی و احسان امامی کوارتت زهی ایرانی «چهارگان» را شکل دادیم. برای این ترکیب‌سازی رپرتواری وجود نداشت، پس با تعاملی که با آهنگسازان مختلف داشتیم به مرور زمان قطعاتی برای کوارتت ما نوشتند و توانستیم اولین کنسرت خود را آبان ۱۳۹۰ در خانه هنرمندان طی دو شب روی صحنه ببریم. در این سال‌ها کیخسرو مختاری، بیتا قاسمی و آزاده شمس جایگزین دیگر اعضای گروه شدند و در سال‌های بعد نیز به اتفاق کنسرت‌های متعددی را روی صحنه بردیم. ذبیحی‌فر درباره دیگر فعالیت‌های کوارتت‌زهی «چهارگان» گفت: دو آلبوم با عنوان «چهارگان ۱ و ۲» را از طریق انتشارات ماهور در سال ۱۳۹۵ منتشر کردیم. البته آهنگسازان مختلفی از جمله شریف لطفی، حامد افشاری، تقی ضرابی، امیر اسلامی، سعید هنرمند، ایمان وزیری، علی صمدپور، کارن کیهانی و نگین زمردی تمام قطعاتی را که در این سال‌ها اجرا کرده‌ایم مشخصا برای کوارتت «چهارگان» ساخته بودند. این نوازنده و آهنگساز درباره قرار گرفتن سازهای دیگر در کنار این کوارتت گفت: تجربه‌هایی در این چارچوب داشتیم که از آن می‌توان به قطعه‌ای از سعید هنرمند برای سنتور و کوارتت زهی ایرانی، یک قطعه از استاد اردشیر کامکار با تنظیم خودم برای کوارتت و همراهی تنبک و یک قطعه از ساخته‌های خودم برای کوارتت زهی ایرانی و همراهی دو خواننده (زن و مرد) اشاره کنم که هر کدام در کنسرت‌های مختلف پیش‌روی مخاطبان قرار گرفتند. ذبیحی‌فر در توضیح جزئیات کنسرت هشتم آذر که قرار است در تالار رودکی روی صحنه برود، گفت: اعضای کوارتت «چهارگان» در این کنسرت محمدمهدی بصیرت‌منش نوازنده قیچک بم، آزاده شمس نوازنده قیچک آلتو، مشکات نصیری و بنده نوازندگان کمانچه گروه اجرایی را تشکیل می‌دهند. توضیح دیگر اینکه ما بیش از دو سال است که با کار روی دو رپرتوار جدید برای این کنسرت و ضبط آلبوم سوم «چهارگان» در حال تمرین هستیم. وی افزود: قطعاتی که در کنسرت هشتم آذر اجرا خواهد شد شامل دو قطعه از شریف لطفی، دو قطعه از سعید هنرمند، یک قطعه از یک آهنگساز آمریکایی به نام آدام گودوین (که پس از شنیدن آلبوم ما این قطعه را برای «چهارگان» ساخته است) و سایر قطعات هم ساخته خودم هستند.
این کنسرت در دو بخش اجرا می‌شود که در بخش اول مجموعه قطعاتی مستقل و منفک از یکدیگر ساخته آهنگسازان مختلف کنار هم قرار گرفته‌اند و در بخش دوم نیز با عنوان برنامه دشتی، قطعاتی را مطابق روال فرمال معمول در موسیقی ایرانی اجرا می‌کنیم. این نوازنده و مدرس کمانچه در ادامه بیان کرد: کاری که ما با این ترکیب‌سازی انجام می‌دهیم، کاری معمول و متعارف در موسیقی ایرانی نیست و مخاطب خاص خودش را دارد. نوع موسیقی حاصل از اجرای این کوارتت، بسته به رویکرد آهنگسازان تغییر می‌کند و طیفی از موسیقی ایرانی، موسیقی معاصر و موسیقی دستگاهی را در برمی‌گیرد. تمرینات این کوارتت و آماده‌سازی قطعات در این کوارتت، کار بسیار دشواری است. نوازندگانی هم که در «چهارگان» همکاری می‌کنند باید دارای استانداردهای بالایی از نظر تکنیک و سطح نوازندگی و دانش موسیقایی باشند. البته باید بگویم سطح نوازندگی همه ما در این گروه در طول تمرین‌ها بالاتر می‌رود زیرا بسیاری از قطعاتی که اجرا می‌کنیم به توانمندی بالاتری از آنچه هستیم و بوده‌ایم نیاز داشته‌اند و در عمل همواره باید خودمان را ارتقا می‌دادیم. سرپرست کوارتت زهی «چهارگان» درباره چالش‌های این کنسرت یادآور شد: یکی از چالش‌های این آنسامبل این است که این موسیقی جدی و هنری مخاطب محدود و خاص خودش را دارد و باید با حداقل امکانات تا امروز کار خود را پیش می‌بردیم. نمی‌دانم تا کجا می‌توانیم این مسیر را ادامه دهیم چون فضای عمومی موسیقی به ویژه موسیقی‌های «غیر مردم پسند» در ایران وضعیت مناسبی ندارند و همه انواع موسیقی نمی‌توانند در یک فضای مساعد و معقول به راحتی تولید و اجرا شوند. وی با اشاره به مشکلات متعدد کنسرت و انتشار آلبوم برای موسیقی‌های جدی و هنری بیان کرد: بازار حرفه‌ای موسیقی نیز شرایط خوبی ندارد و موسیقی‌هایی که با رویکرد جدی و مستقل (در ژانر کلاسیک غربی یا موسیقی ایرانی) فعالیت می‌کنند برای انتشار اثر یا اجرای کنسرت با مشکلات فراوانی مواجه هستند البته این وضعیت برای کوارتت زهی «چهارگان» دشوارتر نیز است چون موسیقی‌های‌سازی و بدون خواننده مخاطب بسیار کمتری دارند! ذبیحی‌فر در پایان درباره فعالیت‌های کوارتت زهی «چهارگان» پس از کنسرت هشتم آذر گفت: با وجود مشکلات و هزینه‌های بدون بازگشت، در حال آماده‌سازی و ضبط آلبوم سوم «چهارگان» هستیم که امیدواریم تا سال آینده به بازار عرضه شود. کوارتت زهی ایرانی «چهارگان» با اجرای قطعاتی از شریف لطفی، سعید هنرمند، آدام گودوین و احسان ذبیحی فر هشتم آذر در قالب سلسله کنسرت‌های طرز تازه در تالار رودکی روی صحنه می‌رود.