یادگار دکتر معین

نادر نینوایی- در جوار اتوبان امام علی تهران و در منطقه پیروزی، محله‌ای قدیمی به نام چهارصد دستگاه وجود دارد که زمانی محل سکونت دکتر معین (یکی از اثرگذارترین چهره‌های فرهنگی ایران معاصر) بوده است. خانه‌موزه دکتر معین تهران، یادگاری به جا مانده از این استاد بزرگ ادبیات فارسی در خیابان پیروزی پایتخت است. درگذشته خانه‌موزه معین با منزل شاعر و تصنیف‌ساز مشهور ایرانی محمدعلی امیرمجاهد، دیواربه‌دیوار بوده اما اکنون این دو خانه را با یکدیگر ادغام کرده‌اند.
در حقیقت، اکنون فقط قسمتی از چارچوب در بین این دو خانه باقی مانده است. استاد امیرجاهد پدر همسر دکتر معین بوده و علت این همسایگی نیز از همین‌جا ناشی می‌شده است.
این خانه‌های زیبا و قدیمی که رنگ و بویی متفاوت به محله پیروزی داده است، در سال ۱۳۸۳ از خانواده‌های دکتر معین و امیرجاهد خریداری شد و در تملک شهرداری تهران در آمد.
هدف از این کار، برگزاری کلاس‌های ادبیات و موسیقی و همایش‌های مربوط به این دو رشته بوده تا یاد و نام این دو مرد بزرگ عرصه هنر و ادبیات در خانه‌های تاریخی آنها زنده نگه داشته شود.
در سال‌های اخیر نشست‌های مولوی‌خوانی و شاهنامه‌خوانی در این خانه به طور مستمر برگزار می‌شود و کتابخانه تخصص زبان و ادبیات فارسی نیز در این مکان مراجعان بسیاری دارد. پس اگر اهل ادب و شعر هستید یا فقط علاقه دارید که یکی از خانه‌های تاریخی به یاد ماندنی در شرق تهران را ببینید، حتما سری به خانه‌موزه دکتر معین بزنید.
معماری دلنشین خانه
خانه دکتر معین با دیوارهای آجری، در و پنجره‌های چوبی، حیاط کوچک و حوض زیبایش نمایی دلنشین از زندگی ادیبی ایرانی در عصر پهلوی را به تصویر می‌کشد.
این معماری خاطره‌انگیز و اثرگذار بنا باعث شده این خانه تاریخی به لوکیشن برخی فیلم و سریال‌های ایران تبدیل شود؛ خانه شهرزاد و قباد در سریال شهرزاد هم این خانه بوده است.
دیوارهای داخلی این خانه۸۸۰متری با تابلوهای خوشنویسی و نیز با سازهای گوناگون تزئین شده‌اند. بخشی از دیوار حیاط نیز کاشی‌کاری شده و حکاکی روی دیوارها تصاویری زیبا را پیش چشم بازدیدکنندگان به نمایش در می‌آورد.
در این حیاط دلنشین حتما نگاهتان به دیواری آجری خواهد افتاد که به کاشی‌های لاجوردی مزین شده و نام هنرمندانی همچون محمدرضا شجریان و کیهان کلهر روی آن درج شده است.
خانه‌موزه دکتر معین در دوران پهلوی اول بنا شده است. همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد این خانه که از ترکیب دو خانه یعنی خانه استاد امیرجاهد و داماد او، دکتر محمد معین، تشکیل شده برشی از گذشته تاریخی تهران را به نمایش می‌گذارد.
در دهه ۸۰ شمسی این دو خانه با یکدیگر ادغام شده‌اند و آثار این ادغام را می‌توان در چارچوب دری دید که در میان دو منزل باقی مانده است. این خانه نهایتا از سال ۱۳۹۵ با عنوان خانه‌موزه دکتر معین درهایش به روی علاقه‌مندان باز شد.
در واقع خانه‌موزه دکتر معین را شهرداری منطقه ۱۴ در سال ۱۳۸۱ خریداری کرد و تا سال ۱۳۹۵ تحت عنوان مرکز فرهنگی- هنری غدیر فعالیت داشت، تا اینکه در سال ۹۵ نام آن را به خانه‌موزه دکتر معین و استاد امیرجاهد تغییر دادند و این مکان را به مرکز تخصصی موسیقی، ادبیات و خوشنویسی تبدیل کردند.
آثار به نمایش درآمده در خانه‌موزه
داخل خانه‌موزه معین اتاق‌ها و دالان‌هایی وجود دارند که آثار ارزشمندی در آنها نگهداری می‌شوند. یکی از آثار شاخص به نمایش درآمده در این خانه‌موزه وصیت‌نامه نیما یوشیج است.
نیما یوشیج در این وصیت‌نامه محمد معین را ناظر و قیم آثار خویش معرفی کرده است. از دیگر آثار قابل توجه خانه‌موزه معین تمبر هزاردستان به چمن است. گفته می‌شود این، تمبر اختصاصی موزه بوده که در شهریور ۱۳۹۶ از آن رونمایی شده است. نام این تمبر برگرفته از تصنیف هزاردستان به چمن، از ساخته‌های استاد امیرجاهد است که استاد شجریان آن را خوانده است.
روی تمبر می‌توان تصویر دکتر معین و استاد امیر جاهد را مشاهده کرد.
در بازدید از خانه‌موزه دکتر معین حتما سری هم به اتاق کار این چهره نامی ایران بزنید. در این اتاق لوازم شخصی، کتابخانه شخصی دکتر معین، دانشنامه‌ها، جوایز و نشان‌های بین‌المللی، مدارک و کارت شناسایی و دستنوشته‌های این چهره شناخته‌شده به نمایش در آمده است. همچنین اشعار استاد امیرجاهد در وصف دکتر معین در این خانه‌موزه به نمایش در‌آمده‌اند.
در حال حاضر در خانه تاریخی استاد معین مراسم‌ مختلف نکوداشت و یادبود برای اساتید فقید و پیشکسوتان موسیقی ایران برگزار می‌شود.
در خانه‌موزه معین نشست‌هایی نیز برگزار می‌شوند که بیشتر مربوط به شعرخوانی هستند و آثار بزرگان اهل ادب همچون مولانا و فردوسی را روایت می‌کنند. کلاس‌های موسیقی و خطاطی هم در این خانه‌موزه برگزار می‌شوند و علاقه‌مندان این امکان را دارند که در کلاس‌های آموزشی ثبت‌نام کنند. شایان ذکر است درهای این خانه‌موزه روی عموم مردم باز است و همگان این امکان را دارند که نگاهی به معماری باشکوه یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی تهران بیندازند.
در حیاط خانه دکتر معین یک کارگاه تارسازی نیز وجود دارد؛ به‌علاوه، این مرکز مجهز به کتابخانه تخصصی زبان و ادبیات فارسی بوده و علاقه‌مندان زیادی به این منظور به این مکان مراجعه می‌کنند.
برای آنکه با خودروی شخصی خود به سمت خانه‌موزه معین بروید کافی است که راهی خیابان پیروزی شوید و از آنجا به سمت خیابان بسطامی بروید و سپس سراغ خانه‌موزه معین را بگیرید.
اگر هم ترجیح می‌دهید که با مترو از این بنای تاریخی بازدید کنید باید در ایستگاه ابن‌سینا از مترو پیاده شوید و از آنجا با کمی پیاده‌روی به خانه‌موزه دکتر معین خواهید رسید. در نظر داشته باشید که خانه‌موزه استاد معین به‌دلیل قرار گرفتن در بافت قدیمی پایتخت و نوع معماری آن یکی از گزینه‌های مناسب برای گشت وگذار در تاریخ و گذشته تهران به حساب می‌آید.