گوشی‌های ایرانی در راه بازار

گروه فناوری- اشتغالزایی، گزارش به مردم، دسترسی همگانی به اینترنت پرسرعت، شفاف‌سازی، پیشرفت صنعت فضایی، محتوای سالم فضای اینترنت و جوان‌گرایی از جمله مواردی است که وزیر ارتباطات در اواخر اسفند سال ۹۷ به عنوان برنامه‌های سال آینده خود به آنها اشاره کرد. محمدجواد آذری‌جهرمی که ۲۹ مرداد ۱۳۹۶ به عنوان وزیر ارتباطات انتخاب شد، سال گذشته اعلام کرد: معتقدم در سال ۹۸ با وجود تحریم‌ها در حوزه فناوری اطلاعات با رونق روبه‌رو می‌شویم و بخش‌های دیگر به دلیل محدودیت‌های ایجاد شده از سوی تحریم‌ها برای ایجاد بهره‌وری و صرفه‌جویی در منابع به سراغ فناوری اطلاعات می‌آیند. وزیر ارتباطات همچنین از دسترسی به نسل پنجم ارتباطات همراه G 5 و توسعه فناوری اینترنت اشیا (IOT) به عنوان برنامه‌های سال ۹۸ نام برد. ایجاد زیرساخت‌های ۱۰ هزار شغل، برخورد با کلاهبرداری‌های پیامکی، افزایش ۱۰۰ درصدی G‌۴ در روستاها، ایجاد دفترچه بیمه الکترونیکی و ارسال ماهواره ایرانی در مدار نیز از جمله آرزوهای عنوان شده از سوی وزیر ارتباطات برای سال ۹۸ بود. اما از میان برنامه‌های اعلام شده وزیر برای سال ۹۸ نه‌تنها بخشی از آنها به طور کامل عملی نشده بلکه حتی در سال جاری شاهد اتفاقاتی بودیم که به دنبال آن حتی به فعالیت استارت‌آپ‌ها و اشتغالزایی در این حوزه صدمه‌های زیادی وارد شد.
قطعی و کاهش سرعت اینترنت
قطعی ۱۰ روزه اینترنت و کاهش سرعت آن به ‌دلیل وقایع و اعتراضاتی که در کشور صورت گرفت، از موضوعاتی بود که وزارت ارتباطات نتوانست عملکرد مثبتی در خصوص آن داشته باشد به طوری که فعالیت کسب‌و‌کارهای آنلاین با اختلال روبه‌رو و در این زمان فروش آنها با کاهش محسوس مواجه شد. در واقع قطعی اینترنت در ایران که بیشتر از یک هفته طول کشید، ضررهای زیادی برای کسب‌وکارهای آنلاین به وجود آورد؛ ضررهایی که گاه تا ۵/۱میلیارد دلار هم تخمین زده می‌شد. قطعی ۱۰ روزه اینترنت حتی تجارت خارجی کشور را نیز با اختلال روبه‌رو کرد به طوری که محسن جلال‌پور رییس پیشین اتاق بازرگانی ایران رقم ۵/۱ میلیارد دلار ضرر را برای یک هفته تایید کرد و گفت: «ما امروز به عنوان صادرکننده تنها راه ارتباطی‌مان اینترنت است و هیچ‌کدام از طرف‌های مقابل در هیچ‌جای دنیا با قطعی اینترنت، کار دیگری نمی‌کنند.»
به باور فعالان حوزه استارت‌آپی در سال جاری نه‌تنها مشکلات قبلی حوزه کسب‌و‌کارهای نوپا رفع نشد بلکه مشکلات دیگری نیز به این حوزه اضافه شد. در همین خصوص جعفر محمدی فعال حوزه استارت‌آپی گفت: بعد از قطعی ۱۰ روزه اینترنت، سرعت اینترنت را هم دستکاری و اختلال ایجاد کردند در حالی که این موضوع روی کسب‌و‌کارهای مجازی تاثیر منفی گذاشت. همان‌طور که از نام این کسب‌و‌کارها پیداست مجازی است و روی بستر اینترنت فعالیت می‌کنند و اینترنت پرسرعت یکی از ملزومات و زیرساخت‌های آن است.
ورشکستگی استارت‌آپ‌ها
بر این اساس اگرچه آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات در راستای حمایت و تسهیل فعالیت استارت‌آپ‌ها و کسب‌و‌کارهای نو وعده‌های زیادی داده و اعلام کرده است که بسیاری از موانع و مشکلات استارت‌آپ‌ها را با استفاده از ظرفیت قانونی حل می‌کند تا به ایجاد اشتغال در این حوزه کمک شود اما در سال جاری ضررهای زیادی به استارت‌آپ‌ها وارد شد. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان نیز از عملکرد وزارت ارتباطات در مورد حمایت از استارت‌آپ‌ها دل خوشی ندارند. در همین خصوص معصومه آقاپورعلیشاهی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با انتقاد از عملکرد منفی در ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه مشاغل استارت‌آپی، گفت: متاسفانه مسوولان کشور استارت‌آپ‌ها را به نقابی برای چهره خود با هدف پنهان شدن پشت مشکلات و مسائل کشور تبدیل کرده‌اند و حتی این مشاغل نوپا را ابزاری برای نمایان کردن خودشان و خودنمایی در یکسری مسائل کرده‌اند.
به گفته وی، وزیر و مسوولان وزارت ارتباطات از دستاوردهای استارت‌آپ‌ها به منظور خودنمایی استفاده می‌کنند و فضای کسب‌و‌کار را تبدیل به فضای رقابتی سیاسی کرده‌اند. آقاپور تاکید کرد: شعارها و وعده وعیدهای مسوولان پاسخگوی نیازهای جوانان استارت‌آپی نیست که این مساله منجر به افزایش تنش‌های اجتماعی، زیر سوال بردن قوای سه‌گانه کشور و تمام شدن صبر این جوانان خواهد شد. وی معتقد است که اکثر استارت‌آپ‌ها زیر سه سال ورشکسته می‌شوند و صنایع جدید و قدیمی عموما یا در تهدید به سر می‌برند یا بحران.
آمارهای متناقض گزارش عملکرد
به غیر از آنچه تاکنون به آن اشاره شد، آمارهای متناقض گزارش ‌آذری‌جهرمی از عملکرد وزارت ارتباطات نیز از جمله موضوعاتی بود که پیش از معضل قطعی اینترنت در آبان‌ماه‌، موجب اعتراض برخی از کارشناسان شد. به غیر از غلط‌ها و جامع نبودن آمارهای عددی گزارش سالانه وزارت ارتباطات کارشناسان اعلام کردند که میزان کیفیت خدمات مخابراتی و ارتباطاتی ادعاشده نیازمند راستی‌آزمایی است.
گزارش دومین سال عملکرد آذری‌جهرمی ابتدای شهریور ماه امسال توسط وزارت ارتباطات منتشر شد، اما غیر از نکات مثبت برجسته آن‌که شامل توسعه صنعت فضایی، افزایش پوشش جاده‌ای اینترنت همراه و موارد دیگر بود، اطلاعات متناقض و نادرستی نیز دیده می‌شد. به عنوان مثال در این گزارش از توسعه استارت‌آپ‌ها در مناطق محروم کشور و حتی روستاها اطلاع داده شده بود، ولی آمارها نشان می‌دهد روند توسعه استارت‌آپ‌ها در کشور سال به سال به سمت تهران متمرکزتر می‌شود. در گزارش سال ۹۷ کافه بازار که به آن استناد شده، آمده که ۲۸ درصد تعداد توسعه‌دهندگان در تهران مستقر بوده و بیش از ۶/۷۱ درصد درآمد این صنعت توسط همان تهرانی‌ها کسب شده است. جالب است بدانید بعد از خراسان‌رضوی ۸/۱۱ درصدی، سایر ۲۹ استان دیگر روی ‌هم‌ رفته فقط در ۶/۱۶ درصد درآمد این حوزه شریک هستند. اما این قسمت‌های گزارش کافه بازار در گزارش ذکر نشده بود.
وزیر ارتباطات در گزارش خود همچنین اصرار داشت که بگوید۸۰ درصد اهداف زیرساخت شبکه ملی اطلاعات را محقق و افزایش ۴/۲ برابری ظرفیت انتقال شبکه، افزایش ۳ برابری ظرفیت پهنای باند اینترنت بین‌الملل و افزایش ۸۰ برابری شاخص کیفیت شبکه داخلی را ایجاد کرده است. اما برخی نمایندگان مجلس و همچنین اعضای شورای‌عالی فضای مجازی زیر بار این ادعای جهرمی نمی‌روند. محمدحسن انتظاری عضو حقیقی شورای‌عالی فضای مجازی و دبیر سابق این شورا درباره ادعای جهرمی گفته است: گزارش پیشرفت شبکه ملی اطلاعات در یک کمیته کارشناسی سطح بالا، مرکب از برخی اعضای حقیقی شورای‌عالی فضای مجازی و مدیران مرکز ملی و دبیر شورای‌عالی فضای مجازی بررسی شد و به هیچ عنوان این میزان پیشرفت ۸۰ درصدی تایید نشد.
اعزام فضانورد ایرانی به فضا
انتقاد به عملکرد وزارت ارتباطات در برخی از حوزه‌ها در حالی است که در سال جاری برنامه‌های خوبی نیز از سوی آن وزارتخانه به مردم ارائه شده است. به عنوان مثال در سال جاری اولین گام برای اعزام فضانورد ایرانی به فضا برداشته شد. در همین خصوص وزیر ارتباطات گفت: سفارش ساخت ۵ کپسول فضایی حمل انسان به مدار ۱۹۰ کیلومتری را به پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم دادیم.
محمدجواد آذری‌جهرمی با بیان اینکه ساخت کاوشگر تاکنون در مرحله تحقیقاتی بوده است، افزود: هم‌اکنون ساخت ۵ کاوشگر را برای روبات‌های تا مدار ۱۹۰ کیلومتری زمین و در وزن هزار و ۸۰۰ کیلو سفارش داده‌ایم که نمونه اولیه برای آمادگی اعزام انسان به مدار زمین خواهد بود.
وزیر ارتباطات گفت: این پروژه با همکاری‌های بین‌المللی انجام می‌شود و تاثیر زیادی در پیشرفت دانش فضایی ایران در خصوص کاوش‌های فضایی خواهد داشت.
جهرمی در مورد آموزش برای فضانوردان ایرانی گفت: ما قرار نیست که به فضا توریست بفرستیم بلکه دانشمند ایرانی به فضا ارسال می‌کنیم. آموزش، جزئی از برنامه‌های ماست و قصد داریم فراخوان اعلام کرده و از دانشمندان فضایی که علاقه‌مند اعزام به فضا هستند ثبت‌نام کنیم. وزیر ارتباطات در مورد زمان ارسال ماهواره ظفر نیز گفت: امروز متخصصان فضایی در سازمان هوافضا و نیز دانشگاه علم و صنعت در حال کار روی آماده‌سازی ماهواره ظفر هستند تا آن را به فضا ارسال کنیم و مراحل آخر آماده‌سازی این ماهواره در حال انجام است و ان‌شاءالله خبر پرتاب را به زودی اعلام می‌کنیم و امیدواریم این پرتاب موفقیت‌آمیز باشد.
حمایت از گوشی‌های تولید داخل
در این میان به نظر می‌رسد که وزیر ارتباطات پس از اجرای طرح رجیستری، این بار با حمایت از گوشی‌های تولید داخل قصد دارد تغییراتی در بازار ایجاد کند که البته نمی‌تواند وعده اشتغالزایی وزیر را تا پایان سال جاری محقق کند. بر همین اساس آذری‌جهرمی با اشاره به گرانی گوشی در بازار و پایین آمدن قدرت خرید مردم، عنوان کرد که بسیاری از مردم به استفاده از گوشی‌های شکسته یا دست‌دوم رو آورده‌اند و توانایی خرید گوشی نو را ندارند. این در حالی است که با استفاده از گوشی دست‌دوم امنیت کاربران به خطر می‌افتد.
وزیر ارتباطات از طرف دیگر به موضوع بیکاری و ضرورت ایجاد اشتغال اشاره کرد که در همین خصوص وی تصمیم گرفته است بستری برای تولید گوشی داخلی فراهم کند. او هدف از این عملیات را تولید گوشی با کیفیت و دارای قیمت مناسب به صنعت و ایجاد اشتغال در کشور عنوان کرد و گفت: دولت ۲۰۰ میلیارد تومان وام در اختیار اپراتورها برای فروش گوشی تلفن همراه ایرانی قرار می‌دهد. اپراتورها با استفاده از این وام می‌توانند گوشی تولید داخل را به صورت اقساطی در اختیار مردم قرار دهند. در این فرآیند، مسوولیت ثبت‌نام و رساندن گوشی به مصرف‌کننده توسط اپراتورها انجام می‌گیرد و ارزیابی توان بازپرداخت، توسط پست‌بانک انجام می‌شود.
اگرچه کارشناسان در این خصوص نیز معتقدند که عملی شدن این اقدام از سوی وزارت ارتباطات نیازمند درایت و برنامه‌ریزی از پیش تعیین شده است اما به هر حال می‌توان این اقدام وزارت ارتباطات را راهی برای اشتغالزایی در این حوزه و کمک به تولیدکنندگان داخلی عنوان کرد.