24 - 12 - 2024
گفت و گو با تروئیکا، مذاکره با آمریکا
گروه سیاسی- «دور جدید گفت‌وگوها با سه کشور اروپایی احتمالا هفته آخر دی‌ماه برگزار شود»؛ خبری مهم که روز گذشته اسماعیل بقائی در بخشی از نشست مطبوعاتی خود در قامت سخنگوی وزارت امور خارجه از آن پرده برداشت و تاکید کرد که «در نشست پیش‌رو در مورد طیف مختلفی از مسائل ازجمله هسته‌ای گفت‌وگو می‌شود.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی همچنین با ارائه توضیحاتی درباره دور پیشین گفت‌وگوها میان ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام که روز نهم آذرماه سال جاری یعنی کمتر از یک ماه پیش در ژنو برگزار شد، گفت: «بنابر تصمیم و اتفاق نظر طرفین در جریان گفت‌وگوهای پیشین، قرار شده بود که این گفت‌وگوها ادامه پیدا کند.» او همچنین در اظهارنظری عجیب میان «گفت‌وگو» و «مذاکره» تمایز قائل شد و گفت: «همانطور که پیش از این گفته‌ایم اینها گفت‌وگوست و مذاکره نیست و در آن، درمورد طیف مختلفی از مسائل از جمله هسته‌ای گفت‌وگو می‌شود.» بقائی همچنین در بخش دیگری از این نشست مطبوعاتی، وقتی با پرسش دیگری مواجه شد که مشخصا به «مذاکرات هسته‌ای» اشاره داشت، تاکید کرد که «ما هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکرده‌ایم و در شرایط مختلف در راستای تامین منافع ملی ایران مقید به مذاکره بوده‌ایم.»
دور تازه گفت‌وگوهای ایران و تروئیکا
به هر تفسیر اما در شرایطی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی از احتمال برگزاری دور تازه گفت‌وگوهای ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام یعنی بریتانیا، فرانسه و آلمان در روزهای پایانی دی‌ماه جاری خبر داده که این سه کشور نیز بلافاصله پس از اتمام دور پیشین این گفت‌وگوها در روزهای آغازین آذرماه اعلام کرده بودند که «گفت‌وگوهای دیپلماتیک را در آینده نزدیک ادامه می‌دهیم.» این در حالی بود که دیپلمات‌های ارشد بریتانیا، فرانسه و آلمان همان زمان با انتشار هماهنگ پیامی مشابه از طریق حساب‌های کاربری رسمی خود در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر) اعلام کرده بودند: «مدیران سیاسی بریتانیا، فرانسه و آلمان روز جمعه در ژنو با همتای ایرانی خود آقای غریب‌آبادی دیدار کردند تا درباره برنامه هسته‌ای ایران و تحریم‌ها، مسائل دوجانبه و وضعیت منطقه گفت‌وگو کنند.» آن هم در حالی که همزمان کاظم غریب‌آبادی که به‌عنوان معاون حقوقی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در آن گفت‌وگوها شرکت کرده بود، در توئیتی با مضمون مشابه توئیت‌های دیپلمات‌های ارشد بریتانیایی، فرانسوی و آلمانی اعلام کرده بود در این گفت‌وگوها با دیپلمات‌های تروئیکای اروپا «آخرین تحولات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی، به‌ویژه مباحث هسته‌ای و رفع تحریم، مورد بحث و ارزیابی قرار گرفت.» او با تاکید بر «تعهد به پیگیری قاطعانه منافع ملت ایران»، از توافق طرفین مبنی‌بر ادامه این گفت‌وگوها در آینده نزدیک خبر داده و یادآور شده بود که «ترجیح جمهوری اسلامی مسیر گفت‌وگو و تعامل است.»
دور پیشین گفت‌وگوهای ایران و تروئیکا
گفت‌وگوهای ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام در حالی در روز جمعه نهم آذرماه در ژنو برگزار شد که 24ساعت پیش از آن نیز هیات جمهوری اسلامی با انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا دیدار کرده بودند؛ دیداری که بنابر اعلام طرفین، «دو طرف پیرامون طیفی از مسائل دوجانبه و بین‌المللی رایزنی کردند.» با این همه اما پیشینه گفت‌وگوهای اخیر ایران با کشورهای اروپایی عضو برجام که پس از وقفه‌ای به‌نسبت طولانی، با روی کار آمدن دولت وفاق و ریاست‌جمهوری مسعود پزشکیان از سر گرفته بود، به گفت‌وگوهایی برمی‌گردد که «دیپلمات‌های ایرانی و اروپایی اوایل مهرماه سال‌جاری و در حاشیه مجمع عمومی ملل متحد در نیویورک» داشتند و خروجی آن، توافق طرفین برای ادامه رایزنی‌ها در ژنو بود.
هرچند تنها چند هفته پس از آن رایزنی‌های مقدماتی در نیویورک و در جریان برگزاری نشست کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و اتحادیه اروپا، بیانیه‌ای مشترک منتشر شد که در آن، کشورهای اروپایی نیز برای نخستین‌بار با ادعاهای امارات و برخی دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس علیه جزایر سه‌گانه ایرانی مطرح می‌شود، هم‌صدا شدند.
آن هم در حالی که این‌بار در متن بیانیه مشترک نشست پایانی کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و اتحادیه اروپا، علنا از جمهوری اسلامی خواسته شد تا به آنچه آنان «اشغال» جزایر سه‌گانه ایرانی (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی) عنوان شده بود، پایان دهد! ادعاهایی اگرچه بی‌اساس اما موثر بر روابط نه‌چندان حسنه ایران و اروپا در سال‌های گذشته که به‌باور برخی ناظران در آن مقطع، حتی می‌توانست بر ادامه گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام نیز سایه بیندازد.
آن هم در شرایطی که در این مدت اخیر، ادعای دخالت ایران در جنگ اوکراین، گام‌های جبرانی ایران در برجام و ابراز نگرانی گاه و بیگاه غرب از پیشرفت‌های هسته‌ای ایران، تحریم‌های جدید و تهدیدهای اروپایی‌ها مبنی‌بر فعال کردن سازوکار اسنپ‌بک که زمینه‌ساز بازگشت تحریم‌هایی خواهد شد که به‌واسطه قطعنامه۲۲۳۱ شورای امنیت رفع شدند، کنار مسائل منطقه‌ای و همچنین تاثیر تحولات آمریکا بر حوزه سیاست خارجی اروپا بخشی از عناصر و مولفه‌های متعددی هستند که بر روابط دو طرف سایه افکنده پیدا کردن زبان مشترک را به کاری دشوار و پیچیده تبدیل کرده بود.
با این همه اما چنانکه اشاره شد کمتر از دو هفته پس از صدور آن بیانیه، دیپلمات‌های ایرانی و اروپایی در نشستی در ژنو، دور تازه مذاکرات خود را کلید زدند و اکنون نیز بنابر آنچه سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی اعلام کرده، قرار است در آینده نزدیک در روزهای پایانی دی‌ماه بار دیگر با یکدیگر گفت‌وگو کنند. آن هم در حالی که سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران پس از برگزاری نشست ژنو در آذرماه گذشته، آن گفت‌وگوها را یک «طوفان فکری» و «فرصتی برای بررسی راه‌های برون‌رفت از وضعیت موجود» توصیف کرد و اکنون باتوجه به اعلام زمان حدودی برگزاری دور تازه گفت‌وگوها از سوی سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی، انتظار می‌رود که طرفین گام دیگری را برای برطرف کردن اختلافاتی که در این سال‌های اخیر پیوسته عمیق‌تر شده، بردارند.
قضیه «ارسال پیام ترامپ به ایران»
با این همه اما کمتر از 24ساعت پیش از اعلام این خبر تازه درخصوص دور تازه گفت‌وگوهای ایران و تروئیکای اروپا، خبر دیگری نیز از سوی یک رسانه عراقی منتشر شد که در آن، به نقل از یک منبع نزدیک به دولت ایران ادعا شده «ایران در روزهای گذشته پیامی را از دولت منتخب آمریکا از طریق عمان که از کانال‌های مهم در تبادل پیام‌ها بین تهران و واشنگتن محسوب می‌شود، دریافت کرده است.» این منبع که در این رابطه با بغداد الیوم گفت‌وگو کرده، همچنین مدعی است: «پیام دونالد ترامپ به مسوولان ایرانی شامل آمادگی او برای مذاکره با تهران و امکان رسیدن به توافق هسته‌ای غیر از توافقی است که در سال ۲۰۱۵ حاصل شد و ترامپ سال ۲۰۱۸ از آن کناره‌گیری کرد.» ادعایی که به‌ویژه باتوجه به آنکه ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی خود بارها مدعی شده بود که می‌تواند یک هفته‌ای با ایران به توافق برسد، چندان هم دور از انتظار نبود.
جالب‌تر آنکه به‌گفته این منبع ایرانی به رسانه عراقی بغداد الیوم، «ترامپ بیشتر از چندماه برای دریافت پاسخ مسوولان ایرانی درباره آمادگی‌شان جهت مذاکره در پرونده‌های مختلف ازجمله پرونده هسته‌ای منتظر نخواهد ماند.» این منبع ایرانی همچنین در تحلیل پیام تازه ترامپ به جمهوری اسلامی گفته است: «پیام آمریکا نشان می‌دهد ترامپ برای مذاکرات مستقیم و در سطح عالی با ایران در اوایل فعالیت خود بسیار جدی است و اگر ایران قبول کند، احتمال توافق وجود خواهد داشت اما چیزی وجود ندارد که تضمین کند در صورت حصول توافق، آمریکا به آن پایبند خواهد ماند.» این خبر به‌ویژه باتوجه به آن از اهمیتی دوچندان برخوردار بود که کمتر از 48ساعت پیشتر از انتشار آن، مصاحبه‌ای از وزیر امور خارجه ایران با شبکه مصری الغد منتشر شده و سید عباس عراقچی با اشاره به برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی گفته بود: «ما همچنان منتظر تصمیم طرف‌هایی هستیم که با آنها وارد مذاکرات شویم که این طرف‌ها سه کشور اروپایی، چین، روسیه و طرف آمریکایی بود که از این گروه خارج شد.» وزیر امور خارجه ایران همچنین در بخش دیگری از این مصاحبه که شامگاه جمعه گذشته و در جریان سفرش به‌همراه رییس‌جمهور به مصر انجام شد، گفته: «ما نسبت به مسالمت‌آمیز بودن پرونده هسته‌ای خود اطمینان کامل داریم و مانعی برای مشارکت دادن دیگران نداریم و حتی بعد از عقب‌نشینی آمریکا از مذاکرات، ما به هیچ‌وجه میز مذاکرات را ترک نکردیم و همواره آماده ورود به مذاکرات شرافتمندانه براساس احترام و منافع متقابل هستیم.»
گزارش دولت بایدن به ترامپ
درباره برنامه هسته‌ای ایران
این در حالی بود که روز یکشنبه، همزمان با انتشار این خبر بغداد الیوم، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا نیز مدعی شده بود که «با تیم دونالد ترامپ رییس‌جمهور منتخب ایالات‌متحده درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت‌وگو کرده است.» او با طرح این ادعا که ایران در موضع ضعف قرار دارد، گفته اکنون فرصتی وجود دارد که امیدوار است ترامپ با استفاده از آن به یک توافق دست یابد؛ توافقی که بنابر ادعای او، «جاه‌طلبی‌های هسته‌ای» ایران را محدود خواهد کرد! سالیوان که همچنین با اشاره به تضعیف محور مقاومت، ادعا کرده «جریان‌هایی در ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای هستند»، از گفت‌وگو با اسرائیل با محوریت برنامه هسته‌ای ایران نیز خبر داده و تاکید کرده که «تیم ترامپ را نیز در جریان جزئیات این مذاکرات قرار داده است.»
حواشی تکذیب دریافت پیام ترامپ از سوی ایران
با وجود آنچه بغداد الیوم به نقل از یک منبع آگاه ایرانی درباره ارسال پیام ترامپ به ایران و دریافت آن از سوی مقام‌های جمهوری اسلامی مدعی است اما دیروز سخنگوی وزارت امور خارجه ایران تاکید کرده که «اطلاعی در این زمینه ندارم.» اسماعیل بقائی همچنین در بخش دیگری از نشست مطبوعاتی روز گذشته خود، هنگامی که بار دیگر با پرسشی درباره ادعای بغداد الیوم مواجه شد، به خبرنگار پرسش‌کننده گفت: «توصیه می‌کنم به مطالبی که در رسانه‌های رنگی -که چندان نیز سفید نیستند- منتشر می‌شود، ضریب ندهیم و به آنها نپردازیم.» موضعی که به‌نحوی یادآور موضعگیری دیگر بقائی است که در روزهای پایانی آبان‌ماه گذشته در رد آنچه نیویورک‌تایمز درباره «دیدار ایلان ماسک، وزیر بهینه‌سازی ترامپ با امیر سعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک» مدعی شده بود، مطرح کرد. زمانی که دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی پس از مدتی سکوت درباره آنچه در این رابطه منتشر شده بود، بالاخره اعلام موضع کرد و اسماعیل بقائی در قامت سخنگوی وزارت امور خارجه ضمن تکذیب برگزاری چنین نشستی، از آنچه «فضاسازی گستره رسانه‌های آمریکایی» خواند، ابراز تعجب کرد.
آن هم در حالی که پیشتر وقتی یکی از نمایندگان هیأت دائمی ایران در سازمان ملل با پرسش خبرنگار خبرگزاری تاس در این رابطه مواجه شد، بدون تایید یا تکذیب آنچه در گزارش نیویورک‌تایمز آمده بود، صرفا گفت که «در این‌باره نظری نداریم!»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد