15 - 03 - 2021
کپرنشینها در تنگنا
مهدیه بهارمست- طوفانهای دائمی شن، زندگی مردم سیستانوبلوچستان را با دشواریهای فراوان روبهرو کرد اما هنوز خبری از حقآبه هامون نیست. سالهاست وزیر امور خارجه قول پیگیری این حقآبه را داده اما بعد از گذشت پنج سال هنوز مردم خاک میخورند. این رودخانه درگذشته در هر دو کشور افغانستان و ایران جاری بوده است. جدایی افغانستان از خاک ایران در سال ۱۸۵۷ میلادی به موجب معاهده پاریس و امتناع گسترده حاکمیت افغانستان از جاری ساختن رود هیرمند در خاک ایران، مساله حقآبه رودخانه هیرمند را به یکی از مسائل مهم سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی دو کشور مبدل کرد. تا اینکه در سال ۱۳۵۱ قراردادی بین دو دولت در کابل به امضا رسید و قرار شد در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب سهم سیستان و هامون باشد.
اما با وجود انعقاد قرارداد حقآبه هیرمند، از اواخر دهه ۱۳۷۰ و همزمان با کاهش نزولات جوی و حاکم شدن شرایط خشکسالی بر سیستان، میزان ورودی آب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون مرتبا کاهش یافت و متاسفانه کشور افغانستان نسبت به ایران بدعهدی کرد و روی رودخانه هیرمند به احداث سد «کمال خان» در ۱۰۰ کیلومتری مرز ایران اقدام کرد و پس از آن و طی ۴۰ سال بیش از ۱۰۰ سد روی رودخانه هیرمند ساخته شد و حالا بیش از ۲۰ سال است که به دلیل کاهش نزولات جوی و بارندگی ورود آب هیرمند به ایران کاهش پیدا کرده و در حال حاضر شاهد خشک شدن ۱۰۰ درصدی تالاب هامون هستیم. حال زندگی بیش از ۴۰۰ هزار نفر از جمعیت سیستانوبلوچستان در گرو حقآبه هامون است.
جمعهای که گذشت طوفان شدیدی نواحی مرکزی و شمالی استان سیستانوبلوچستان را درنوردید. بنابر اعلام سازمان هواشناسی استان این طوفان هولناک با سرعت ۷۸ کیلومتر بر ساعت شروع شد و لحظه به لحظه بر سرعت آن افزوده شد تا جایی که سرعت آن به ۱۱۰کیلومتر بر ساعت هم رسید. بر اساس گزارشها طوفان شن در زاهدان منجر به قطعی برق، آب و گاز در برخی مناطق شده است. به گفته رییس اداره هواشناسی زاهدان طوفان شن در زاهدان به حدی بوده که دید افقی به صفر رسیده و این طوفان در زاهدان حداقل در ۹ سال اخیر بیسابقه بوده است.
همچنین محمود دیانتی معاون فنی و شبکه ایستگاههای هواشناسی سیستانوبلوچستان گفته بود: «به سبب وزش باد و گردوغبار گسترده شعاع دید افقی در محدوده فرودگاه زابل به ۳۰۰ متر کاهش یافته است. در زهک از دیگر شهرستانهای شمالی استان نیز وزش باد شدید و گردوخاک سبب شد تا شعاع دید افقی در محدوده اداره هواشناسی این شهر به هزار متر کاهش یابد. در زاهدان نیز به سبب گردوغبار شدید، شعاع دید افقی در فرودگاه بینالمللی این شهر به حدود ۵۰۰ متر کاهش یافته و بیشینه غلظت ذرات غبار در هوای این شهر نیز به بیش از ۶۸۰۰ واحد یعنی ۴۴ برابر حد مجاز رسیده است.»
شرایط بحرانی راهها
براساس گزارشها وضع محورهای مواصلاتی زاهدان به سمت پنج شهرستان شمالی به هیچ وجه مساعد نیست. به گفته مدیرکل هواشناسی سیستانوبلوچستان ۳۸ مسیر شهری و روستای مسدودشده، مسیر ارتباطی بین زاهدان و بم و زاهدان به خاش همچنان مسدود است. در اثر طوفان شن ساعت یک و نیم ظهر به خاطر نداشتن دید کافی یک تصادف زنجیرهای در محور زاهدان-خاش صورت گرفت که باعث واژگونی یک تریلی حمل بار سیمان شد و در پی آن سه سرنشین پژو ۲۰۶ فوت کردند. در این تصادف زنجیرهای ۱۱خودرو آسیب دیدند و سه کشته و شش نفر زخمی برجای گذاشت. اگرچه به غیر از اینکه طوفان شن مسیرهای زمینی را مسدود کرده، مسیرهای ریلی و هوایی هم دچار اختلال شدند. ۲۳ اسفند باید قطار زاهدان به سمت تهران حرکت میکرد اما به علت نامساعد بودن شرایط جوی و احتمال بروز خطر مسیر ریلی لغو شد. همچنین پرواز شماره ۱۲۴۸ تهران- زاهدان به گرگان، ۳۲۰ متعلق به شرکت قشمایر به علت نامساعد بودن جوی لغو شد. هنوز مشخص نیست این طوفان چه زمانی فروکش میکند.
میزان خسارتها
با اینکه خوشبختانه طوفان شن در زاهدان خسارت جانی نداشته، اما ۳۴ بیمار تنفسی را روانه بیمارستان کرد و از این تعداد، ۳۱ بیمار به صورت سرپایی درمان و سه بیمار تنفسی هم بستری شدند. همچنین تاکنون ۳۸ تیر برق فشار متوسط و قوی روی ماشینها و سه دستگاه ترانس ۱۰۰کا سقوط کرده است. همین امر سبب شده اداره برق در حالت آمادهباش باشد. از سویی شدت گرد و غبار به حدی زیاد بوده که با وجود اینکه اکثر منازل این شهر پنجره دوجداره دارند اما باز هم گرد و خاک به داخل منازل نفوذ کرده و باعث نامساعد شدن جو است. همین امر باعث شده ساکنان مجبور به استفاده از ماسک در داخل خانهها شوند. ناگفته نماند وضعیت نیمی از مردم حاشیهنشین که در کپر و خانههای نامناسب زندگی میکنند، بسیار اسفناک توصیف شده است.
هزاران نفر آواره شدند
سارا صالحی یکی از اهالی منطقه در خصوص وضعیت وخیم کپرنشینها به «جهانصنعت» گفت: مردم حاشیهنشین زاهدان و خاش که در منازل کپری زندگی میکردند، به طور کلی باد کپرهای آنها را برده است. البته بعضی از منازلی که سازه محکمی نداشتند یعنی با آجر و بلوک بودند به طور کامل ریزش کردند. خانههای زیادی ویران شدند. از سویی حدود سه روزی میشود که آب و برق مناطق شهری قطع است. روستاها و حاشیهنشینها که تا پیش از این آب و برق هم نداشتند. متاسفانه خانههای خود را هم از دست دادند. کپرنشینهای اطراف زاهدان وضعیت بسیار اسفناکی دارند. آنها هیچ چیزی برای پناه گرفتن ندارند. از سویی برخی خانههای روستایی که تنها یک سازه بلوکی و بتنی است بدون هیچ در و پنجرهای شن تا نصف خانه نفوذ کرده است.
وی افزود: من بیماری تنفسی دارم و به همین دلیل برای در امان ماندن از طوفان شن به چابهار پناه بردم. اما متوجه شدم بر اثر ریزگردها دهها بیمار تنفسی روانه بیمارستان شدند. همچنین ۴۴۹ درخت سقوط کردند که اکثر آنها روی ماشینها افتاده است. یکی از این درختها روی ماشین برادرم افتاد که خسارت سنگینی بر وی تحمیل شده است. این در حالی است که تاکنون هیچ مسوولی در خصوص جبران خسارت و کمک به مردم قدمی پیش نگذاشته است. براساس مشاهدات عینی ۲۳ دیوار مسکونی هم به طور کامل تخریب شده است. از همان روز اول طوفان اینترنتها قطع و تلفنها دچار اختلال شد. با وجود بحران کرونا برق بیمارستان امام علی(ع) زاهدان قطع شده؛ بیمارستانی که بیشترین مراجعهکننده را دارد.
صالحی با تاکید بر وضعیت آشفته استان بیان کرد: در این سه روز شهر بیش از قبل دچار آشفتگی شده است. اگر در خیابان راه برید متوجه میشوید که قدم به قدم درخت و تیر برق روی زمین و ماشین افتاده است. شرایط به قدری هولناک است که خرابیها از یک زلزله شش ریشتری هم بیشتر است. بیشتر خانههای محمدآباد یکی از روستاهای اطراف زاهدان تخریب شده ولی هنوز مسوولی در این رابطه اطلاعات دقیقتری اعلام نکرده است.
عادی شدن معضل ریزگردها
در همین رابطه حسینعلی شهریاری نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی به «جهانصنعت» گفت: یکی از اصلیترین دلایل وجود ریزگرد و طوفانهای سیستانوبلوچستان خشک شدن دریاچه هامون است. همین امر باعث شده برای مردم این استان معضلاتی همچون آلودگی هوا، بیماریهای قلبی و ریوی، بیکاری، مهاجرت و حاشیهنشینی به وجود آورد. اگر دولت موضوع دریافت حقآبه هیرمند و تغییر مسیر و ایجاد سد روی رودخانه هیرمند را پیگیری نکند معلوم نیست چه اتفاقی برای تامین آب مردم سیستانوبلوچستان از طریق این رودخانه رخ میدهد. این در حالی است که مردم منطقه سیستانوبلوچستان سالهاست به دلیل تنفس ریزگردها از اختلالات ریوی رنج میبرند. امروزه با شیوع بیماری کرونا آنها بیش از دیگران در معرض ابتلا و مرگ قرار دارند. وی افزود: موضوع دریاچه هامون به دلیل اهمیت آن باید از سایر مسائل تفکیک و از سوی دولت و مجلس به صورت ویژه پیگیری شود زیرا تداوم خشکسالی در شمال استان موجب حرکت شنهای روان و افزایش غلظت ریزگردها و ناسالم شدن هوا میشود. در سال ۹۴ از وزیر امور خارجه در خصوص پیگیری حقآبه هامون طرح سوال کردم. در آن زمان آقای ظریف قول رسیدگی به این موضوع را دادند ولی با وجود اینکه پنج سال از آن روز میگذرد هنوز هیچ اتفاقی در این زمینه رخ نداده است و اوضاع مردم منطقه سیستان هر روز بدتر از دیروز میشود. همچنین برای تامین آب مردم استان باید به دنبال راهکارهای جدید بود و در قدم اول باید یک طرح جامع تامین آب شرب در استان با کمک منابع داخلی تهیه شود. البته مسوولان وزارت امور خارجه نیز باید هر چه سریعتر مذاکرات در خصوص حقآبه هیرمند را شروع کنند.
این نماینده با تاکید بر اینکه طرح انتقال آب از دریای عمان باید هرچه سریعتر اجرایی شود، بیان کرد: به طور قطع تامین منابع آب پایدار برای شرب مردم استان سیستانوبلوچستان از طریق راههای جایگزین از جمله حفر چاههای ژرف یا انتقال آب از دریای عمان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است که امیدواریم مدنظر مسوولان مربوطه باشد. از سوی دیگر مسوولان در این باره اظهارنظری نمیکنند و ظاهرا این موضوع دیگر برای مسوولان اهمیتی ندارد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد