کسب درآمد 5 /‏2میلیارد دلاری

«جهان‌صنعت»- چهارمین نشست‌ از یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی با موضوع «الزامات تبدیل ایران به ‌هاب غذایی منطقه» با همکاری اندیشکده اقتصاد مقاومتی و میزبانی «اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه» برگزار شد. در این نشست پیرامون راهبرد «تبدیل ایران به ‌هاب غذایی منطقه» و اهداف و آثار این راهبرد پرداخته شد و کارشناسان و مسوولان درباره موانع و الزامات تبدیل شدن ایران به ‌هاب غذایی در دو شاخه ترانزیت و فرآوری گفت‌وگو کردند و نیازمندی‌های هر دستگاه برای تحقق راهبرد «تبدیل ایران به ‌هاب غذایی منطقه» مطرح شد.
علیرضا پیمان‌پاک در چهارمین نشست یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی با موضوع «الزامات تبدیل ایران به ‌هاب غذایی منطقه» بیان کرد موقعیت جغرافیایی و ژئوپلتیک ایران به همراه ظرفیت‌های اقتصادی و فنی بالای کشور، این امکان را فراهم می‌آورد که ایران به ‌هاب غذایی منطقه تبدیل شود. وی به ظرفیت‌های کشورهای آسیای‌میانه مانند قزاقستان در تولید محصولات غذایی و کشورهای دیگر مانند پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس در واردات محصولات اشاره و تاکید کرد این ظرفیت‌ها باید در زمینه ترانزیت و فرآوری محصولات مورد توجه قرار گیرد.
پیمان‌پاک اضافه کرد ایران در زمینه صنایع غذایی، به‌ویژه در تولید آرد و خوراک دام، ظرفیت‌های زیادی دارد که هنوز استفاده نشده است و می‌تواند بدون نیاز به سرمایه‌گذاری جدید فعال شود. وی به سه ظرفیت مهم ایران برای تبدیل شدن به ‌هاب‌غذایی اشاره کرد: ۱. ترانزیت محصولات غذایی، ۲. صادرات مجدد محصولات و ۳. فرآوری محصولات و صادرات آن به کشورهای منطقه. پیمان‌پاک همچنین اشاره کرد؛ استفاده از این ظرفیت‌ها علاوه‌بر ایجاد امنیت غذایی، موجب درآمدزایی بالا و فعال کردن کریدور شمال-جنوب می‌شود که هدفی دیرینه برای کشور بوده است.
ترانزیت به روسیه دریامحور است
هادی تیزهوش‌تابان، رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه به اهمیت ترانزیت دریایی در تجارت با روسیه اشاره کرد و گفت: باید از ظرفیت‌های موجود به بهترین شکل بهره‌برداری شود. وی تاکید کرد نیاز است بخشی از سازمان توسعه تجارت به‌‌طور ویژه به صادرات اختصاص یابد. وی ادامه داد: در بسیاری از کشورها مشکلات اجرایی صادرات به سرعت پیگیری می‌شود، درحالی که در ایران چنین مسوولیتی وجود ندارد و مشکلات صادراتی در جایی پیگیری نمی‌شود. تیزهوش‌تابان اشاره کرد: در ایران، مشکلات تنظیم بازار مانع صادرات می‌شود، در‌حالی که در دیگر کشورها این مسائل از طریق واردات حل می‌شود و هیچ کشوری برای صادرات محدودیت ایجاد نمی‌کند.
وی افزود: ساماندهی مشکلات صادرات نیازمند مدیری است که بتواند به‌‌طور جامع این مسائل را مدیریت کند. با حضور یک مدیر فعال در این حوزه، صادرات می‌تواند به‌سرعت سه برابر افزایش یابد.
رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه همچنین بر لزوم افزایش تعامل بخش ‌خصوصی و دولتی تاکید کرد و گفت: انتظار می‌رود مدیران دولتی برنامه‌ریزی داشته باشند و نهادهایی مانند اتاق مشترک نیز برای تسهیل این تعاملات برنامه‌ریزی کنند.
تحقق «امنیت غذایی» با همکاری کشورهای همسو
ولادیسلاو پرپلکین، نماینده وزارت کشاورزی روسیه در ایران در این نشست به اهمیت کریدور شمال-جنوب در روابط ایران و روسیه اشاره کرد و آن را برای روسیه بسیار حیاتی دانست. وی افزود: امنیت غذایی بخش مهمی از همکاری‌های ایران و روسیه است و در دنیای امروز هیچ کشوری نمی‌تواند به‌تنهایی برای امنیت غذایی خود تصمیم بگیرد. پرپلکین از همکاری نزدیک روسیه با بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در این زمینه خبر داد و به راه‌اندازی بورس داخلی محصولات کشاورزی توسط بریکس اشاره کرد.
وی همچنین به مشکلات موجود در توسعه کریدور شمال-جنوب اشاره و بر لزوم همکاری بخش‌ خصوصی برای تکمیل این پروژه تاکید کرد. او از افزایش ثبت شرکت‌های روسی در ایران و ایجاد ترمینال‌های مشترک در سرخس به عنوان نشانه‌ای از روند مثبت همکاری‌های بخش ‌خصوصی دو کشور یاد کرد.
درآمد 5/‏2 میلیارد دلاری تبدیل ایران به ‌هاب غلات و کود منطقه
فرشاد عواطفی‌هویدا، کارشناس مرکز تحلیل راهبردی و بین‌الملل آیساسنتر در این نشست به اهداف ایران برای تبدیل شدن به ‌هاب غذایی منطقه و توسعه روابط راهبردی اشاره کرد. وی اظهار داشت: ایران می‌تواند از واردکننده غلات به فرآوری‌کننده و صادرکننده محصولات نهایی تبدیل شود. علاوه‌براین، تبدیل ایران به ‌هاب غذایی می‌تواند امنیت غذایی کشورهای منطقه را به ایران وابسته کرده و تحریم‌پذیری کشور را کاهش دهد.
عواطفی‌هویدا با تاکید بر لزوم داشتن نقشه راه برای تبدیل ایران به ‌هاب غذایی افزود: ایران می‌تواند از موقعیت جغرافیایی و تحولات جهانی بهره‌برداری کرده و بازارهای حاشیه‌ای خود را به هم متصل کند. وی پیشنهاد کرد که ایران در زمینه غلات و کود به ‌هاب منطقه‌ای تبدیل شود چراکه این دو بخش اهمیت زیادی در تولیدات غذایی جهانی دارند.
وی همچنین اشاره کرد: کشورهای منطقه غرب آسیا و هند مقادیر زیادی گندم و کود وارد می‌کنند که این یک فرصت بزرگ برای ایران است. اگر کشورهای شرق آفریقا را نیز درنظر بگیریم، بازار سالانه برای واردات گندم و کود به ۷۵‌میلیون تن گندم و ۹۱‌میلیون تن کود می‌رسد. عواطفی‌هویدا پیش‌بینی کرد که در صورت توسعه ترانزیت و فرآوری محصولات، درآمد اقتصادی ایران از این حوزه می‌تواند به میزان 5/‏1 تا 5/‏2‌میلیارد دلار برسد.
ظرفیت مطلوب بنادر و ترانزیت
مهدی امینی، دبیر انجمن متخصصین علوم و صنایع غذایی در این نشست اظهار داشت: برگزاری این همایش اقدام ارزشمندی است. در اواخر دهه۸۰ برای اولین‌بار ایران توانست ۵۰۰‌هزار تن گندم صادر کند و به رینگ صادراتی وارد شد. این باعث شد برای اولین بار مساله ‌هاب غلات مطرح شود و همایشی با این موضوع با حضور کشورهای همسایه ازجمله کشورهای منطقه اوراسیا برگزار شد.
وی افزود: از آن زمان تا به‌حال ظرفیت بالایی در این زمینه وجود داشته است ولی از آنها بهره نبرده‌ایم. در آن زمان با کمبود زیرساختی مواجه بودیم ولی امروز در مقایسه با اواخر دهه۸۰، ظرفیت بنادر، ظرفیت حمل‌ونقل ریلی و زیرساخت‌های مرزی کشور توسعه پیدا کرده است و از این منظر جلو رفته‌ایم و حتی سرمایه بخش‌ خصوصی به این حوزه جذب شده است.
دبیر انجمن متخصصین علوم و صنایع غذایی بیان کرد: باید توجه داشته باشیم که ‌هاب به معنی تبادل است؛ همانطور که تجارت به معنی تبادل است. شاید این تصور پیش بیاید که اقتصاد مقاومتی راهبرد تولید همه محصولات را پیشنهاد می‌کند ولی این تصور غلط است و در نگاه اقتصاد مقاومتی، تبادل و تجارت حائز اهمیت است.
وی افزود: ظرفیت‌های تولید در کشور بسیار بالاست و در اغلب صنایع غذایی حدود ۳۰‌درصد فعال است و برخی اقدامات دولت نیز مانع ورود بخش ‌خصوصی به تجارت با کشورهای خارجی است که دلیل آن یارانه‌ای بودن بخشی از این حوزه است.
هاب غذایی بستر مناسب و مستمر ارزآوری برای کشور
فردین کریمی، کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی گفت: امنیت غذایی کشور متزلزل است چراکه ما واردکننده کالاهای اساسی هستیم که سایر مولفه‌های اقتصادی مانند تورم بر شدت تزلزل افزوده است. از منظر سیاسی و اجتماعی نیز نیل به امنیت غذایی واجد اهمیت است.
کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی اظهار کرد: دومین موضوع، بحث ارزآوری است. در شرایط تحریمی کشور باید با تلاش بیشتری موضوع را دنبال کنیم. ایجاد هم‌پیوندی اقتصادی به سایر کشورهای منطقه سوالی است که باید به آن پاسخ داد. تصور ما بر آن است که ظرفیت‌ها و مزیت‌های جغرافیایی به‌صورت بی‌انتها مزیت دارد. این درحالی است که مسیر کشورهای منطقه در انعقاد قراردادها و پیگیری کریدورها برخلاف موضوع فوق دلالت دارد.
وی افزود: چندین سال است که بر تولید صادرات‌محور تاکید داریم، اما برنامه‌ای برای آن نداریم. در دولت گذشته احیای ظرفیت‌های کارخانه‌های آرد کشور در دستور کار قرار گرفت و اجرا شد اما عدم هماهنگی‌های سیستمی باعث عدم استفاده بهینه از ظرفیت‌ها شده است. آنچه که ‌هاب امنیت غذایی باید برای ما ایجاد کند این است که ظرفیت‌های جغرافیایی و اقتصادی برای رسیدن به یک ارزآوری مستمر به‌کار گرفته شود.
وی افزود: اولین چالش عدم ثبات در قوانین است. ناپایداری در قوانین به بخش‌ خصوصی اجازه اعتماد به دولت را نمی‌دهد. در خصوص چالش بیرونی باید به این موضوع اشاره کرد که از یک‌سو روسیه علاقه‌مند به تبادل اقتصادی با ایران است. در عین حال، کاربست تعرفه ۵۰ تا ۶۰درصدی بر روی گندم از سوی طرف روسی یک مانع است.
کریمی سرمایه‌گذاری در حوزه ترانزیت را لازم دانست و افزود: در زمینه فرآوری، سرمایه‌گذاری‌هایی شده است که متاسفانه از ظرفیت‌های آن استفاده نکرده‌ایم. چند صد کارخانه با بیش از ۲۰‌میلیون تن ظرفیت مازاد وجود دارد که استفاده نشده است.
وی افزود: مساله رفع تعهد ارزی نیز یکی از چالش‌های فعلی است. بانک مرکزی صرفا بر روی بازگشت ارز تاکید دارد درحالی که طبق قانون، صادرات به افغانستان و عراق نیاز به رفع تعهد نداشت، اما به یکباره قانون تغییر کرد. وضع الزام رفع تعهد ارزی در سال‌۱۴۰۰ صادرات آرد را به صفر رساند. کریمی ادامه داد: ارزش‌گذاری گمرکی نیز یکی از چالش‌هاست. علاوه‌براین از نظر زیرساختی، زیرساخت‌های بنادر جنوب مبتنی بر سوآپ نیست و در مجموع چالش‌های بین دستگاهی مانع است. بنابراین لازم است دولت این موضوع را در دستور کار قرار دهد.
برای رفع چالش‌ها دچار یک دور باطل تکرار شده‌ایم
روشنعلی یکتای‌قرابائی، نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران و روسیه در این نشست با اشاره به اینکه چالش‌های تجارت ایران با روسیه بارها مورد بررسی و توجه قرار گرفته است، گفت: کار ما «نشستن» و «گفتن» و «برخاستن» شده است، درحالی که برای رفع چالش‌ها اقدام مهمی انجام نمی‌گیرد و دچار یک دور باطل تکرار شده‌ایم.
وی افزود: در این نشست نکات خوبی مطرح شد ولی این مسائل بارها مطرح شده و همه مطلع شده‌اند اما چرا اتفاق خاصی برای رفع مشکلات نمی‌افتد؟ من در جمع بسیاری از مسوولان این حوزه مشکلات را مطرح کرده‌ام ولی هیچ‌کدام اقدام خاصی نکرده‌اند. بحث صادرات مجدد در این نشست مطرح شد؛ صادرات مجدد ظرفیت درآمدزایی چندمیلیارد دلاری برای کشور دارد ولی مغفول مانده است.
تحقق هدف تبدیل ایران به ‌هاب غذایی باید اولویت در حاکمیت شود
مهدی فامیل‌محمدی کارشناس تجارت کشاورزی با اشاره به اهمیت تبدیل شدن ایران به ‌هاب غذایی منطقه در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی گفت: برخی موانع تجاری روسیه در مقابل تبدیل ایران به ‌هاب غذایی منطقه وجود دارد. وی افزود: برای رفع این موانع و تبدیل شدن ایران به ‌هاب غذایی منطقه، اقدامات لازم نباید با الگوی روزمره جلو برود و باید به یک اولویت در دولت و حاکمیت تبدیل شود.