کاربران در بن‌بست اینترنت گران و ناکارآمد

حمید فتاحی: برخی اپراتورها به تعهد خود برای افزایش کیفیت اینترنت عمل نکردند

گروه فناوری- در شرایطی که اینترنت به ستون اصلی اقتصاد دیجیتال، آموزش و ارتباطات جهانی تبدیل شده، کاربران ایرانی با پدیده‌ای متناقض روبه‌رو هستند: افزایش بی‌رویه قیمت بسته‌های اینترنتی در کنار افت یا ثبات نگران‌کننده کیفیت خدمات. وعده‌های پرشور مسوولان برای بهبود زیرساخت‌ها و ارتقای کیفیت خدمات، پس از گذشت سال‌ها همچنان در حد شعار باقی مانده است. این درحالی است که گزارش‌های رسمی و سخنان اخیر رییس سازمان تنظیم مقررات به صراحت از عدم تعهد اپراتورها به بهبود کیفیت خبر می‌دهند. چند سالی است که کیفیت اینترنت در ایران موضوع بحث بسیاری از مردم و رسانه‌ها شده است. از اختلال‌های گسترده گرفته تا افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی بدون بهبود خدمات، کاربران ایرانی بارها این سوال را مطرح کرده‌اند: آیا این روند پایانی دارد؟ این سوال زمانی پررنگ‌تر شد که وزیر پیشین ارتباطات اعلام کرد: «افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی تنها در صورت بهبود کیفیت ممکن است.» اما امروز، در سایه تجربه‌های روزانه کاربران، پاسخ این وعده‌ها را به روشنی می‌توان دید: اینترنت گران‌تر، اما همان‌قدر بی‌کیفیت!
حمید فتاحی، رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، آخرین وضعیت کیفیت و سرعت اینترنت اپراتورها را تشریح و اعلام کرد: « سازمان تنظیم مقررات هر سه ماه یک‌بار گزارش فصلی از وضعیت اینترنت منتشر می‌کند. این گزارش‌ها شامل آمار دقیق از کیفیت و سرعت شبکه‌های ارتباطی است. با توجه به دستورات وزیر ارتباطات و ماموریت‌هایی که به سازمان تنظیم مقررات و شرکت ارتباطات زیرساخت محول شده است، موضوعاتی که کیفیت و دسترسی به شبکه را تحت تاثیر قرار داده‌اند، شناسایی و بررسی شده‌اند. بخشی از این موانع مورد رسیدگی قرار گرفته و تدابیری برای رفع آنها اتخاذ شده است.» فتاحی اعلام کرد: «موضوع کیفیت شبکه به چند دسته تقسیم شده و اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدتی برای بهبود آن در دستور کار است. کارگروه ویژه‌ای با حضور مدیران عامل اپراتورها در سازمان تشکیل شده تا راهکارها بررسی و اجرایی شوند.»
او به مهر افزود: «همچنین گزارش اولیه‌ای از وضعیت موجود و اقدامات انجام‌شده در سه‌ماهه اخیر در آینده نزدیک ارائه خواهد شد.»
رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در پاسخ به سوالی درباره عمل به تعهدات اپراتورها برای افزایش کیفیت و حجم اینترنت، اظهار کرد: «برخی اپراتورها به تعهدات خود در این زمینه عمل کرده‌اند اما برخی دیگر هنوز اقداماتی انجام نداده‌اند. عواملی مانند افزایش حملات سایبری نیز به‌طور مستقیم بر کیفیت شبکه تاثیرگذار بوده و مقابله با آنها بخشی از برنامه‌های ماست.»
او در پایان عنوان کرد: «هدف اصلی ما در وزارت ارتباطات و رگولاتوری، ارتقای کیفیت شبکه و دسترسی کاربران به اینترنت پرسرعت است. برنامه‌هایی در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، از جمله توسعه شبکه فیبر نوری، در حال اجراست و نتایج این اقدامات به زودی به اطلاع مردم خواهد رسید.»
با این حال بسیاری از کاربران شاهد افزایش شدید قیمت بسته‌های اینترنتی بوده‌اند اما این افزایش قیمت با چه توجیهی همراه بوده است؟ آیا اپراتورها گزارشی از عملکرد خود ارائه داده‌اند؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد که نه‌تنها کیفیت اینترنت افزایش نیافته بلکه بسیاری از کاربران از کاهش سرعت و پایداری خدمات نیز گلایه دارند. همچنین کیفیت پایین اینترنت تاثیرات مستقیم و غیرمستقیمی بر زندگی مردم داشته است. یکی از مهم‌ترین پیامدهای کیفیت پایین اینترنت، تاثیر آن بر اقتصاد دیجیتال است. کسب‌وکارهای آنلاین در ایران که روزبه‌روز در حال گسترش هستند، نیاز مبرمی به اینترنت پایدار دارند اما قطع مکرر ارتباطات و سرعت پایین، بسیاری از این کسب‌وکارها را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. از طرفی در شبکه‌های اجتماعی، کاربران بارها نارضایتی خود را از وضعیت اینترنت ابراز کرده‌اند. این نارضایتی در کنار افزایش هزینه‌ها، به یکی از اصلی‌ترین دلایل بی‌اعتمادی به مسوولان تبدیل شده است. اینترنت در دنیای امروز، یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به شمار می‌رود. کیفیت پایین اینترنت در ایران نه‌تنها تاثیر مستقیم بر زندگی روزمره مردم داشته است بلکه پیامدهای عمیقی بر توان رقابتی کشور در عرصه‌های بین‌المللی و حتی امنیت دیجیتال برجای گذاشته است. سیاست‌های مرتبط با قیمت‌گذاری و کیفیت خدمات اینترنتی، نشان‌دهنده شکاف عمیقی میان اهداف اعلام‌شده و نتایج عملی هستند. افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی بدون بهبود ملموس در کیفیت خدمات، حاکی از ضعف نظام نظارتی و ناکارآمدی در اجرای تعهدات اپراتورهاست. اینترنت بی‌کیفیت مستقیما مانع رشد کسب‌وکارهای آنلاین و استارتاپ‌ها شده و فرصت‌های اقتصادی را از بین می‌برد. بدون سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و ایجاد بستری پایدار، مزیت رقابتی کشور در عرصه اقتصاد دیجیتال از دست خواهد رفت. همچنین ناهماهنگی میان وعده‌های مسوولان و عملکرد واقعی اپراتورها، به تضعیف اعتماد عمومی انجامیده است. این اعتماد، سرمایه اجتماعی ارزشمندی است که احیای آن تنها از طریق شفافیت و پاسخگویی ممکن خواهد بود. در نهایت، اگرچه چالش‌های فنی و اقتصادی در بهبود وضعیت اینترنت در ایران جدی هستند اما راه‌حل‌ها کاملا در دسترس‌اند. تدوین برنامه‌ای جامع برای بهبود زیرساخت‌ها، شفافیت در عملکرد اپراتورها و ایجاد سازوکارهای نظارتی کارآمد، گام‌هایی ضروری برای عبور از این بحران است. اکنون زمان آن رسیده که تصمیم‌گیران، به‌جای تاکید صرف بر ابعاد اقتصادی ماجرا، به کیفیت خدمات و حقوق مصرف‌کنندگان به‌عنوان محور اصلی سیاستگذاری بنگرند. در غیراین صورت، نه‌تنها اینترنت ایران بلکه آینده توسعه دیجیتال کشور در خطر خواهد بود.