چقدر از تولید نفت خرج معادن کشور می‌شود؟

گروه انرژی- محققان انرژی دانشگاه صنعتی شریف در گزارشی نوشتند که معادل ۱۵میلیون نفت خام در بخش معدن و صنایع معدنی کشور طی دو سال گذشته مصرف شده است.
در جریان ناترازی انرژی که در سه سال گذشته وارد مرحله بحران شده است، همواره صنایع در نوک پیکان تصمیم‌گیری‌های ضربتی دولت قرار گرفته‌اند. در تابستان ۱۴۰۰ برخی صنایع مثل فولادی‌ها اعلام کردند که زیانی معادل ۶میلیارد دلار را در اثر قطع برق در تابستان متحمل شده‌اند. تابستان‌های بعدی هم وضعیت به همین منوال بود. فقط فولادی‌ها نبودند که از قطع برق زیان دیدند، این قطعی به پتروشیمی‌ها هم رسید و تا جایی پیش رفت که برخی واحدهای تجاری هم در ردیف قطعی برق در دوران پیک مصرف قرار گرفتند.
این نهضت قطعی برق در تابستان هنوز هم ادامه دارد. با وجودی که برخی صنایع در این دو سال دست به کار شده‌اند و برای خود نیروگاه برق ساخته‌اند، اما هنوز هم صنایع بسیاری در معرض قطعی برق و تحمل زیان ناشی از ناترازی قرار دارند.
این موضوع دستمایه گزارشی شده که دکتر حسن راعی و دکتر عباس ملکی محققان انرژی دانشکده انرژی دانشگاه صنعتی شریف بدان پرداخته‌اند. در این گزارش آمده است: کشورها برای پیشرفت و توسعه نیازمند مواد اولیه جهت مصرف در زیرساخت خود هستند. این مواد اولیه از طریق استخراج از معادن و سپس فرآوری و تبدیل به محصولاتی جهت استفاده در صنایع پایین‌دست یا مصارف نهایی، به دست می‌آیند. به همین دلیل نقش معادن و صنایع معدنی در توسعه و پیشرفت کشورها حائزاهمیت بوده و از آنجایی که برای هر فعالیت و عملی نیاز به مصرف انرژی است، در صنایع معدنی نیز حامل‌های انرژی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند.
طبق جدیدترین آمار منتشر شده توسط مرکز آمار کشور برای معادن در سال ۱۴۰۱ (‌انتشار در ۲۶فروردین ۱۴۰۳‌) در معادن میزان ۹میلیون و ۴۷۳هزار و ۸۵۳ معادل نفت خام از حامل‌های انرژی هیدروکربوری و ۵میلیون و ۴۸۱هزار و ۸۵۳ بشکه معادل نفت خام برق مصرف شده است که این برق هم از سه بخش شامل، برق تولید‌شده در نیروگاه‌های داخلی و برق تولیدی از مولدهای برق خورشیدی است. در مجموع معادل ۱۴میلیون و ۹۵۵هزار و ۵۱۰ بشکه نفت خام انرژی در معادن مصرف شده است.
دومین مصرف‌کننده انرژی در کشور
براساس این گزارش، در حامل‌های انرژی، گازوئیل با مقدار ۷میلیون و ۷۱۹هزار و ۷۶۳ بشکه معادل نفت خام بیشترین مصرف را بین بقیه حامل‌های انرژی دارد. برق با مقدار معادل ۵میلیون و ۳۹۸هزار و ۴۲۷ بشکه نفت خام در جایگاه دوم مقدار مصرف در معادن است که این عدد جمع مقدار برق خریداری شده، تولید شده در نیروگاه‌های داخلی و تولید شده در مولدهای خورشیدی است.
گاز طبیعی با مقدار مصرف یک میلیون و ۲۵۷هزار و ۵۴۸ بشکه معادل نفت خام سومین حامل پرمصرف انرژی در معادن است. سایر حامل‌های انرژی که شامل بنزین، نفت کوره و نفت سفید و گاز مایع می‌شوند، در مجموع ۶۶۲/۳۰۰ بشکه معادل نفت خام،
مصرف شده‌اند.
براساس گزارش آماری صنایع در سال ۱۳۹۹ میزان کل مصرف انرژی در صنایع برابر با ۳۱۵میلیون و ۶۵۰هزار و ۱۱۱ بشکه معادل نفت خام بوده است. برای بررسی اطلاعات صنایع معدنی ابتدا باید تعریف صنایع معدنی و عنوان‌هایی که شامل آن می‌شود را مشخص کرد.
در این گزارش آمده است: مرکز آمار‌، صنایع را تحت ۲۴ عنوان تقسیم و تفکیک کرده است. از آنجایی که بعضی از این عناوین تنها مربوط به مواد معدنی نمی‌شوند و مواد آلی و غیرمعدنی نیز در این صنایع مصرف و تولید می‌شوند، تنها آمار دو بخش «تولید فرآورده‌های معدنی غیرفلزی» و «فلزات پایه» مورد توجه قرار گرفت.
میزان مصرف در صنایع غیرفلزی ۷۴میلیون و ۳۶۲هزار و ۵۰۰ بشکه معادل نفت خام و در صنایع فلزی ۸۱میلیون و ۶۰هزار و ۲۸۳ بشکه معادل نفت خام بوده است. گاز طبیعی اصلی‌ترین و بیشترین مقدار مصرف را در صنایع معدنی گفته شده دارد، میزان مصرف آن به ترتیب ۶۰ میلیون و ۳۵۳هزار و ۱۸۸ بشکه معادل نفت خام برای صنایع معدنی غیرفلزی هم ۵۷میلیون و ۵۲۷هزار و ۵۵۷ بشکه معادل نفت خام برای صنایع فلزی است.
در گزارش آماری دیگر از مرکز آمار که صنایع را به تفکیک عنوان بیشتری بررسی کرده‌اند، تنها ارزش حامل‌های انرژی مصرف شده تولید سیمان، آهک و گچ بیشترین مصرف گاز را دارند و سپس صنایع فولادی و دیگر صنایع فلزی‌. براساس آمار مربوط به سازمان بورس اوراق بهادار، مصرف گاز طبیعی در صنایع فولادی در سال ۱۴۰۰ برابر با ۵۲میلیون و ۹۴۸هزار و ۸۵۱ بشکه معادل نفت خام، در صنایع سیمانی ۲۷میلیون و ۲۷۹هزار و ۷۲۵ بشکه معادل نفت خام است. دیگر صنایع معدنی که شامل مس، سرب و روی‌، آلومینیوم، شیشه، کاشی و سرامیک، فروسیلسیم و آهک هستند در مجموع ۴میلیون و ۲۱۸هزار و ۲۲۱ بشکه معادل نفت خام گاز طبیعی مصرف می‌کنند.
اختلاف ۱۱ هزار میلیارد تومانی!
سهم معادن و صنایع معدنی در تولید ناخالص داخلی جهت پیش‌بینی وضعیت آینده کشور و همچنین سیاستگذاری‌های کشور حائزاهمیت است. گزارش سالانه بانک مرکزی به دو صورت تولید ناخالص داخلی را محاسبه کرده است؛ یک بار به قیمتهای جاری همان سال و یک بار به قیمت پایه ثابت ۱۳۹۵٫ در GDP به قیمت‌های جار‌ی در سال ۱۴۰۰ سهم معادن و صنایع برابر با ۳۲درصد و در سال ۱۴۰۱ برابر با ۲۹درصد است.
در GDP سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به قیمت پایه ثابت ۱۳۹۵ سهم معادن و صنایع برابر با ۲۴درصد است. براساس گزارش مرکز آمار مقدار ارزش‌افزوده معادن در سال ۱۴۰۰ برابر با ۲۱۹هزار میلیارد تومان (همت) و در سال ۱۴۰۱ برابر با ۲۶۱هزار میلیارد تومان بوده که در سال ۱۴۰۰ با گزارش بانک مرکزی که ۱۹۰هزار میلیارد تومان است، ۲۹هزار میلیارد تومان اختلاف دارد و در سال ۱۴۰۱ که ۲۵۰هزار میلیارد تومان گزارش شده است، ۱۱هزار میلیارد تومان اختلاف وجود دارد.
در گزارش مرکز آمار برای صنایع در سال ۱۴۰۰ میزان ارزش‌افزوده کل صنایع برابر با ۶۱۰/۱هزار میلیارد تومان است که ۱۸۵هزار میلیارد تومان بیشتر از عدد گزارش شده برا‌ی بخش صنعت GDP است.
مجموع ارزش‌افزوده دو بخش فر‌آورده‌های معدنی غیر‌فلزی و فلزات پایه برابر با ۴۶۸هزار میلیارد تومان است. معادن و صنایع معدنی با داشتن سهم حدودا ۵/۷درصد از ‌GDP‌، تاثیر مهمی در پیشرفت و توسعه کشور دارند. اصلی‌ترین حامل انرژی هیدروکربوری مورد مصرف در معادن گازوئیل و در صنایع گاز طبیعی است. پرمصرف‌ترین صنعت معدنی سیمان است. به دلیل مصرف ز‌یاد برق و اگر برق را جدا کنیم، فولاد پرمصرف‌ترین صنعت کشور است. در معادن نیز سنگ‌آهن بیشترین میزان مصرف انرژی را دارد.