2 - 03 - 2020
پیغام سرخ با لحن صلح
آرزو فرشید- درگیریها در ادلب در حال رسیدن به جاهای باریک است و این طور که به نظر میرسد ایران در موضعگیری نسبت به این قضایا سردرگم شده است. تقصیر هم ندارد. از یک سو پای مواضع همیشگی ایران در حمایت از سوریه در میان است و از سوی دیگر پای روابط دوجانبه ایران و ترکیه؛ خاصه در این اوضاع و احوال تحریمی.
همین وضعیت سبب شد ایران به نحوی که نه سیخ بسوزد و نه کباب به یک بیانیه در راستای محکوم کردن این درگیریها اکتفا کند. تماس تلفنی حسن روحانی با همتایان ترک و روس و پیشنهاد برگزاری نشست سهجانبه برحل این معضل نیز تلاشی بود ستودنی در جهت حلوفصل قضیه از راه گفتوگو. از آنجایی که در ایران همیشه شاهد نوعی موازیکاری و ناهماهنگی هستیم اما به نظر میرسد دستگاه دیپلماسی برای ادامه این رویه کجدار و مریز به سختی افتد. شاهد این مدعا بیانیه مرکز مستشاری نظامی ایران در سوریه است.
به گزارش المیادین در این بیانیه با اشاره به تداوم حملات توپخانهای ترکیه به مواضع این مرکز، ترکیه به برخورد عقلانی با موضوع ادلب و بر اساس مصلحت مردم این کشور دعوت شده است. اما همین بیانیه در ادامه میافزاید: «باز هم تاکید میکنیم فرزندان ملت ترکیه در ارتش آن کشور در منطقه ادلب در تیررس نیروهای نظامی ما هستند و به راحتی میتوانستیم انتقام بمباران مراکزمان را از آنها بگیریم اما در پاسخ به دستورات صادر شده از فرماندهانمان خویشتنداری کردهایم. از آنها دعوت میکنیم به فرماندهان و رهبران ترکیه برای حفظ آرامش و جلوگیری از ریخته شدن خون نظامیان ترکیه در خاک سوریه فشار وارد آورند. اعلام میکنیم با وجود شرایط بسیار سخت و طاقتفرسای بهوجود آمده همچنان در کنار دولت و مردم و ارتش سوریه در میدان مبارزه با تروریسم تا آزادسازی و پاکسازی کامل خاک این کشور قرار داریم و همگان را به تفکر و درک خطرات بزرگی که ادامه دشمنی و حملات علیه سوریه بهوجود میآورد، دعوت میکنیم.»
کمرنگی نقش ایران در سوریه
حال سوال اینجاست که آیا این بیانیه بیانگر نوعی ناهماهنگی در واکنش ایران نسبت به ماجراهای اخیر است یا نوعی تغییر لحن عامدانه؟ اگر گزینه دوم صحیح باشد و ایران تهدید پیشه کرده باشد نیز باید پرسید که تکلیف ملاحظات سیاسی در روابط با ترکیه که طی روزهای گذشته شاهد رعایت آن بودیم، چه خواهد شد؟
علی بیگلدلی، تحلیلگر مسائل بینالمللی معتقد است که ایران دچار نوعی بلاتکلیفی است. او در گفتوگویی با روزنامه «جهانصنعت» توضیح داد: «این بلاتکلیفی به خاطر آن است که رفتهرفته نقش ایران در مساله سوریه در حال کمتر شدن است. شاید خواست روسها و سوریه نیز همین باشد که ایران در کاروان پیشرویهای سوریه نقش تعیینکنندهای نداشته باشد.»
وی افزود: «بلاتکلیفی مورد اشاره ناشی از آن است که ایران با هر سه کشور، ترکیه، روسیه و سوریه روابط نزدیکی دارد و پیمانهایی را امضا کرده و در عین حال به خاطر شرایط خود نمیتواند به طور مستقل تصمیم بگیرد. با این حال بیشترین نمایش ایران حمایت از سوریه است و خبرهایی که منتشر میشود از همین حکایت میکند. در عین حال ایران نمیتواند ارتباط خود را با ترکیه کاملا قطع کند زیرا از جهت بازرگانی روابط نزدیکی با این کشور داریم. بگذریم از اینکه ترکیه در حوزه انرژی در حال پیدا کردن کشورهای جایگزین ایران است و الان ۴۰ درصد انرژی خود را از روسیه میگیرد. باید توجه داشت که ترکیه همین مشکل را با روسیه نیز دارد و مساله بسیار پیچیده است. آنچه مسلم است ایران رفتهرفته از مساله سوریه عقب میافتد و به نظر میرسد این خواست روسیه و سوریه باشد.»
بازگشت سوریه به دنیای عرب
کمرنگ شدن نقش ایران در سوریه قطعا در آینده منطقه اثرات قابل توجهی دارد و به گفته بیگدلی «با توجه به روابط نزدیکی که روسها اخیرا با کشورهای عربی به خصوص عربستان پیدا کرده و پیمانهای سنگینی که بستهاند، اگر روسیه بتواند ادلب را بگیرد، سوریه در آینده نزدیک به دنیای عرب نزدیک خواهد شد.»
این تحلیلگر مسائل بینالمللی همچنین در پاسخ به این پرسش که ادامه این رویه چه تبعاتی برای ایران دارد، گفت: «به هر حال ممکن است که ما هم نیروهای خود را در این جنگ از دست بدهیم. بر اساس گزارشهایی که خبرگزاریهای مستقل دنیا مخابره میکنند، ترکیه در این ماجرا قدری فزونطلبی و از کریدور ۳۰ کیلومتری خود تجاوز کرده است. حتی میتوان گفت که اشتباه اردوغان باز کردن دروازهها برای رهایی عدهای از پناهندگان به سوی اروپا بود و سبب شد که اتحادیه اروپا نیز اخیرا از این موضوع نگران و ناراحت شود. به خصوص که اردوغان و رهبران انگلیس و آلمان پیمان دیگری امضا کرده بودند تا مساله سوریه را کنترل کنند. بنابراین روسها دست از سوریه برنمیدارند.»
وی با تاکید بر اینکه تنها نقطه امیدواری و پایداری روسیه در سطح دنیا شهر لاذقیه است و به همین خاطر این کشور دست از سوریه برنمیدارد و خانواده اسد را نیز نگاه میدارد، گفت: «ترکیه این را متوجه شده است. به اضافه اینکه ترکیه تحت فشار ناتو و آمریکاست تا اجازه پیروزی روسیه را ندهد اما به نظر من این به نتیجه نخواهد رسید زیرا روسیه در نهایت اگر لازم باشد درگیری نظامی با ترکیه را نیز خواهد پذیرفت و از سوریه خارج نمیشود. در مجموع نقش ما در سوریه روز به روز کاهش پیدا میکند. با وجود همه سرمایهگذاریهایی که طی سالهای طولانی در این کشور کردهایم نقش ما در حال کمرنگ شدن است و اگر سوریه بتواند ادلب را به طور کامل بگیرد و اسد بر سوریه مسلط شود که این قابل پیشبینی است، مطمئن باشید که سوریه به دنیای عرب برخواهد گشت.»
ملایمت ایران در قبال ترکیه
بیگدلی همچنین درباره اینکه ایران تا کجا میتواند نسبت به این قضیه مواضع کجدار و مریز داشته باشد؟ گفت: «این برخورد ایران به خاطر همان موقعیت بلاتکلیفی است که گفتم. ایران نه میتواند سوریه را از دست بدهد و نه نمیتواند رفتار خشنی نسبت به ترکیه نشان دهد زیرا ما با این کشور روابط نزدیک بازرگانی داریم. ترکیه تنها کشوری است که کامیونهای حامل کالای آن میتوانند تا بندرعباس برسند. این امتیاز بزرگی برای ترکیه است و از زمان شاه نیز همینطور بود. در مجموع نمیخواهیم ترکیه که یک راه بازرگانی بسیار مهم برای ماست را از دست بدهیم. از طرفی هم سوریه در خط مقدم مقاومت است و نمیخواهیم آن را از دست بدهیم. برای همین عرض کردم که حتی ممکن است نیروهای ما در این ماجراها کشته شوند. از طرف دیگر ما طرفدار روسها هستیم و با این کشور روابط نزدیکی داریم. بنابراین تشخیص ما این بوده که مجموعه روسیه و سوریه برای ما بیش از ترکیه به تنهایی ارزش دارد.»
وی افزود: «در زمان سردار سلیمانی که ما به طور وسیع و با ظرفیت بالا در سوریه حضور داشتیم به خاطر مبارزه با داعش بود. الان که بحث داعش از بین رفته، نقش ایران نیز کاهش پیدا کرده است و آنچنان نقشی به ایران نمیدهند که بخواهد بازیگری کند. مدتهاست که جملهای درباره مدافعین حرم نمیشنویم این به معنای آن است که کار ما در سوریه تا حد زیادی خاتمه یافته است، حالا اگر تعداد محدودی از نیروهای ما در جبهه سوریه میجنگند به خاطر این است که بحث ادلب خاتمه یابد. بنابراین من به همان جمله برمیگردم که اگر بشار اسد به ادلب دسترسی پیدا کند که حتما هم همینطور خواهد شد، نقش ما در سوریه کاملا از بین خواهد رفت.»
بلاتکلیفی، سردرگمی یا هر اسم دیگری که داشته باشد قطعا نمیتواند خیلی ادامه یابد و ایران ناگزیر است که هرچه سریعتر تصمیم نهایی خود را در این زمینه بگیرد. رعایت ملاحظات و اتخاذ تصمیمات عاقلانه به جای خود اما ایران ناگزیر به انتخاب و اینطور که از تحلیل کارشناسان برمیآید انتخاب آن، ترکیه و پذیرش نقش کمرنگ شده خود در سوریه خواهد بود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد