17 - 02 - 2024
تهران- ریاض؛ یک سال روابط سرد
… کشورهای ثروتمند و صاحب سرمایه مایل به مشارکت و حضور در آن نباشند. چنانکه تلاشهایی هم که در سال گذشته به عمل آمد و قرار بود مورد مشابهی میان ایران و روسیه برگزار شود، به سرانجام نرسید و نتوانست صاحبان سرمایه روس و رهبران اقتصادی روسیه را به ایران بیاورد. مورد مشابه دیگر اینکه اگرچه قرارداد بلندمدت ۲۵ساله میان تهران و پکن به امضا رسیده، اما هماکنون سطح همکاری اقتصادی و پذیرش سرمایههای چینی محدود به فروش نفت با تخفیف قابلتوجه و تامین بسیاری از نیازهای کالایی از تولیدکنندگان چینی است.
در مقابل، دیروز همایش سرمایهگذاری عربستان در ترکیه برگزار شد و بسیاری از سرمایهگذاران عربستانی در کنار مقامات ترک، راههای افزایش حضور و سرمایهگذاری در ترکیه را بررسی کردند. مقامات عربستانی از اراده خود برای افزایش حضور اقتصادی و سرمایهگذاری بیشتر در صنایع ترکیه خبر میدهند که با استقبال ترکها مواجه شده است. بررسی سیاستهای اردوغان نشان میدهد که به ویژه پس از جنگ غزه، دولت آنکارا تلاش کرده تا خود را به شدت به کشورهای عربی نزدیک کند و در معادلات بینالمللی منطقه غرب آسیا، سهم مناسبی به ترکیه اختصاص دهد. در همینباره اردوغان اخیرا به قاهره رفت تا با مقامات مصری ملاقات کند. همچنین اردوغان سطح همکاریهای اقتصادی با اسرائیل را حفظ کرده و از این بابت تقریبا در میان کشورهای منطقه با همه طرفها ارتباط دارد. به لحاظ سیاسی هم اردوغان از پیشنهاد پرطرفدار تاسیس دو کشور اسرائیلی و فلسطینی حمایت میکند؛ پیشنهادی که تقریبا همه کشورهای غربی و عرب از آن حمایت میکنند و خواستار تشکیل آن هستند.
جالب است که جمهوری اسلامی ایران و بهطور مشخص دولت سیدابراهیم رییسی، علیرغم تمام ادعاهایی که مطرح میکند و راهبرد سیاست خارجی خود را نزدیکی هر چه بیشتر ایران به کشورهای اسلامی و همسایه را میداند، تاکنون توفیق زیادی در اینباره نداشته و نتوانسته در حد ادعای خویش، همکاریهای سیاسی- اقتصادی تهران با دولتهای منطقه، همسایگان و دیگر کشورها را توسعه دهد.
به عنوان نمونه میتوان به روابط تهران- ریاض توجه کرد و آن را با سطح و ابعاد روابط آنکارا- ریاض مقایسه کرد. حدود یک سال از عادیسازی رابطه ایران و عربستانسعودی میگذرد. آیا هماکنون سفارت عربستان در تهران بازگشایی شده است؟ این سفارت که پیش از این در محله اقدسیه تهران قرار داشت، در همان مکان قبلی بازسازی و بازگشایی شد، اما تهران که پیش از این خیابانی را به نام مخالف دولت عربستان، شیخ باقرالنمر، در نزدیکی این سفارت نامگذاری کرده بود، حاضر نشد نام این خیابان را تغییر دهد و به همین دلیل مناسبات تهران- ریاض از گام اول روند امیدبخشی به خود نگرفت.
حتی وقتی تیم الاتحاد عربستان به تهران سفر کرد تا اولین مسابقه ورزشی پس از عادیسازی روابط میان تهران- ریاض برگزار شود و ماجرای برگزاری مسابقه تیمهای ایرانی- عربستانی در زمین بیطرف پایان یابد، باز هم موضوعی غیرورزشی و سیاسی سوءتفاهم ایجاد کرد و تیم عربستانی به نشانه اعتراض ایران را ترک کرد. جالب است که امیرعبداللهیان در جریان سفر به عربستان ادعا کرد که مناسبات کشورمان با عربستان در مسیر درستی پیش میرود و به عنوان قرینهای برای اثبات این ادعا، اعلام کرد که قرار است بازی انجامنشده سپاهان و الاتحاد با تفاهم دوطرف در موقعیت زمانی دیگری برگزار شود، اما نه فقط این بازی وعده دادهشده برگزار نشد، بلکه کنفدراسیون فوتبال آسیا، نتیجه این بازی را ۳ بر صفر به نفع تیم عربستانی اعلام کرد و نشان داد برخلاف اظهارات امیرعبداللهیان، نه فقط در مورد این بازی که در سایر موارد هم، مناسبات ایران و عربستان در مسیر امیدبخش و دلگرمکنندهای پیش نمیرود.
یکی از نشانههای این مسیر ناامیدکننده، راه ندادن هواپیماهای ایرانی به عربستان است، به ویژه در مورد پروازهای حج عمره آشکار و باعث لغو شدن سفرهای حج عمره شد. در واقع اگرچه این تصمیم در قالبی از علل فنی ارائه و بر آن تاکید شده، اما آشکار است که عربستانیها تصمیمی سیاسی و با انگیزههای امنیتی گرفته و این دیدگاههای سیاسی- امنیتی خود را با نشان دادن تعلل در پاسخگویی به مقامات هواپیمایی و حج ایران و عدم تمایل به همکاری با ایرانیان، به رخ مقامات جمهوری اسلامی ایران کشیدهاند. در عین حال مقامات ریاض هیچ سفری به تهران نداشتهاند و تنها سفر ابراهیم رییسی به ریاض، آن هم بعد از ۱۱ سال، فقط برای شرکت در اجلاس سران کشورهای اسلامی انجام شد و هیچ دعوت شخصی از مقامات کشورمان برای حضور و ملاقات با مقامات بلندپایه عربستانی انجام نشده است. سفر امیرعبداللهیان به ریاض هم در چارچوب ملاقاتهای معمول و فقط در حد ملاقات دو همتا انجام شد و مقامات بالاتر را دربر نگرفت.
در جریان سفر ابراهیم رییسی به ریاض نیز ملک سلمان فقط در حد تشریفات معمول سازمان همکاریهای اسلامی با رییسجمهوری کشورمان ملاقات کرد و گفتوگوهای بالاتری را شامل نشد.
البته ضرورتی ندارد که روابط کشورمان با سایر همسایگان حاشیه جنوبی خلیجفارس یا جهان عرب بررسی شود، به جز عراق به خاطر وجود همکاران امنیتی ایران و قطر به خاطر رویکردهای امیر آن کشور و سوریه تقریبا هیچ مناسبات گرم و راهبردی میان ایران و جهان عرب وجود ندارد و از این بابت تقریبا هیچیک از کشورهای ثروتمند مسلمان روابط تاثیرگذاری با ایران ندارند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد