پولشویی و فرار مالیاتی در مسکن

گروه مسکن- چالش‌هایی مانند تورم، رکود و سوداگری در بازار مسکن ایران به موضوعاتی عادی تبدیل شده‌اند. اکنون با پدیده‌ای جدید و نگران‌کننده در این بازار روبه‌رو هستیم؛ استفاده از رمزارزها به جای ریال در معاملات مسکن. رواج اینگونه معاملات که در ماه‌های اخیر بیشتر به چشم می‌خورد، زنگ خطری جدی برای اقتصاد کشور و سلامت بازار مسکن به شمار می‌آید.
یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش استفاده از رمزارزها در معاملات مسکن، گریز از نظارت‌های مالیاتی و تسهیل فرایند پولشویی است. درحالی که مبادلات مالی با ریال شفافیت بیشتری دارند و تحت نظارت سیستم بانکی و مالیاتی کشور انجام می‌شوند، استفاده از رمزارزها عملا این شفافیت را از بین می‌برد. سودجویان از ماهیت غیرمتمرکز و نیمه‌ناشناس رمزارزها بهره می‌گیرند تا درآمدهای کلان خود را از دید قانون پنهان کنند و از پرداخت مالیات فرار کنند.
مسوولان به درستی تاکید می‌کنند که تمامی معاملات در کشور باید با ریال، به عنوان پول ملی، انجام شود. استفاده از رمزارزها در معاملات مسکن، ضمن کاهش تقاضا برای ریال، به تضعیف ارزش پول ملی منجر می‌شود. در شرایطی که اقتصاد ایران با مشکلات ارزی و تورمی جدی روبه‌رو است، گسترش این روند می‌تواند پیامدهای مخرب‌تری به همراه داشته باشد.
یکی دیگر از مشکلات عمده در این زمینه، نبود قوانین شفاف و زیرساخت‌های نظارتی کافی برای مقابله با معاملات رمزارزی است. با وجود هشدارهای مکرر مسؤولان و کارشناسان، هنوز چارچوب مشخصی برای کنترل این پدیده در بازار مسکن وجود ندارد. این خلأ قانونی، فضایی امن برای سوءاستفاده‌کنندگان فراهم کرده است تا با استفاده از فناوری‌های نوین، از چشمان نظارتی پنهان بمانند.
پیامدها برای خریداران و فروشندگان واقعی
در کنار پیامدهای کلان اقتصادی، استفاده از رمزارزها در معاملات مسکن می‌تواند به ضرر خریداران و فروشندگان واقعی نیز تمام شود. نوسانات شدید قیمت رمزارزها می‌تواند ارزش معامله را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و طرفین معامله را با زیان‌های غیرقابل پیش‌بینی مواجه کند. از سوی دیگر، عدم شفافیت و ثبت نشدن این معاملات در سیستم‌های رسمی، مشکلات حقوقی جدی را برای طرفین ایجاد خواهد کرد.
برای مقابله با این روند، اقدامات فوری و موثری لازم است. تدوین قوانین شفاف و الزام‌آور درخصوص معاملات رمزارزی، افزایش نظارت بر بازار مسکن و توسعه سامانه‌های هوشمند برای رهگیری جریان‌های مالی مشکوک می‌تواند به کاهش این معضل کمک کند. علاوه بر این، اطلاع‌رسانی به مردم درخصوص مخاطرات استفاده از رمزارز در معاملات مسکن، نقش مهمی در آگاهی‌بخشی و جلوگیری از گسترش این روند ایفا می‌کند.
رواج معاملات رمزارزی در بازار مسکن ایران، اگرچه در نگاه اول ممکن است به عنوان یک نوآوری جذاب به نظر برسد اما پیامدهای خطرناک آن برای اقتصاد ملی و سلامت بازار مسکن، غیرقابل چشم‌پوشی است. بی‌توجهی به این پدیده می‌تواند به بی‌ثباتی بیشتر در این بازار حساس منجر شود و دستاوردهای اقتصادی کشور را به خطر بیندازد. بنابراین ضروری است که مسوولان با اقدامات قاطع و به موقع، از گسترش این روند جلوگیری کنند و محیطی شفاف و منصفانه برای فعالیت در بازار مسکن فراهم آورند.
مسیری مناسب برای فرار مالیاتی
نایب‌رییس اتحادیه مشاوران املاک استان تهران با بیان اینکه درحال حاضر اعتقاد بر این است که معاملات مسکن با رمز ارز پولشویی بوده و برای فرار مالیاتی و پولشویی صورت می‌گیرد، گفت: در قراردادهای مسکن امکان ثبت پرداخت وجه به غیر از ریال وجود ندارد.
داود بیگی‌نژاد، نایب‌رییس اتحادیه مشاوران املاک درباره معاملات مسکن با رمزارزها اظهار کرد: با توجه به اینکه معاملات و مراودات رسمی ملکی کشور برپایه پول ملی است و هر فرمتی که در سامانه‌ها در اختیار مشاوران املاک و مردم قرار می‌گیرد، براساس ریال است بنابراین تنها معاملات با ریال رسمیت دارد اما اینکه پس از انعقاد و ثبت قراردادها طرفین معامله چگونه از طریق رمز ارز تسویه‌حساب می‌کنند امری است که مبادی رسمی ندارد و کسی هم نمی‌تواند اعلام کند که با رمز ارز معامله مسکن را انجام داده ‌‌است.
او با بیان اینکه هرگونه نقل و انتقالات ملکی باید بر پایه واحد پول ملی کشور باشد، ادامه داد: موضوع اصلی این است که مردم باید بدانند درخصوص قراردادهایی که وجه آن خارج از چارچوب بانکی دریافت و پرداخت می‌شود، اگر به مشکلی برخورد کنند، برای حل و فصل این موضوع در محاکم قوه قضاییه هم دچار مشکل می‌شوند.
نایب‌رییس اتحادیه مشاوران املاک گفت: از سوی دیگر اگر ثابت شود، این گردش مالی افراد طرف معامله از طریق کانال غیررسمی رمزارزها صورت گرفته، به این معنا است که دست حاکمیت از اخذ مالیات از این قراردادها کوتاه شده و این معاملات مسیر مناسبی برای فرار مالیاتی محسوب می‌شود.
لزوم وضع قوانین رسمی
بیگی‌نژاد تاکید کرد: هم موضوع دریافت و هم پرداخت و مسائل مربوط به گردش مالی مردم باید در چارچوب امنیتی قرار بگیرد که هم حاکمیت بتواند از درآمد مالیات برخوردار باشد و هم اینکه اگر برای هر یک از طرف معامله مشکلی پیش بیاید بتواند به طور رسمی در محاکم قضایی از حق و حقوق خود دفاع کند.
او افزود: شاهد آن هستیم که بخشی از مراودات مردم در دایره رمز ارزها قرار گرفته است از این رو بهتر است که هرچه سریع‌تر قوانین رسمی در این خصوص وضع شود تا هم خیال کسانی که با ارز مرزها مراودات اقتصادی دارند،‌ راحت شود و هم اینکه حاکمیت به حق و قانونی خود در بخش مالیات و نظارت‌ها برسد.
نایب‌رییس اتحادیه مشاوران املاک با بیان اینکه درحال حاضر هیچ فردی نمی‌تواند در قراردادها نحوه تسویه حساب را رمزارز درج کند و باید تمام قراردادها ریالی باشند،‌ به ایلنا گفت: درحال حاضر، اعتقاد بر این است که معاملات مسکن با رمز ارز پولشویی بوده و برای فرار مالیاتی و پولشویی صورت می‌گیرد بنابراین در قراردادها امکان ثبت پرداخت وجه به غیراز ریال وجود ندارد.
دشواری پیگیری حقوقی معاملات رمزارزی
بیگی‌نژاد درباره ثبت قرارداد مسکن با ریال و تسویه حساب رمزارزی آن قرارداد به صورت زیرزمینی گفت: احتمال دارد این اتفاق بیفتد اما مشاوران املاک موظف به انعقاد قرارداد ریالی هستند و در محیط مشاوران املاک فقط ریال مبنای قراردادها است. او ادامه داد: البته در بازار مسکن معاملات رمزارزی شایع نیست چراکه فرمت خاصی برای قرارداد‌ها داریم و کسانی که در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند یا به دنبال رفع نیازهای مصرفی هستند، در فضاهای واقعی قدم برمی‌دارند و فضای واقعی هم همان پول کشورمان است.
نایب‌رییس اتحادیه مشاوران املاک تاکید کرد: کسانی که به هر دلیل از فضای رمزارز برای تسویه حساب قراردادها استفاده می‌کنند بدانند که اگر به مشکل برخورد کنند، پیگیری حقوقی آن بسیار سخت و پیچیده خواهد بود.
او همچنین با اشاره به اعلام بانک مرکزی برای تعیین مقررات استفاده از رمز ارزها در کشور و امکان معاملات مسکنی با این مقررات جدید گفت: مقررات بانک مرکزی درباره رمز ارزها باید اعلام شود تا مشخص شود که چه موضوعاتی را دربرمی گیرد و بعد از آن امکان معاملات مسکنی با رمز ارزها مورد ارزیابی قرار بگیرد.