12 - 01 - 2022
پشتپرده توافقنامه تهاتر نفت ایران با چای سریلانکا
«جهان صنعت»- طی هفتههای گذشته، موضوع چگونگی تسویه بدهی سریلانکا به ایران و توافق دولتهای دو کشور برای تهاتر پول فروش نفت با چای، واکنشهای متعددی در محافل مختلف داخل کشور به همراه داشته است. به طوری که برخی فعالان بخش خصوصی با انتقاد از این موضوع اعلام کردند تهاتر به این شکل به غیر از زیان برای ما چیزی ندارد. اگر سریلانکا چای بسیار خوب و مرغوب داشته باشد که بازار جهانی آن را بخرد، مطمئنا به آنها میفروشد. برای چای درجه ۲ و ۳ و نامرغوب که بازار جهانی آن را نمیخرد به اسم چای درجه یک به ایران میدهد و ما هم ناچار هستیم که از آنها بگیریم. در این خصوص مسعود دانشمند عضو اتاق بازرگانی اخیرا اعلام کرد تهاتر با ایران برای سریلانکا قطعا منطقی است، اما باید دید برای ایران هم منطقی هست یا خیر که به نظر نمیرسد اینگونه باشد. برای هر کسی در دنیا مطلوب است که کالا را ارزان بگیرد و پولش را هر وقت خواست بپردازد. سریلانکا چیزی ندارد که در قبال این تهاتر به ایران بدهد. وی همچنین با بیان اینکه این اتفاق سالها قبل در مورد سریلانکا رخ داده است، اعلام کرد: سالها پیش به آنها نفت دادهایم و حالا میگویند، پول نداریم و چای ببرید. این به معنای تهاتر نیست بلکه به جای پول، چای میدهند. این در حالی است که برای تهاتر باید برنامهریزی شده و موارد مذکور روشن شود.
با این حال دولت سیزدهم تاکید بسیاری بر استفاده از روش تهاتر برای پیشبرد اهداف تجاری خود دارد به طوری که گفته میشود تا پایان سال پروژه تهاتری در حدود ۶۰۰ میلیون دلار اجرا خواهد شد. در همین رابطه معاون وزیر صمت به تهاتر صورت گرفته با کشور سریلانکا اشاره کرد و گفت: ما از طریق استفاده از شیوه تهاتر مطالبه ۹ ساله خود از سریلانکا را زنده کردیم، بانک مرکزی سالانه ۳۵۰ میلیون دلار ارز برای واردات چای تخصیص میدهد. ما به بانک مرکزی اعلام کردیم که بخشی از این ارز را ندهد تا ما به جای مطالباتمان چای از سریلانکا بگیریم. این مساله به معنای از بین بردن پول نیست بلکه زنده کردن مطالبات کشور است.وی افزود: در سالهای گذشته صرافان زیادی به منظور زنده کردن مطالبات ایران از سریلانکا پیشقدم شدند و اعلام میکردند که ۱۶ درصد را میگیرند و مطالبه را زنده میکنند. منتهی گفتیم با استفاده از شیوه تهاتر، پول مملکت به جیب صراف نرود. روی خواب پول هم ۳۵ میلیون دلار سود گرفتیم. همچنین مهمترین نکتهای که در سریلانکا داشتیم این بود که کشاورز داخلی آسیب نبیند و آسیب هم نخواهد دید. پیمانپاک گفت: بحث استفاده از شیوه تهاتر را با کشورهای دیگر نیز دنبال میکنیم و تهاتر ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلاری پروژه بعدی است که جزئیات آن اعلام خواهد شد.
کاهش قدرت چانهزنی
البته تهاتر مرسومترین شیوه تبادل در تجارت بوده که به منزله مبادله محصول به محصول بدون وجود واسطهای به نام پول است، قبلا هم جابهجایی محصول با فلزات گرانبهایی مثل نقره و طلا یا با کالاهایی مثل نمک انجام میشد. اما با وجود اینکه مزایای استفاده از شیوه تهاتر در اقتصادِ تحریم شده غیرقابل انکار است، انتقاداتی از سوی نهادهای مختلف به این سیاست مطرح شده است.
در این خصوص نایبرییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه تهاتر به عنوان مُسکن میتواند مورد استفاده قرار بگیرد ولی اینکه دولت بخواهد برای بلندمدت روی آن حساب کند، قطعا راه مناسبی نخواهد بود، اظهار کرد: تهاتر باعث محدودیت بیشتر در انتخاب کالا میشود و قدرت چانهزنی را کاهش میدهد و باعث میشود تا کشوری که قرار است به جای نفت به ما کالا بدهد دست پیش داشته باشد. این وضعیت حتی منجر به این میشود که کشور دوم کالایی به ما بدهد که حتی نیازی جدی به آن نداشته باشیم یا حتی کیفیت و قیمت مناسبی هم نداشته باشد.
عباس آرگون افزود: اساسا تهاتر ابزار مناسبی در شرایط عادی اقتصاد نیست. تهاتر باید به حد نیاز انجام شود نه بیشتر، مگر کشور چقدر به چای سریلانکا یا برنج پاکستان و هند نیاز دارد؟ واردات بیش از نیاز اصلا اقتصادی نیست و به تولید داخلی هم آسیب میزند.
آرگون گفت: ضمن اینکه با توجه به تحریم بودن اقتصاد ما، کشورهای خریدار، کالا را با قیمت پایینتری طلب میکنند و این مساله میتواند به اقتصاد داخلی و تولید آسیب جدی وارد کند چراکه با نبود قدرت چانهزنی کشور خریدار هم قیمتهای خودش را تحمیل خواهد کرد. بسیاری از کشورهایی که ایران به آنها نفت میدهد در حقیقت تک محصولی هستند و نمیتوانند کالاهای زیادی به ایران بدهند.
نایبرییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران تصریح کرد: باید توجه داشت که تهاتر در اشل یک بنگاه شاید توجیه داشته باشد اما برای کشور ۸۰ میلیونی بخش اندکی از اقتصاد را جلو میبرد و نمیتوان تمام مبادلات اقتصادی را با تهاتر انجام داد.
قطعا هر شیوه تجاری دارای معایب و مزایای مختلفی است منتهی تهاتر بهترین شیوه مبادلات در تجارت بینالمللی در زمان تحریم محسوب میشود که تسهیلگر تجارت است که بین دو کشور دو شرکت و چند شرکت در فضای بینالمللی انجام میشود.
روش جایگزین دیگری وجود نداشت
در همین راستا بخش مربوط به آسیای جنوبی وزارت امور خارجه، به منظور شفافسازی و آگاهیرسانی در رابطه با این قرارداد، روند مذاکرات میان دولتهای ایران و سریلانکا و در نهایت آنچه که میان دو طرف بر سر چگونگی تسویه بدهی ۲۵۱ میلیون دلاری سریلانکا به ایران از محل فروش نفت به این کشور، به امضا رسید را تشریح کرد. بر اساس این گزارش، روش جایگزین دیگری جز تهاتر طلب ۲۵۱ میلیون دلاری ایران با فروش ماهانه پنج میلیون دلار چای از سوی سریلانکا، در شرایط کنونی، وجود نداشته است.
دفتر آسیای جنوبی وزارت امور خارجه با این توضیح که موضوع امضای یادداشت تفاهم با دولت سریلانکا برای تهاتر بدهی این کشور با کالاهای موردنیاز کشور طی دیماه سال گذشته از سوی هیات دولت دوازدهم مصوب شد، میزان این بدهی را ۲۵۱ میلیون دلار و بهای دو محموله صادراتی نفت ایران به این کشور اعلام کرد که با وجود گذشت بیش از ۹ سال از تبادل این محموله نفتی، امکان تسویهحساب آن به دلیل وضع تحریمها و پایبندی دولت سریلانکا به مفاد FATF وجود نداشت.
در این گزارش آمده است که روند مذاکرات میان دولتهای ایران و سریلانکا بر سر چگونگی تسویه بدهی نفتی این کشور به ایران، طولانیمدت بوده و سرانجام دو طرف با محوریت سازمان توسعه تجارت ایران و هیات چای سریلانکا، توافقات اولیه برای چگونگی تهاتر را انجام دادند.
لطمهای به تولیدکنندگان چای وارد نمیشود
بر این اساس، مذاکرهکنندگان از ایران و سریلانکا، توافق کردند که در ازای تسویه بدهی ۲۵۱ میلیون دلاری نفت ایران به این کشور، ماهانه حداقل «پنج میلیون دلار» چای از سریلانکا به ایران صادرات و فروخته شود. در گزارش وزارت امور خارجه ایران آمده است که یادداشت تفاهم تسویه بدهی دولت سریلانکا به ایران در ازای فروش ماهانه پنج میلیون دلار چای، قرار بود طی یک مراسم مجازی و اواخر سال ۹۹، میان وزیر صمت ایران و وزیر کشت و صنعت سریلانکا به امضا برسد اما به دلیل همزمانی آن با برگزاری انتخابات ریاستجمهوری در ایران، امضای آن به تاخیر افتاد و سرانجام با دستور صریح معاون اول رییسجمهوری، رییس سازمان توسعه تجارت ایران به نمایندگی از دولت ایران، طی سفر رسمی به سریلانکا، این تفاهمنامه را روز ۳۰ آذر ۱۴۰۰ با مقامات دولتی این کشور به امضا رساند و روند اجرایی آن آغاز شد.
در توضیحات دفتر آسیایجنوبی وزارت امور خارجه، با اشاره به بازتاب رسانهای توافق ایران و سریلانکا بر سر تهاتر بدهی نفتی این کشور با چای، به برخی شبهات پیشآمده از این توافقنامه پاسخ داده شده، از جمله آنکه میزان تولید چای در ایران در بهترین حالت ممکن، حدود ۳۰ هزار تن در سال برآورد میشود. حال آنکه نیاز سالانه کشور به این محصول حدود ۱۰۰ هزار تن است و با توجه به اینکه سالانه بیش از ۷۰ میلیون دلار از نیاز چای کشور از سریلانکا تامین میشود، توافق اخیر میزان جدیدی بر تجارت فعلی چای میان دو کشور اضافه نخواهد کرد و لطمهای به کشاورزان و تولیدکنندگان چای در داخل کشور وارد نخواهد شد.
همچنین تصریح شده که «در شرایط موجود، امکان دریافت بدهی ایران از سریلانکا که نزدیک به ۱۰ سال از عدم تسویه آن میگذشت، از روشهای جایگزین وجود نداشت و نمیتوان بیش از این فرصتها را از دست داد.» همچنین در این گزارش اشاره شده که «با توجه به مفاد این تفاهمنامه، در صورت لغو تحریمها، باقیمانده طلب ایران از سریلانکا، از طریق سیستم بانکی دریافت خواهد شد.»
وزارت امور خارجه ایران، در گزارش خود همچنین از چرایی توافق صورت گرفته با دولت سریلانکا، توضیح داده که طی این توافق، سود بدهی معوق دولت سریلانکا به ایران نیز لحاظ شده و علاوه بر این، پرداخت نقدی مانده بدهی در صورت لغو تحریمها نیز، از دیگر دستاوردهای این تفاهمنامه است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد