پروژه‌ای سراسر ابهام

گروه مسکن- نهضت ملی مسکن مهم‌ترین طرح دولت سیزدهم برای ساماندهی وضعیت مسکن در ایران است. این طرح با هدف ساخت چهار میلیون واحد مسکونی در طول چهار سال ریاست‌جمهوری ابراهیم رییسی آغاز شد، اما با گذشت بیش از دو سال از آغاز این طرح، ابهامات زیادی در مورد آمار و جزئیات پیشرفت آن وجود دارد.
تاکنون وزارت راه‌و‌شهرسازی آمارهای فراوانی از تعداد واحدهای مسکونی ساخته شده در قالب این طرح ارائه داده است. در حالی که برخی منابع از ساخت یک‌میلیون واحد مسکونی خبر می‌دهند، برخی دیگر آمار را ۳۰۰ هزار واحد اعلام می‌کنند. این تناقض در آمار، شفافیت و صحت اطلاعات ارائه‌شده را زیر سوال می‌برد. در حال حاضر اطلاعات دقیقی از وضعیت پیشرفت پروژه‌های نهضت ملی مسکن در دست نیست. معلوم نیست چه تعداد از پروژه‌ها در مرحله فونداسیون، اسکلت، سفت‌کاری و نازک‌کاری قرار دارند. همچنین، گزارشی از زمان‌بندی دقیق تکمیل و تحویل واحدها به متقاضیان ارائه نشده است.
تاکنون معیارهای دقیق تخصیص واحدهای مسکونی نهضت ملی مسکن به متقاضیان مشخص نشده است؛ موضوعی که منجر به ایجاد نگرانی و اعتراض متقاضیان شده است. از سوی دیگر با توجه به افزایش قیمت مصالح ساختمانی، هنوز قیمت تمام‌شده واحدهای نهضت ملی مسکن به‌طور دقیق مشخص نیست.
این موضوع می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی برای متقاضیان در تامین آورده خود شود.
وجود چنین ابهامات متعددی در آمار و جزئیات پیشرفت طرح نهضت ملی مسکن، شفافیت و اعتماد عمومی به این طرح را خدشه‌دار کرده است.
طبق نظر کارشناسان حوزه مسکن و شهرسازی، مسوولان بهتر است در این رابطه نسبت به ارائه گزارش‌های دوره‌ای و شفاف از وضعیت پیشرفت پروژه‌ها به تفکیک استان و شهر اقدام کنند. علاوه‌بر این، اطلاع‌رسانی دقیق در مورد نحوه تخصیص واحدها و زمان‌بندی تکمیل و تحویل آنها و همچنین مشخص شدن قیمت تمام‌شده واحدها و ارائه تسهیلات مناسب به متقاضیان از جمله اقداماتی است که می‌توانند در این راستا موثر واقع شوند.
نکته حائز اهمیت در این خصوص عواقب عدم رفع ابهامات توسط مسوولان است؛ عواقبی از قبیل ایجاد نارضایتی و اعتراضات متقاضیان، کاهش اعتماد عمومی به دولت و تاخیر در تکمیل و تحویل واحدها که می‌تواند به نابسامانی موجود در بازار مسکن کشور دامن بزند، از جمله مهم‌ترین و محتمل‌ترین تبعات عدم رفع ابهامات توسط مسوولان هستند.
به سرانجام نرسیدن طرح نهضت ملی مسکن، می‌تواند تاثیرات منفی متعددی بر وضعیت بازار مسکن کشور داشته باشد. با توجه به اینکه این طرح با هدف افزایش عرضه مسکن در کشور و متعادل کردن قیمت‌ها آغاز شده بود، به سرانجام نرسیدن آن می‌تواند به افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت مسکن منجر شود.
همچنین در صورت عدم وجود برنامه‌های جایگزین برای ساماندهی بازار مسکن، شاهد افزایش سفته‌بازی و دلالی در این بازار خواهیم بود. از سویی با افزایش قیمت مسکن، قدرت خرید متقاضیان برای خرید خانه با افت شدیدی روبه‌رو خواهد شد. در همین راستا ناتوانی خانوارها در تامین مسکن مناسب، می‌تواند به افزایش حاشیه‌نشینی و سکونت در مناطق نامناسب شهری منجر شود. رکود در بخش مسکن می‌تواند به سایر بخش‌های اقتصادی نیز سرایت کرده و به‌طور کلی به اقتصاد کشور آسیب برساند.
کارشناسان و متخصصان حوزه مسکن همواره به راهکارهای لازم در این خصوص اشاره داشته‌اند. برای جلوگیری از بروز این مشکلات، دولت باید در اسرع‌وقت نسبت به رفع ابهامات موجود در طرح نهضت ملی مسکن اقدام و با ارائه گزارش‌های شفاف و دقیق، اعتماد عمومی را به این طرح جلب کند.
همچنین دولت باید برنامه‌های جایگزینی برای ساماندهی بازار مسکن در نظر گرفته و با ارائه تسهیلات به متقاضیان، قدرت خرید آنها را افزایش دهد. در غیر این صورت، به سرانجام نرسیدن طرح نهضت ملی مسکن می‌تواند به یک بحران در بازار مسکن کشور تبدیل شده و تبعات منفی متعددی برای اقتصاد و جامعه ایران به همراه داشته باشد.
در حالی وزیر راه‌و‌شهرسازی از ساخت حدود دومیلیون واحد نهضت ملی مسکن خبر داده است که درباره جزئیات این پروژه‌ها از جمله پیشرفت فیزیکی و مکان‌یابی آنها اطلاعاتی وجود ندارد.
براساس قانون جهش تولید مسکن دولت سیزدهم باید تا سال ۱۴۰۴ سالانه یک میلیون واحد مسکونی در قالب طرح نهضت ملی مسکن احداث کند.
در این راستا طبق اظهارات وزیر راه‌و‌شهرسازی تاکنون ساخت بیش از دو میلیون واحد مسکونی آغاز شده است. مهرداد بذرپاش هفته گذشته در حاشیه سفر هیات دولت به استان هرمزگان گفته بود: دو میلیون و ۴۰ هزار واحد نهضت ملی مسکن در سراسر کشور در حال ساخت است و این عدد مرتب افزوده می‌شود، در تلاشیم تمامی هدفگذاری در دولت در زمینه مسکن به اجرا درآید.
حدود ۳۱ ماه از آغاز به کار دولت سیزدهم می‌گذرد و ساخت نیمی از واحدهای نهضت ملی مسکن آغاز شده است؛ پروژه‌هایی که پیشرفت فیزیکی آنها مشخص نیست و شخص مسوول در این رابطه (معاون مسکن و ساختمان وزیر راه‌و‌شهرسازی) علاقه‌ چندانی به اطلاع‌رسانی آن ندارد.
هادی عباسی هفته گذشته در یکی از معدود اظهاراتش درباره نهضت ملی مسکن گفته بود:‌ هم‌اکنون ساخت دو میلیون واحد مسکونی نهضت ملی در کشور شروع شده است که هرکدام از این واحدها در مراحل مختلفی قرار دارد.
او افزود: برخی از این واحدها در مرحله آماده‌سازی اراضی هستند و فرآیند تخصیص زمین و شروع عملیات آماده‌سازی انجام شده و برخی نیز به اتمام رسیده و به متقاضیان تحویل داده شده است.
یکی از انتقاداتی که به عملکرد معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه‌و‌شهرسازی وارد است، عدم اطلاع‌رسانی در خصوص وضعیت پروژه‌های نهضت ملی است؛ اینکه واحدهای مذکور پس از ۲ سال و ۷ ماه در چه‌وضعیتی به سر می‌برند، پیشرفت فیزیکی آنها چه میزانی است؟ در چه مناطقی در حال ساخت هستند؟ و…
در این بین برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی جور این کم‌کاری را به دوش می‌کشند، به عنوان مثال رییس کمیسیون عمران مجلس اواخر مهرماه امسال با اعلام اینکه «تاکنون برای دو میلیون واحد طرح نهضت ملی مسکن، زمین احصا شده است»، گفته بود: طبق آمار وزارت راه‌و‌شهرسازی ۵/۱میلیون واحد مسکونی با میانگین پیشرفت ۲۵ درصد در حال ساخت است.