پتروشیمی از نساجی عقب افتاد

ندا کروکپور- حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی اگرچه هنوز به صورت قطعی انجام نشده، اما آثار آن به تدریج خود را نشان خواهد داد. در اولین قدم، نزدیک شدن ارز نیمایی به قیمت‌های بازار آزاد است که در ماه‌های گذشته تاثیر خود را بر صنایع مختلف گذاشته است. آنطور که سعید ترکمان رییس هیات‌مدیره انجمن ملی پلیمر اعلام کرده که قیمت پلیمرهای نساجی در زمان مشابه سال گذشته، حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار تومان (ارز نیمایی) بوده که اکنون به بیش از ۲۴ هزار تومان رسیده است.
فعالان این صنعت می‌گویند، اگرچه صنعت پلیمر ایران ۵/۱ درصد از سهم تولید ناخالص داخلی و ۶/۳درصد از اشتغال را در بر می‌گیرد و صنعتی اشتغال‌آفرین است، اما این صنعت پایین‌دستی نفت هم مسائل و مشکلات خاص خود را دارد. بررسی آخرین وضعیت این صنعت نشان می‌دهد که قیمت‌های مواد اولیه رو به افزایش گذاشته است که آثار آن می‌تواند در محصول نهایی صنایع پلیمری از جمله نساجی خود را نشان بدهد. آنطور که سعید ترکمان گفته چهار عامل موجب افزایش قیمت محصولات پلیمری در ماه‌های اخیر شده‌اند. نخست، بالا رفتن قیمت‌های جهانی PEPE و PET نساجی است که سبب شده تا قیمت هزار و صد دلاری سال گذشتهPEPE نساجی، امسال حتی به حدود هزار و ۸۵۰ دلار برسد.
به گفته او، علت دوم افزایش قیمت این پلیمرها، تغییرات قیمتی ارز نیمایی است؛ ارزی که قیمت آن در زمان مشابه سال گذشته، حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار تومان بود و اکنون به بیش از ۲۴ هزار تومان رسیده است. این تغییرات، افزایش حدود ۷۵ درصدی قیمت ارز نیمایی را نشان می‌دهد.
به گفته رییس هیات‌مدیره انجمن ملی پلیمر سومین علت گرانی پلیمرهای نساجی نبود گریدهای خاص پتروشیمی‌هاست. او می‌گوید: پس از آنکه جلوی قاچاق برخی از پوشاک گرفته شد، ظرفیت‌های داخلی فعالی نیز ایجاد شد؛ اما پتروشیمی‌های کشور امکان تولید برخی از گریدهای مورد نیاز آنها را ندارند که منجر به ایجاد رقابت میان آنها در بورس کالا شده؛ به طوری که در برخی از گریدها، حتی تا ۴۵ درصد نیز افزایش قیمت در یک بازه زمانی مشخص دیده شد.
در دهه‌های گذشته، الیاف پلیمری کاربردهای بسیار زیادی را در صنعت نساجی پیدا کرده است. الیاف پلیمری به دو دسته الیاف مصنوعی و الیاف طبیعی تقسیم می‌شوند که صنعت نساجی، یکی از قدیمی‌ترین صنایع است که به تولید الیاف مختلف، تبدیل الیاف به نخ، نخ به پارچه و همچنین بسیاری از موارد دیگر می‌پردازد. استفاده از پلیمرها، تولید الیاف با ویژگی‌های مختلفی مثل مقاومت حرارتی بالا، استحکام بالا و… را در این صنعت میسر ساخته است.در سال‌های گذشته، با توجه به ویژگی‌های مختلف الیاف مصنوعی به‌ویژه تاثیری که در کاهش قیمت تمام‌شده محصول به نسبت الیاف طبیعی داشته، توجه صنعتگران را به خود جلب کرد و ظرفیت‌های زیادی در این صنعت ایجاد شد. به طوری که گزارش‌ها نشان می‌دهد، ظرفیت تولید صنایع پلیمر ایران بیش از ۲۰ میلیون تن است اما امروز با ظرفیت تنها پنج میلیون تولید فعالیت می‌کند .قدمت صنایع پلیمر در ایران به سال ۱۳۳۶ برمی‌گردد و اولین پلیمر گرانولی ایران مربوط به سال ۱۳۷۱ است‌، با این حال صنعت پلیمر ایران تنها منحصر به نساجی نیست و صنایع پلاستیک هم در دسته‌بندی پایین‌دست این صنعت قرار می‌گیرند. با افزایش قیمت مواد اولیه، حالا باید منتظر افزایش قیمت در این مجموعه‌ها بود.
لزوم برنامه‌ریزی برای صنایع پایین‌دست
سعید ترکمان رییس هیات‌مدیره انجمن ملی پلیمر در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» درباره تاثیر حذف ارز ۴۲۰۰ بر صنایع می‌گوید: «در حال حاضر مبنای ارز هیچ کدام از صنایع تکمیلی ۴۲۰۰ تومان نیست. حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به نظر ما در کل اقتصاد اثر مثبت خواهد داشت و صنعت پلیمر خارج از کل اقتصاد نیست. زیرا یکی از منشا‌های غیرشفافیت و بلاتکلیفی کارفرما‌، کارگر و حتی مصرف‌کننده در تفاوت نرخ ارز است. زیرا تفاوت نرخ ارز فسادزا است. از همین‌رو، برای جراحی اقتصاد کلان کشور لازم است ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود؛ اما باید ترتیباتی برای اقشار کم‌درآمد اتخاذ شود‌ که معیشت این اقشار دچار مشکل نشود.»
او در خصوص مشکلات صنایع نساجی و کمبود تنوع مواد اولیه تصریح کرد: طی سال‌های اخیر بخشی از صنعت نساجی رشد کرده‌اند در حالی که صنایع پایین‌دستی همزمان با این رشد، متنوع نشده‌اند و از سویی ظرفیت پتروشیمی‌ها جوابگوی نیاز صنایع نساجی نیست. متاسفانه در سال‌های گذشته برنامه‌ریزی به این منظور صورت نگرفته است که گرید‌هایی که کمبود داریم را بیشتر مصرف کنیم.
او اضافه کرد: به عنوان مثال پتروشیمی‌ها بعضی از گرید‌ها مانند پلی اتیلن‌ها را بسیار بیش از حد نیاز تولید می‌کنند و معضل فروش و صادرات دارند. از سویی به این دلیل که این کالا، کالای تحریمی است، با مشکلات بسیاری برای صادرات مواجه هستند و از سویی چون این کالا به دست تولید‌کننده‌های رقیب در منطقه می‌رسد، بنابراین مجبور هستند ارزان‌تر از داخل بفروشند.ترکمان تاکید کرد: من فکر می‌کنم باید یک رگلاتوری انجام شود‌. از سویی، پتروشیمی‌ها هم می‌توانند گرید‌های خاصی را تولید کنند. شاید دلیل این باشد که واحد‌های تحقیق و توسعه پتروشیمی‌ها خیلی به دنبال این تنوع در تولید نیستند. شاید هم حلقه مفقودی که اخیرا مقام معظم رهبری فرمودند، همین باشد که برای صنایع مختلف باید برنامه‌ریزی خاص شود‌. البته آقای رییس‌جمهور بعد از توصیه‌های مقام معظم رهبری دستورات لازم را به معاون اول داد تا این برنامه‌ریزی انجام شود‌. ما هم امیدواریم برای صنایع پایین‌دستی پتروشیمی هم به صورت ویژه برای تامین مواد لازم برنامه‌ریزی دقیقی انجام شود.
نیمی از ظرفیت خالی است
ترکمان درخصوص مهم‌ترین موانع صادرات صنایع پلیمری عنوان کرد: «صنایع پلیمری هم مانند همه صنایع از اقتصاد کلان تاثیر می‌گیرد. مسلما تحریم‌ها یکی از این موانع است، اما همه موانع نیست. همان‌طور که رهبری اشاره کردند، وجود قوانین و مقررات دست و پاگیر عامل کندی حرکت توسعه‌ای همه صنایع از جمله صنایع پلیمری است.
به طوری که برای خواندن این حجم از قوانین گاهی فرصت نداریم. عدم وجود زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل و دسترسی به مواد اولیه ایمن و مساله دیگر بازسازی و نوسازی ماشین‌آلات و صنایع است.رییس هیات‌مدیره انجمن ملی پلیمر با اشاره به اینکه نیمی از ظرفیت صنایع پلیمر کشور خالی است، گفت: یکسری از واحد‌ها به دلیل عدم دسترسی و خرید مواد گران‌تر از صادراتی، توجیه اقتصادی خود را از دست داده‌اند. واحد‌هایی هم که مشغول به فعالیت هستند‌، با ظرفیت ۵۰ درصد کار می‌کنند. درحالی که با تکمیل ظرفیت این صنعت، به عنوان صنعت پیشران توسعه با توجه به اینکه صنایع مختلفی به صنعت پلیمر وابسته هستند، مسیر توسعه صنایع پایین‌دستی تسریع پیدا می‌کند.او با یادآوری نقش صنایع پلیمر در صنایع ساختمانی، صنایع خودرو، صنایع بسته‌بندی‌ و لوازم خانگی عنوان کرد: حتی ماده اولیه ماسک پزشکی‌، که در دوران کووید۱۹ استفاده می‌شود هم توسط صنایع تبدیلی پایین‌دستی پلیمری تولید می‌شود و ظرفیت خوبی هم برای پیشران شدن این صنعت در کشور وجود دارد .
او افزود: از سویی بازارهای صادراتی از جمله بازارهای منطقه با ۵۰۰ میلیون نفر جمعیت فرصت بسیار خوبی است که این صنعت رشد بیشتری پیدا کند.