پتروشیمی‌ها جلوتر از نفت

در شش ماهه اول امسال میزان تولید انواع محصولات پتروشیمی ۳۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل هشت درصد افزایش یافته، همچنین میزان صادرات نیز در همین مدت هفت میلیارد دلار تخمین زده شده است.
به گزارش ایسنا، آمارها نشان می‌دهد در حال حاضر به ۹۰ میلیون تن ظرفیت اسمی نصب شده در صنعت پتروشیمی رسیده‌ایم، اکنون ۸۰ طرح پتروشیمی در دست اجراست که از این تعداد، ۶۵ طرح فعال، پیشرفت مناسبی دارد و میانگین پیشرفت آنها به حدود ۳۵ درصد می‌رسد و ۱۵ طرح هم در مراحل آغازین هستند.
به گفته مسوولان ظرفیت صنعت پتروشیمی ایران بعد از اجرای این ۸۰ طرح، به ۱۷۱ میلیون تن در سال می‌رسد، این ۸۰ طرح ۸۰ میلیون تن ظرفیت را به صنعت پتروشیمی کشور اضافه می‌کند. سرمایه‌گذاری لازم برای اجرای ۸۰ طرح فعال در پتروشیمی ۵۵ میلیارد دلار برآورد شده و بر اساس هدف‌گذاری انجام شده، این طرح‌ها تا پایان سال ۱۴۰۶ و همزمان با پایان برنامه هفتم توسعه کشور به اتمام می‌رسد.
همچنین ۳۳ طرح پیشران نیز در صنعت پتروشیمی تعریف شده است که برخی از این طرح‌ها در قالب ۸۰ طرح در دست اجرا هستند که اجرای این طرح‌ها، ۵/۳ میلیون تن به ظرفیت پتروشیمی اضافه می‌کند و این محصولات تا حد زیادی کشور را از واردات محصولات پتروشیمی بی‌نیاز خواهد کرد. اما از مجموع طرح‌های پیشران ۲۰ طرح سرمایه‌گذار دارند و موافقت اصولی واگذار شده و ۱۰ مورد دیگر نیز در حال مذاکره است.
اتفاق طلایی صنعت پتروشیمی در سال جاری این بود که هم از نظر تناژی و هم از نظر ارزشی افزایش صادرات محصولات پتروشیمی به ثبت رسیده و در شش ماهه اول سال، صادرات این محصولات هفت میلیارد دلار بوده است در حالی که در شش ماهه سال قبل ارزش صادرات محصولات پتروشیمی ۶/۳ میلیارد دلار بود. پیش‌بینی می‌شود که امسال کل مجموع صادرات محصولات پتروشیمی کشور به ۵/۱۴ میلیارد دلار برسد.
از سوی دیگر بررسی آمار حاکی از آن است که حدود ۱۵ هزار بنگاه فعال در صنایع پایین دست صنعت پتروشیمی در کشور مشغول به فعالیت هستند. یکی از مهم‌ترین عوامل رشد و توسعه این بنگاه‌ها تامین پایدار خوراک‌های مورد نیاز آنهاست. در سال ۱۳۹۹ صنعت پتروشیمی ۳/۳ میلیون تن پلیمر و ۱/۲ میلیون تن محصولات شیمیایی در راستای تامین خوراک مورد نیاز بنگاه‌های فعال در صنایع پایین دست صنعت پتروشیمی عرضه کرده است.
ایران در سال گذشته با ۳۰ میلیون تن ظرفیت تولید محصولات پایه از نظر کمی پس از عربستان در رتبه دوم منطقه قرار گرفته و سهم ۵/۳ درصدی را در دنیا به خود اختصاص داده است. همچنین ظرفیت تولید محصولات پایه در سال ۲۰۲۰ در چین و آمریکا و عربستان صعودی به ترتیب ۲۶۰، ۱۰۴ و ۴۴ میلیون تن در سال بوده است.
همچنین ظرفیت تولید محصولات پایه ایران در سال ۲۰۲۰ در پنج محصول اساسی ۹۶۹/۲۹ هزار تن در سال ۲۰۲۰ بوده که این عدد در عربستان ۱۵۲/۴۴ هزار تن، در امارات ۲۱۱/۷ هزار تن، در کویت ۲۲۸/۳ هزار تن، در قطر ۷۴۶/۷ هزار تن، در ترکیه ۰۶۲/۲ هزار تن و در عمان معادل ۳۵۰/۶ هزار تن بوده است.
سهم محصولات اصلی با تناژ تولید بالا در ۳۲ نوع در خاورمیانه ۱۰ درصد و در سایر کشورها ۹۰ درصد بوده و همچنین سهم ظرفیت محصولات عمده پتروشیمی در خاورمیانه نیز بدین شرح است که ایران ۲۷ درصد، عربستان ۴۴ درصد، ترکیه سه درصد، قطر ۹ درصد، عمارات هشت درصد، عمان شش درصد و کویت سه درصد است.
صنعت پتروشیمی با ۵/۶۲ میلیون مترمکعب در روز، مصرف گاز طبیعی به عنوان خوراک و سوخت، سهم ۷/۸ درصدی را در اختیار دارد، افزایش سهم صنعت پتروشیمی از مصرف منابع نفت و گاز نشان از تحقق گذر از خام‌فروشی و تولید ثروت و اشتغال در کشور است.
ثبت رکوردی دیگر
در همین حال عبدالحسین بیات مدیرعامل اسبق صنایع ملی پتروشیمی گفت: طی سال‌های آتی سهم خوراک و سوخت تخصیص داده شده به صنعت پتروشیمی از ۹۹۲ هزار بشکه در روز معادل نفت‌خام به دو میلیون بشکه در روز معادل نفت‌خام افزایش پیدا خواهد کرد. این مدل نتیجه تحقق کلیه طرح‌های در دست اجرای جهش دوم و جهش سوم صنعت پتروشیمی در دو مقطع زمانی ۱۴۰۰ و ۱۴۰۴ خواهد بود.
او با بیان اینکه میزان صادرات محصولات در سال ۹۹ حدود ۶۶۳۰ هزار تن بوده، تصریح کرد: امسال به تبع رشد قیمت نفت در بازارهای بین‌المللی محصولات پتروشیمی هم رشد قیمت دارند و به همین نسبت با افزایش ارزش صادرات مواجه‌ایم.
بیات در گفت‌وگو با ایلنا، درباره روند صادرات محصولات پتروشیمی اظهار کرد: سال به سال که طرح‌های جدید احداث شده و به تولید می‌رسند به سقف تولید صنعت پتروشیمی کشور اضافه می‌شود، گرچه همزمان امکان ایجاد صنایع تکمیلی یا پایین‌دست هم وجود دارد اما رشد آنها به اندازه ظرفیتی که در کشور ایجاد می‌شود، نیست، به همین جهت بر میزان صادرات افزوده می‌شود.
وی با بیان اینکه تا زمانی که صنایع تکمیلی و پایین‌دست توسعه نیابند ما باید نسبت به صادرات بیشتر محصولات پتروشیمی اقدام کنیم، افزود: اکنون با همت وزارت نفت، صمت و کشور احداث و صدور مجوز و حمایت از صنایع تکمیلی در حال تسریع است تا تمام محصولات تولیدی در داخل کشور در زنجیره ارزش تبدیل به محصولات نهایی شوند که البته تا رسیدن به این هدف فاصله زیادی داریم و همچنان رشد تولید محصولات نیمه‌خام پتروشیمی را در کشور شاهدیم.
عضو سابق هیات مدیره صنایع ملی پتروشیمی مقاصد صادرات محصولات پتروشیمی ایران را کشورهای امارات، ترکیه، عمان، پاکستان، هند، کویت، آذربایجان، ارمنستان، چین و روسیه عنوان کرد و افزود: صادرات به تمامی کشورهای مقصد طبق روال قبلی در حال انجام و رو به افزایش است، غیر از افغانستان که به دلیل تغییر دولت و به هم خوردن ثبات در بازار نسبت به سال گذشته افت واردات داشته است.
وی با بیان اینکه هیچ محصول پتروشیمی روی زمین و بدون مشتری باقی نمی‌ماند، گفت: صادرات محصولات پتروشیمی مثل نفت نیست که فوری در سطح ظرفیت تولید افزایش یابد و سایر تولیدکنندگان بتوانند جای کشوری که کاهش ظرفیت داده و یا تحریم باشد، بگیرند. سال‌هاست که میزان تقاضای محصولات پتروشیمی ۵/۴ تا ۵ درصد از تولید و عرضه بازار جلوتر است، بنابراین این فاصله به راحتی قابل پر کردن نیست به دلیل همین تناسب هم تحریم محصولات پتروشیمی به آسانی میسر نیست.بیات میزان صادرات محصولات را در سال ۹۹ حدود ۶۶۳۰ هزار تن اعلام کرد و افزود: امسال به تبع رشد قیمت نفت در بازارهای بین‌المللی محصولات پتروشیمی هم رشد قیمت دارند و به همین نسبت با افزایش ارزش صادرات مواجه‌ایم.وی تاکید کرد: اگر چه تحریم‌ها برای محصولات پتروشیمی ما زحمت و هزینه‌ها را افزایش داده و حاشیه سود را تاحدی کم کرده، اما مسدودکننده فعالیت‌های توسعه‌ای، بازرگانی و اقتصادی نیست، ما به لحاظ رقابت مشکلی نداریم چون دانش فنی که در این صنعت ایجاد شده به روز هستند و محصولات بازار خوبی دارند و اثری از عدم استقبال از سوی مصرف‌کنندگان به چشم نمی‌خورد، ضمن اینکه لیسانس‌های بومی هم از تراز مطلوبی در افق منطقه و بین‌الملل برخوردار هستند.