پتروشیمی‌های ناجی

گروه انرژی- به دنبال راه‌اندازی بازار مبادله تجاری، چراغ اول را هلدینگ خلیج‌فارس روشن کرد؛ بزرگ‌ترین هلدینگ پتروشیمی ایران که این روزها محمد شریعتمداری، مدیر باتجربه حوزه صنعت سکان آن را برعهده گرفته است. به دنبال اجرای سیاست تازه ارزی و حذف ارز نیما، قرار بر این شده که شرکت‌های صادرات‌محور ارز خود را در این بازار رقابتی عرضه کنند و از آنجا که صنایع پتروشیمی به عنوان مهم‌ترین صنعت ارزآور کشور هستند، 30‌درصد از نیاز ارزی کشور توسط این صنعت تامین خواهد شد.
در دومین روز از سیاست جدید ارزی دولت، مدیرعامل مرکز مبادله ایران و دبیر کل انجمن کارفرمایی صنایع پتروشیمی ایران در نشست خبری، به تشریح آنچه قرار است در نتیجه اجرای این سیاست عاید اقتصاد کشور شود، پرداختند.
علی سعیدی مدیرعامل مرکز مبادله ایران با ارائه گزارشی از نخستین روز اجرای سیاست تازه ارزی دولت گفت: «‌دیروز اولین روزی بود که پتروشیمی‌ها عرضه داشتند. هلدینگ خلیج‌فارس یکی از بزرگ‌ترین‌هاست که در بازار حضور دارد. دیروز عرضه خوبی داشتیم ولی چون‌ اولین روز‌ عرضه بود تمامی شرکت‌ها موفق نشدند انجام دهند. باید هماهنگی‌هایی با بانک‌ها انجام می‌دادند‌. چون رقم بالا بود بانک‌ها نگرانی‌هایی داشتند. جلساتی گذاشتیم و توضیحاتی دادیم.»
اگرچه دیروز عرضه‌ها آغاز شده اما بنا به گفته سعیدی قرار است از این به بعد حجم عرضه‌ها افزایش یابد. عرضه‌ها تابع قیمت خواهد بود و اینکه چقدر به معامله ختم شود، بر مبنای قیمت است. سعیدی می‌گوید: فعلا صادرکننده‌ها و واردکننده‌ها در حال آزمایش خودشان هستند. ما فقط اجرای معاملات را مدیریت می‌کنیم و دخالتی در قیمت‌ها و‌ چگونگی ثبت سفارش نداریم.
رییس مرکز مبادله ارزی اظهار امیدواری کرد که در روزهای آینده شرکت‌های بیشتری از پتروشیمی‌ها و صنایع دیگر وارد بازار تجاری شوند.
نیما همچنان برقرار است
فعالیت بازار ارز تجاری اولین بازار ارز حواله در کشور بوده که از روز دوشنبه رسما کار خود را آغاز کرده است. با راه‌اندازی این بازار عرضه نیما حذف خواهد شد، با این حال بنا به گفته سعیدی تا زمانی که نواقص طرح حذف ارز نیمایی برطرف نشود، فعلا نیما به قوت خود باقی خواهد ماند و معاملات بدون مشکل در بازار تجاری انجام خواهد شد.
مدیرعامل مرکز مبادله ایران با اشاره به نقش مهم صنعت پتروشیمی در ارزآوری کشور گفت که برنامه‌های جدیدی برای تامین ارز این صنعت در جهت تامین مالی صورت گرفته و هر چه تامین مالی بیشتری برای صنعت پتروشیمی انجام شود، متعاقب آن ارزآوری بیشتری نیز برای کشور در پی خواهد داشت.
سعیدی پیش‌بینی کرد که به زودی گروه‌های مختلف از صادرکنندگان به این بازار ملحق خواهند شد. به گفته او، از سوم آذر ماه گروه ارز اشخاص به این بازار وارد شده و از ۲۶آذرماه ملزم به فعالیت در بازار توافقی شدند. متعاقب این موضوع گروه‌های دیگر که در سامانه نیما مشغول به فعالیت بودند از سوم دی‌ماه به این بازار وارد شده و تا پایان دی‌ماه در حال ورود به این بازار هستند.
آنطور که مدیرعامل مرکز مبادله ارزی گفته، ورود به این بازار نیازمند بسترسازی است و به همین دلیل حرکت گروه‌های ارزی مختلف برای ورود به این بازار به صورت تدریجی در حال تحقق است. برای تحقق ورود به این بازار جلسات متعددی هم با شبکه بانکی و هم با بازرگانان و فعالان اقتصادی برگزار شده است.
سعیدی بر این باور است که این سیاست جدید ارزی دولت «بی‌شک بازار آینده خوبی خواهد داشت و پیشرفت مطلوبی در انتظار آن است». او در عین حال افزود: برای تحقق این پیشرفت باید درک مناسبی در حوزه‌های مختلف اقتصادی و تجاری در رابطه با بازار ارز تجاری وجود داشته باشد، بنابراین بعد از اینکه معاملات و کشف قیمت در این بازار معنادار و عمیق شود، این آمادگی وجود دارد که معاملات سلف و مدت‌دار در این بازار به عنوان ابزارهای جدید مبادلاتی ارائه شود.
حجم معاملات روزانه این بازار در حال حاضر ۴۵میلیون یورو بوده که البته قرار است به مرور این حجم افزایش یابد و هر چه حجم معاملات بالا برود، به دنبال آن کشف قیمت واقعی‌تری رخ خواهد داد.
براساس گزارشی که رییس مرکز مبادله ارزی برای اولین روز این طرح ارائه کرده، تا روز سه‌شنبه 18دی‌ماه ۹۹۴‌واردکننده و ۵۸‌صادرکننده مجموع فعالان این بازار بوده‌اند و ۲۴‌بانک نیز به عنوان کارگزار در حال فعالیت در این بازار هستند، همچنین معاملات از طریق شعب ارزی ۲۴‌بانک در حال انجام است.
سعیدی یادآور شد: تا امروز ۵۱۵‌میلیون دلار معادل ۳۳‌همت حجم معاملات صورت گرفته در بازار ارز تجاری بوده که تا به امروز تقریبا به صورت تست و آزمایشی بوده و در آینده حجم این معاملات بیشتر خواهد شد.
او همچنین در رابطه با میزان تامین ارزی کشور از ابتدای سال جاری تا امروز گفت: در حال حاضر بیش از 9/‏53‌میلیارد دلار ارز مورد نیاز واردات در کشور تامین شده که 6/‏41‌میلیارد دلار برای بخش بازرگانی، 2/‏11‌میلیارد دلار برای بخش کشاورزی و پزشکی و 1/‏1‌میلیارد دلار برای بخش خدمات تامین شده است.
رییس مرکز مبادله ارزی تاکید کرد: صنعت پتروشیمی جایگاه خاصی در اقتصاد کشور دارد و در حوزه تامین ارز نقش مهمی ایفا می‌کند. در مرکز مبادله برنامه‌های جدیدی برای تامین ارز این صنعت در جهت تامین مالی صورت گرفته و هر چه تامین مالی بیشتری برای صنعت پتروشیمی انجام شود، متعاقب آن ارزآوری بیشتری نیز برای کشور در پی خواهد داشت.
اعلام آمادگی پتروشیمی‌ها به عرضه بیشتر ارز
احمد مهدوی‌ابهری، دبیرکل انجمن صنایع پتروشیمی در این نشست خبری درباره تجربه روز اول این بازار گفت: روز اول یک مقدار بانک‌ها با فرم‌هایی که برای تکمیل داده بودند کار را کند کرده بودند. انشالله با رفع نواقص و ایراداتی که گزارش کردیم معاملات بیشتری خواهیم داشت. اگر بانک‌ها با فرم پر کردن‌هایشان کار را سخت نمی‌کردند، بیش از 40‌میلیون دلار عرضه داشتیم ولی در نهایت 10‌میلیون به معامله ختم شد. چون روز اول، نرخ بازار تجاری کاهشی بود، در روز دوم قیمت‌ها در عرضه ارز کاهش یافت. او اظهار امیدواری کرد که بازار غیررسمی و تلگرامی هم نهایتا از بازار ارز تجاری متاثر خواهند شد .
او با تاکید بر اینکه پتروشیمی‌ها بزرگ‌ترین عرضه‌کنندگان ارز در کشور هستند که ۳۰‌درصد از عرضه ارزی کشور را برعهده دارند، گفت: در گذشته مرسوم بود که تولیدکننده در حال ارائه رانت به وارد‌کننده است. به عبارتی بسیاری از مابه‌التفاوت قیمت ارز برای استفاده از رانت ارزی استفاده می‌کردند که در نهایت به نفع مردم و به سود معیشت مردم تمام نمی‌شد. نتیجه این اتفاق آن بود که صف تقاضای ارزی برای دسترسی به این رانت طولانی‌تر از هر زمانی شود. امروز نگاه بانک مرکزی استفاده از منابع برای کمک به تولید است، در حالی که در گذشته این نگاه اینگونه نبود و امیدواریم این نگاه به بخش‌های دیگر اقتصادی کشور سرایت کند.
مهدوی‌ابهری تاکید کرد: پتروشیمی‌ها در همه شرایط در جهت تامین ارز برای کشور قدم برداشتند. برای مثال تا یکشنبه هفته جاری و طی تنها ۱۶‌روز، صنعت پتروشیمی ۶۰۰‌میلیون دلار ارز در سامانه نیما عرضه کرد. در گذشته هم پتروشیمی‌ها تنها گروهی بودند که تا سنت آخرشان را در نیما عرضه می‌کردند. ما 30‌درصد صادرات بودیم که بدون هیچ مشکلی تمام شرکت‌ها عرضه را در نیما انجام می‌دادند.
به گفته وی، تا پایان برنامه هفتم توسعه، ۴۹طرح به ارزش ۲۴‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خواهد شد که تا امروز ۱۲‌میلیارد دلار آن تامین سرمایه‌گذاری شده است. بر این اساس اگر بتوانیم این طرح‌ها را به نتیجه برسانیم، صادرات ما بیشتر از ۲۵‌میلیارد دلار خواهد بود. در حالی که در گذشته صادرات این حوزه 5درصد و میزان ارز 7درصد افزایش داشت، در سال جاری نیز بیش از 5/‏8‌میلیارد دلار تامین ارز از سوی پتروشیمی‌ها صورت گرفته که تا پایان سال به ۱۰‌میلیارد دلار خواهد رسید.
دبیرکل انجمن صنایع پتروشیمی به نمایندگی از صنعت پتروشیمی اعلام آمادگی کرد که در جهت تامین ارزی بیشتر در بازار ارز تجاری پتروشیمی‌ها وارد عمل خواهند شد. او گفت: تفاوت عرضه ارز در بازار ارز تجاری با سامانه نیما در این است که عده‌ای علاقه نداشتند ارز خود را در سامانه نیما عرضه کنند اما امروز به صورت توافقی می‌توانند ارز خود را در بازار ارز تجاری یا توافقی عرضه کنند. بسیاری از هزینه ارزی پتروشیمی‌ها برای تامین خوراک بوده و سالانه بیشتر از ۱۰‌میلیارد دلار هزینه خوراک ارزی پتروشیمی‌ها به دولت است.
خلاص از نرخ دستوری
یکی از انتقادات به ارز نیما که باعث حذف آن شد، رانت ارزی و قیمت‌گذاری مرتبط با آن بود؛ موضوعی که باعث شده بود، در میان صادرکننده‌ها برای عرضه ارزشان در داخل مقاومت باشد زیرا قیمت در نظر گرفته شده توسط دولت تعیین می‌شد. حالا در سیاست جدید ارزی دولت‌، نرخ دستوری چندان پررنگ نیست. آنطور که مهدوی‌ابهری‌، دبیرکل انجمن صنایع پتروشیمی می‌گوید، این اتفاق هم برای صادرکننده و هم برای واردکننده خوشایند است چراکه دیگر نرخ آن دستوری نیست و به صورت توافقی خرید و فروش آن صورت می‌گیرد. او در عین حال گفت: با این حال باید صبور بود و ادامه داد تا ۷۰‌درصد باقی‌مانده صادرکنندگان به این بازار وارد شوند. پتروشیمی‌ها بزرگ‌ترین عرضه‌کنندگان ارز در کشور بودند که ۳۰درصد از عرضه ارزی کشور را انجام می‌دادند و باید بخش‌های دیگر صادرکنندگان به این بازار وارد شوند تا به یک بازار واقعی و مرجع تبدیل شود.
به گفته وی، بخش بزرگی از میزان صادرات و حجم ارزی کشور بیش از میزان نیاز ارزی بوده که این نشان‌دهنده عدم کمبود ارز در کشور است، با این حال باید جلو قاچاق به ویژه قاچاق سوخت و محصولات پتروشیمی گرفته شود و دولت برای مبارزه با قاچاق باید مصمم باشد.
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی بر این باور بوده که سیاست جدید ارزی دولت دارای پیامدهای مثبت بسیاری است که یکی از پیامدهای آن ایجاد تغییرات در بازار ارز و ایجاد بازار ارز توافقی خواهد بود. او تاکید کرد: از همین روزهای اول اجرا شاهدیم که اثر مثبتی در بازار سرمایه گذاشته است و در بلندمدت باعث تزریق سرمایه به شرکت‌های بورسی می‌شود، در نتیجه به افزایش تولید شرکت‌ها کمک کرده و متعاقب آن ارزآوری به اقتصاد را نیز به همراه خواهد داشت.