10 - 04 - 2022
پالس تورم به دلار
گروه اقتصادی- تصویر بازار ارز در روزهای اخیر تصویری آمیخته با شک و تردید است. از یک سو خبرهای ضد و نقیضی در خصوص سرنوشت مذاکرات منتشر میشود و عدم قطعیتها در خصوص آینده برجام به قوت خود باقی است. از سوی دیگر اعلام آزادسازی بخشی از داراییهای مسدود شده ایران در روزهای پیش رو رفتار احتیاطی معاملهگران را بیش از پیش تقویت کرده است.
بررسیهای آماری نیز نشان میدهد که دلار با افزایش قیمت به استقبال سال جدید رفته و دامنه نوسان خود را تا نزدیکی کانال ۲۸ هزار تومان گسترش داده است با این حال نااطمینانیهای موجود جلوی رفتار هیجانی معاملهگران را گرفته است. پیشبینیهای کارشناسی نیز نشان میدهد با وجود ایستادگی بازار در برابر رشد قیمت دلار، ناامیدی معاملهگران از آینده مذاکرات انتظارات را به سمت افزایش بیشتر قیمتها میکشاند. بنابراین در صورتی که چشمانداز روشنی از آینده سیاسی و اقتصادی کشور ترسیم نشود، باید پرسید سیاستگذار از چه ابزاری برای کشیدن ترمز رشد قیمتها استفاده خواهد کرد؟
اگر نگاهی به شاخصهای قیمتی در بازار ارز بیندازیم به این نتیجه روشن میرسیم که دلار با وجود همه مقاومتهایی که بازار ارز از خود نشان میدهد میل به افزایش قیمت دارد. حتی در شروع سال نیز این ارز خارجی با افزایش قیمت نسبت به سال گذشته کار خود را شروع کرد و با وجود ماهها تثبیت نرخ توانست سر از کانال جدید قیمتی درآورد. آنطور که بررسیها نشان میدهد دلار در اسفند سال گذشته با نرخ حدود ۲۶ هزار و ۳۰۰ تومانی به کار خود پایان داد. اما از ابتدای سال جاری دلار راه ورود خود به کانال قیمتی ۲۷ هزار تومانی را پیدا کرد و بر همین اساس نیز نوسانات قیمتی خود را در این کانال قیمتی ادامه داده است. در روزهای اخیر نیز دلار تلاش زیادی برای کشف کانال ۲۸ هزار تومانی داشته، به طوری که نرخهای ۲۷ هزار و ۹۰۰ تومانی نیز برای آن به ثبت رسیده است. دیروز نیز دلار با نرخ ۲۷ هزار و ۷۲۰ تومانی در حال معامله بود که نشان از مقاومت اسکناس آمریکایی برای کاهش قیمت دارد. با وجود فشارهایی که برای افزایش قیمت دلار وجود دارد، نیروهایی در بازار حضور دارند که جهتگیری بازار به سمت کاهش قیمت را تعیین میکنند.از جمله این نیروها مذاکرات برجامی و اخباری است که از سوی مقامات مذاکرهکننده به گوش میرسد.
با آنکه در برخی دورهها خبرهای مثبتی به گوش میرسد و بازار ارز را کاهشی میکند اما در روزهای دیگری نیز خبرها در خصوص سرنوشت مذاکرات منفی میشود و دلار بار دیگر وارد مسیر افزایش قیمت میشود. با این حال نکته مهم در خصوص وضعیت بازار ارز این است که این روزها شاهد جهشهای شدید قیمتی نیستیم و بازار به نوسانات اندک قیمتی بسنده کرده است. همانطور که گفته شد برجام مساله مهمی برای معاملهگران بازار ارز محسوب میشود به طوری که رفتار معاملهگران در سایه مذاکرات بسیار محتاطتر شده است. با این حال عدم قطعیت در خصوص سرنوشت برجام میل دلار به افزایش قیمت را نیز تقویت کرده است؛ مسالهای که به نظر میرسد به جای آنکه اهرمی برای رشد ناگهانی و شدید قیمتها شود، مسیر رشد تدریجی ارز را فراهم آورده است.اما در کنار عوامل سیاسی، عوامل اقتصادی نیز کماکان در بازار حضور دارند و بر سرنوشت بازار ارز تاثیر میگذارند.
برآوردهای اعلامی نشان میدهد که نرخ تورم در تمام ماههای سال گذشته بالای ۴۰ درصد بوده است. این نرخ حتی در میانه سال گذشته به بیش از ۴۵ درصد نیز دست یافت. اگرچه کاهش تدریجی و اندکی در نرخ تورم در نیمه دوم سال دیده شد اما این کاهش ملایم نشان از چسبندگی بالای شاخص تورمی دارد. ضمن آنکه به دلیل برخی تصمیمات سیاستی در ماههای اخیر زمزمههای جدیدی در خصوص رشد قیمت کالاها و خدمات شنیده میشود. برای مثال تصمیم دولت برای حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی حتی پیش از اجرا نیز زمینهساز رشد قیمت کالاهای اساسی شده و افزایش نرخ حقوق گمرکی نیز قیمت کالاهای وارداتی را بالا خواهد برد. بنابراین به نظر میرسد همه زمینههای لازم برای افزایش دوباره نرخ تورم فراهم است و این یعنی تداوم فشارهای تورمی به همه حوزههای اقتصادی از جمله بازار ارز. بر این اساس میتوان پیشبینی کرد که شاخص تورمی به حرکت صعودی خود ادامه خواهد داد و بازار ارز را نیز مستعد افزایش قیمت خواهد کرد. رشد قیمت ارز نیز به خودی خود بر قیمت کالاهای وارداتی اثر خواهد گذاشت. بنابراین شاخص تورمی و ارزی در ماههای پیش رو به کمک یکدیگر خواهند آمد و یکدیگر را تقویت خواهند کرد و این همان مسالهای است که میتواند چشمانداز قیمتها در همه بازارهای اقتصادی ایران را افزایشی کند.
سوخترسانی تورم به موتور دلار
میثم رادپور* بازار ارز طی چند سال اخیر در معرض انواع و اقسام فشارهای خارجی قرار داشته است؛ از نااطمینانی در خصوص سرنوشت سیاسی کشور گرفته تا تضعیف عملکرد شاخصهای کلان اقتصادی. برآیند این تحولات نیز در کاهش دورههای تثبیت قیمت ارز متبلور شده است، به طوری که برخلاف روندهای گذشته که جهشهای ارزی بعد از گذشت دورههای هفت تا هشت ساله اتفاق میافتاد، این دورهها در سالهای اخیر کوتاهتر و حتی به یک سال رسیده است.
یکی از دلایل اصلی این مساله این است که اقتصاد ایران گرفتار بیماری تورم مزمن شده است، تورمی که در تمام سالهای بعد از انقلاب مهمان سفره خانوارهای ایرانی بوده و رکوردشکنیهای متعددی در همه این سالها داشته است. شاهد آماری این مساله نیز تورم بالای ۴۰ درصدی است که در تمام ماههای سال گذشته دیده شد و با وجود تلاش سیاست گذاران این شاخص جایگاه خود در سطوح بالای ۴۰ درصدی را حفظ کرده است.همانطور که تورم بالای ۴۰ درصدی به همه کالاها و خدمات مصرفی فشار وارد میکند و آنها را در مسیر افزایش قیمت قرار میدهد، دلار هم از این مساله تاثیر میپذیرد و آرایش صعودی به خود میگیرد. بنابراین این تورم است که مسیر قیمت دلار در آینده را تعیین میکند و این تصور که افزایش نرخ ارز علت اصلی رشد تورم و افزایش قیمتهاست را نمیتوان درست قلمداد کرد. بنابراین راهکار اصلی برای حفظ آرامش در بازار ارز تجدید نظر در سیاستهای پولی و مالی برای به زیر کشیدن شاخص تورمی است و انتظار برای تثبیت قیمت دلار با وجود تورمهای بالا، انتظار سادهانگارانهای است.
اما آیا تنها تورم تعیینکننده سرنوشت بازار ارز است؟ بدیهی است مساله مذاکرات برجامی اهمیت بسیاری برای معاملهگران بازار ارز دارد و داراییهایی که قرار است در سایه احیای برجام آزاد شود با تقویت طرف عرضه بازار میتواند به کاهش قیمت ارز کمک کند. بنابراین لغو تحریم اگرچه سیگنال مثبتی برای کاهش قیمتها در بازار ارز محسوب میشود اما این کاهش قیمت با وجود تورمهای بالای موجود موقتی خواهد بود. بر این اساس تورم فشارهای افزایش قیمت ارز در بازار را تقویت میکند و مذاکرات برجامی ابزاری برای تقویت فشارهای کاهشی قیمت دلار و تثبیت قیمتها در بازار ارز است.
در صورتی که بخواهیم تصویری روشن از آینده بازار ارز ترسیم کنیم باید ملاحظات تورمی و اقتصادی کشور را نیز در پیشبینیهای ارزی خود وارد کنیم.
بر همین اساس و با فرض اینکه مذاکرات به نتیجه نرسد و تورم نیز جایگاه خود را طی شش ماه آینده در سطوح بالای ۴۰ درصدی حفظ کند، پیشبینی میشود که دلار ۲۰ درصد افزایش قیمت داشته باشد و به حدود ۳۳ هزار تومان برسد.
در صورت ماندگاری نرخ تورم بالای ۴۰ درصدی تا یک سال آینده نیز نرخ دلار حداقل به میزان ۴۰ درصد رشد قیمتی خواهد داشت و به حدود ۳۹ هزار تومان خواهد رسید.
بنابراین اگرچه اخبار مذاکرات در برهه کنونی مقاومت بازار ارز در برابر افزایش قیمت را بالا برده اما چنانچه توافقی صورت نگیرد، دلار بیش از مقداری که متناسب با نرخ تورم میتواند افزایش یابد رشد قیمتی خواهد داشت.
بنابراین تورمهای بالایی که اقتصاد ایران در همه سالهای بعد از انقلاب داشته، فرصت اینکه بتوانیم تنفس کافی بعد از جهشهای ارزی را داشته باشیم را از ما گرفته است. ضمن اینکه در سالهای پیش از تحریم بانک مرکزی منابع ارزی کافی در اختیار داشت و قادر بود دوره تثبیت قیمتها در بازار ارز را طولانی تر کند. اما هم به دلیل در دسترس نبودن منابع ارزی و هم کاهش این منابع، تعداد دفعات جهشهای ارزی بیشتر و دورههای زمانی آن کوتاه تر شده است. آنچه در برهه کنونی میتواند دوره تثبیت قیمتها در بازار ارز را طولانیتر کند چیزی جز به نتیجه رسیدن مذاکرات نیست، در غیر این صورت موتور تورمی به فعالیت خود ادامه میدهد و شاخص ارزی را نیز به سمت افزایش قیمت میکشاند.
* کارشناس ارزی
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد