پاسکاری آلوده مسوولان

مهدیه بهارمست- آلودگی هوا غول بی‌شاخ‌و‌دمی است که هزار سر دارد. در سال‌های اخیر، ارتباط مستقیم و غیرمستقیم آلودگی هوا با انواع و اقسام بیماری‌های جسمی و روحی یا به صورت قطعی اعلام شده‌ یا در مراحل ارزیابی و مطالعات بیشتر است. شاید باور نکنید اما در شش ماه نخست امسال، تهرانی‌ها فقط پنج روز هوای پاک را تجربه کردند. وضعیت در برخی شهرهای دیگر هم به همین منوال است. مثلا ۲۵ آذر شاخص کیفی هوا حداقل در ۱۳شهرستان روی عدد‌۵۰۰ قرار داشت یعنی شاخص آلودگی از مرز وضعیت بسیار ناسالم هم عبور کرده و به وضعیت «خطرناک» رسیده است. دیروز هم تهران با شاخص آلودگی ۱۸۴ ششمین شهر آلوده جهان محسوب شد. البته که 21 آذر تهران با شاخص‌۲۰۷، صدر جدول آلودگی هوا را در سراسر جهان از آن خود کرده بود. تشدید آلودگی هوا در کلانشهرهای ایران باعث شده تا نهادهای مسوول در این زمینه هر روز از مقصر جدیدی رونمایی کنند تا به هیچ‌وجه زیر بار سوءمدیریت خود نروند. چند روز پیش پیروز حناچی، شهردار سابق با مقصر شناختن تاکسی‌های آنلاین مانند اسنپ، در یک برنامه تلویزیونی گفت: «‌من اگر باشم اجازه استفاده از ماشین‌های بنزینی و پلاک‌های شهرستان در تهران را به این شرکت نمی‌دهم.» حالا اما نوبت به موتورسواران رسیده تا انگشت اتهام را به سمت خود ببینند. آنطور که در بیلبوردهای تبلیغاتی سطح شهر مشخص است، شهرداری تهران قصد دارد طرح معاینه فنی موتورسیکلت‌ها را با جدیت دنبال کند. این طرح که از دهم آذر شروع شده تا دهم بهمن‌ماه به شکل رایگان ادامه دارد. گرچه اکنون نحوه تردد موتورسیکلت‌ها به‌ویژه در کلانشهرهایی مانند تهران خود به یک معضل تبدیل شده است و ضرورت معاینه فنی آنها را باید به فال نیک گرفت اما اینکه از موتورسواران به‌عنوان عامل اصلی آلودگی هوا یاد می‌شود به‌ نوعی فرار روبه جلو تلقی می‌گردد. طرح ارشادی معاینه فنی موتورسیکلت‌ها با همکاری ستاد معاینه فنی خودروهای تهران، پلیس‌ راهور و شهرداری منطقه‌۱۲ از تاریخ ۱۰‌آذر آغاز و تا ۱۰بهمن ادامه دارد. بر این اساس، در دو ماه نخست، معاینه‌فنی به صورت رایگان و ارشادی انجام می‌شود.
پس از پایان این دوره، پلیس راهور اقدام به اعمال قانون و جریمه نسبت به موتورسیکلت‌های فاقد گواهی معاینه فنی در محدوده بازار خواهد کرد. نقاط معاینه فنی در مکان‌هایی همچون ضلع جنوب غربی میدان امام خمینی، ضلع شمالی میدان بهارستان و ضلع شمال‌غربی میدان محمدیه انجام می‌شود. همچنین ۱۱ خط معاینه فنی دیگر در سطح شهر آماده ارائه خدمات به موتورسواران هستند.
هزینه معاینه فنی موتورسیکلت‌ها ۳۵‌هزار تومان شد
موتورسیکلت‌های صفر کیلومتر و همچنین آن دسته از موتورهایی که تنها پنج سال از تاریخ ساخت آنها گذشته است، از این الزام معاف هستند و نیازی به دریافت گواهی معاینه فنی ندارند. علاوه بر این، در صورتی که پلاک موتورسیکلت قدیمی باشد، لازم است ابتدا به مراکز تعویض پلاک مراجعه کرده و شماره پلاک جدید ثبت شود. تنها پس از این مرحله است که می‌توان برای دریافت گواهی معاینه فنی اقدام کرد. شایان ذکر است موتورسیکلت‌هایی با حجم انجین 300‌سی‌سی و بالاتر به دلیل محدودیت‌ها و مقررات پلیس راهور، امکان پلاک‌گذاری ندارند و در نتیجه، صدور معاینه فنی برای این نوع موتورها نیز مقدور نخواهد بود. در آبان‌ماه ۱۴۰۳، مدیرکل دفتر حمل‌ونقل عمومی و ترافیک سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور اعلام کرد که هزینه معاینه فنی موتورسیکلت‌ها افزایش یافته و به ۳۵‌هزار تومان رسیده است. با این حال مالکان موتورسیکلت در صورت مراجعه مجدد طی ۱۵‌روز پس از مراجعه اولیه می‌توانند گواهی معاینه فنی را بدون هزینه دریافت کنند.
پیرترین موتورسیکلت‌ها در ایران به بالای 30سال رسیدند
طبق قانون هوای پاک، سن فرسودگی برای موتورسیکلت‌های بنزینی با سیستم کاربراتوری پنج‌سال، برای موتورسیکلت‌های انژکتوری شش سال و برای موتورسیکلت‌های برقی ۱۲‌سال تعیین شده است. با این حال، متاسفانه برخی موتورسیکلت‌های فعال در کشور، سنشان حتی از ۳۰سال فراتر رفته است. با این حال، برخی رانندگان موتورسیکلت‌ها به دلیل محدودیت‌های موجود در سیستم رصد دوربین‌های پلیس راهنمایی و رانندگی که قادر به ثبت شماره پلاک موتورسیکلت‌ها نیستند، از انجام معاینه فنی خودداری می‌کنند. همچنین تست آلایندگی برای موتورهای کاربراتوری که بیش از 90‌درصد موتورسیکلت‌ها را تشکیل می‌دهند، معمولا نتیجه‌ای در بر ندارد. این عوامل باعث شده تا برخی رانندگان نسبت به معاینه فنی بی‌توجهی کنند.
هدف از انجام معاینه فنی
معاینه فنی به عنوان یک فرآیند کلیدی در صنعت حمل‌و‌نقل، به بررسی و ارزیابی سلامت و کارایی قطعات مختلف وسیله نقلیه می‌پردازد. این فرآیند به دو هدف اصلی انجام می‌شود که اولین هدف، کاهش آلودگی هواست. وسایل نقلیه، به ویژه آنهایی که به‌صورت غیرمجاز و بدون رعایت استانداردهای زیست‌محیطی فعالیت می‌کنند، می‌توانند منبع اصلی انتشار گازهای آلاینده باشند. دومین هدف معاینه فنی، افزایش ایمنی رانندگان و سرنشینان است. بسیاری از تصادفات جاده‌ای ناشی از خرابی قطعات خودروها و موتورسیکلت‌ها هستند. با بررسی دقیق و منظم وضعیت فنی وسیله نقلیه، می‌توان خطرات ناشی از نقص فنی را کاهش داد و به این ترتیب، ایمنی در جاده‌ها را ارتقا بخشید. به هر ترتیب نگاه با اغماض به تردد موتورسیکلت‌ها باعث شده تاکنون عبور و مرور آنها در سطح شهر تبدیل به یک چالش شود. شاید بهتر بود دولت از ابتدا با سختگیری‌های بیشتری نسبت به آنها برخورد می‌کرد تا در حال حاضر مجبور به هزینه‌کرد برای بحران خودساخته نشود. در نهایت باید گفت گرچه تردد حدود ۱۰‌میلیون دستگاه موتورسیکلت در سطح شهر در آلودگی بی‌تاثیر نیست اما نباید نقش آن را از مازوت‌سوزی نیروگاهی و کیفیت بنزین‌های عرضه‌شده که دولت مسوول مستقیم آنهاست بیشتر دانست‌.
هشدار وزارت بهداشت درباره خطرات آلودگی هوا
عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت از عموم مردم به خصوص گروه‌های آسیب‌پذیر از جمله کودکان، سالمندان، زنان باردار، بیماران تنفسی و قلبی و عروقی و افرادی که دیابت دارند درخواست کرد که در این شرایط در صورت امکان در فضای باز تردد نداشته باشند و در صورت ضرورت حتما از ماسک مناسب استفاده کنند.
وی همچنین به آسیب‌پذیری کودکان در مقابل آلودگی هوا اشاره کرد و با بیان اینکه حساسیت کودکان به آلودگی هوا قبل از تولد شروع می‌شود، گفت: برخی آلاینده‌ها می‌توانند از جفت عبور کنند و در نتیجه جنین در معرض آلودگی هوا قرار می‌گیرد.
شاهسونی افزود: پس از تولد، کودکان به دلایل عمده‌ای، با خطرات ویژه‌ای از آلودگی هوا مواجه می‌شوند چراکه اغلب، هوای آلوده بیشتری نسبت‌به بزرگسالان دریافت می‌کنند و از آنجایی که بدن آنها در حال رشد و تکامل است و سیستم ایمنی نیز کامل نیست هوای آلوده به روش‌های مختلف بر سلامت آنها تاثیر می‌گذارد.
وی در ادامه گفت: کودکان با سرعت بیشتری و اغلب از طریق دهان نفس می‌کشند، به این معنی که آنها هوای بیشتری نسبت به بزرگسالان به ازای هر کیلوگرم وزن بدن خود استنشاق می‌کنند و از سویی آنها اغلب، اوقات بیشتری را در خارج از منزل می‌گذرانند و هوای نزدیک به زمین را تنفس می‌کنند که آنها را در مجاورت منابع آلودگی مانند گرد و غبار و اگزوز وسایل نقلیه قرار می‌دهد. نوزادان و کودکان نوپا نیز در معرض آلودگی هوای خانگی قرار دارند.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با بیان اینکه آلودگی هوا سالانه باعث بیش از 700هزار مرگ منتسب در کودکان زیر پنج سال در جهان می‌شود، گفت: طبق گزارش موسسه بار بیماری‌ها در سال 2024 بیش از 15‌درصد از کل مرگ و میرها در کودکان زیر پنج سال در دنیا مربوط به آلودگی هواست و آسم، شایع‌ترین بیماری مزمن تنفسی در کودکان است. آسم مرتبط با آلودگی هوا بیشترین تاثیر را بر سلامت کودکان بین 5 تا 14‌سال دارد و از هر 10‌کودک یک نفر دارای علائم آسم است. شاهسونی گفت: طبق گزارش موسسه بار بیماری‌ها در سال 2024 در سطح دنیا به‌طور میانگین 9/‏3درصد از سال‌های عمر از دست رفته به‌علت ناتوانی (YLD) به دلیل آسم در کودکان بین 5 تا 14سال در اثر مواجهه با آلاینده‌های هوا رخ می‌دهد بنابراین محافظت از کودکان به‌عنوان یکی از آسیب‌پذیرین گروه‌ها در برابر آلودگی هوا الزامی است.
وی راهکارهای محافظت از کودکان را شامل ماندن در خانه و عدم حضور و فعالیت فیزیکی در فضای باز در زمان آلودگی هوا عنوان و به خانواده‌ها و کودکان توصیه کرد: فعالیت‌های غیر‌ضروری در فضای باز را به زمانی موکول کنند که از آلودگی هوا کاسته شده است و شرایطی را نظیر بازی‌های فکری فراهم کنند که کودکان در خانه سرگرم شود.
به گفته شاهسونی، استفاده از ماسک مناسب می‌تواند به محافظت از کودکان شما در برابر مواد سمی موجود در هوا کمک کند. ماسک‌های کودکان در رنگ‌ها و طرح‌های متنوعی در دسترس هستند. برای تشویق کودکان به استفاده از ماسک می‌توانید از ماسک‌های یکبار مصرف مناسب کودکان با رنگ‌های شاد و طرح‌های کارتونی مورد علاقه‌شان استفاده کنید. ماسک‌هایی با کیفیت نظیر N95 با سیستم تصفیه هوا چند لایه از ورود آلاینده‌های مضر و خطرناک به سیستم تنفسی کودکان جلوگیری خواهند کرد و بسیار موثر هستند. نکته مهم در استفاده از ماسک، اطمینان از فیت شدن آن روی صورت کودکان و نداشتن نشتی از کناره‌های آن است. کودکانی که آسم دارند باید در شرایط آلودگی هوا، داروها و اسپری‌های تنفسی را به‌همراه خود داشته باشند و حتما از ماسک استفاده کنند.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت همچنین نوشیدن آب کافی برای حفظ سلامت کودکان را ضروری دانست و گفت: افزایش مصرف آب در روزهایی که کیفیت هوا پایین‌تر از حد استاندارد است، اهمیت بیشتری دارد. آب به دفع سموم از بدن کمک می‌کند و می‌تواند علائم ناخوشایند ناشی از آلودگی هوا مانند را کاهش دهد. کودک‌تان را تشویق کنید که مصرف مایعات نظیر آب آشامیدنی، آبمیوه‌های طبیعی و سوپ را افزایش دهند؛ این کار از موثرترین اقداماتی است که می‌توانید برای کاهش اثرات آلودگی هوا بر سلامت کودک‌تان انجام دهید.
شاهسونی نصب دستگاه تصفیه هوا مجهز به فیلتر هوا را نیز یکی از بهترین راه‌ها برای محافظت از کودکان در برابر افزایش آلودگی هوای داخل خانه عنوان کرد و گفت: دستگاه تصفیه هوا برای افرادی که دارای مشکلات تنفسی هستند نیز اکیدا توصیه می‌شود.
وی افزود: در روزهایی که آلودگی هوا به محدوده ناسالم برای گروه‌های حساس رسیده است، از تصفیه‌کننده‌های هوا که مجهز به فیلترهای هپا (HEPA) هستند برای حذف آلاینده‌های داخل خانه استفاده کرده و از کشیدن سیگار یا سوزاندن شمع یا بخور دادن در داخل خانه خودداری کنید. هنگامی که هوا به شدت آلوده است، پنجره‌ها را ببندید و اجازه دهید تصفیه‌کننده هوا، جریان هوای تمیز و تصفیه شده را در خانه گردش دهد. استفاده از تصفیه‌کننده‌های هوا که تولید ازن می‌کنند یا از مکانیسم الکتروستاتیک بهره می‌برند به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
به گفته رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، یک رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان و مواد غذایی کامل می‌تواند به بدن کودک شما کمک کند تا با اثرات مضر آلودگی هوا مبارزه کند. طوری برنامه‌ریزی کنید که کودک‌تان میوه‌ها و سبزیجات بیشتری مصرف کند زیرا این مواد غذایی در پشتیبانی از سلامت ریه و تقویت سیستم ایمنی بدن موثر هستند. افزایش مصرف لبنیات و آبمیوه‌های طبیعی نیز به دفع سریع‌تر سموم از بدن کودک کمک خواهد کرد. همچنین افزایش مصرف امگا 3 از منابعی مانند (روغن ماهی، گردو)، ویتامین C از منابعی مانند (پرتقال، انار، نارنگی و سبزیجاتی مانند اسفناج)، ویتامین E از منابعی مانند (مغز بادام، تخمه آفتابگردان، روغن کانولا)، ویتامین Aاز منابعی مانند (گوجه‌فرنگی و کدو حلوایی) و مکمل ویتامینD با کاهش فاکتورهای التهابی و تقویت سیستم ایمنی به محافظت از بدن کودک در برابر اثرات آلودگی هوا کمک می‌کنند.