وعده پوچ

گروه انرژی- قطع برق به خانه‌ها رسیده است، خط قرمزی که وزارت نیروی دولت سیزدهم بر آن تاکید داشت و بارها وعده داده بود که برق هر بخشی از کشور قطع شود، برق شبکه خانگی قطع نخواهد شد. این روزها اما قطع برق به خانه‌ها هم رسیده است. هرچند جدولی برای خاموشی ارائه نشده، اما قطع ناگهانی برق روال عادی زندگی را مختل کرده است.
به دنبال افزایش دمای هوا در هفته‌های اخیر، مصرف برق هم امسال رکوردهای تازه‌ای را به ثبت رسانده است. هرچند از قبل پیش‌بینی شده بود که ناترازی برق امسال به حوالی 20‌هزار مگاوات می‌رسد، با این حال مقامات وزارت نیرو اطمینان می‌دادند که میزان ناترازی با طرح‌های توسعه‌ای نیروگاه‌ها، تهاتر برق با کشورهای همسایه و انرژی‌های تجدیدپذیر به نسبت سال گذشته کمتر خواهد بود؛ وعده‌ای که نه‌تنها محقق نشد، بلکه ناترازی تشدید پیدا کرد، تا جایی که حالا از گوشه و کنار ایران خبر می‌رسد که مردم از قطع برق آن هم در گرمای شدیدی که با آن روبه‌رو هستیم، به زحمت افتاده‌اند.
بیشترین فشار به کارکنان دولت وارد شده است. تغییر ساعت کاری آنها از 8 به 6 صبح هرچند در راستای صرفه‌جویی در مصرف برق صورت گرفته اما آنها می‌گویند که هم باید گرمای هوا را در محل کارشان تحمل کنند به این دلیل که دستگاه‌های سرمایشی راس ساعت یک بعدازظهر خاموش می‌شود و بعضا کار آنها تا 3 طول می‌کشد و از آن سو وقتی به منزل می‌رسند هم با خاموشی برق منازل خود روبه‌رو می‌شوند. اگرچه این خاموشی‌ها به صورت رندوم صورت می‌گیرد و از جدول خاصی پیروی نمی‌کند، با این حال قطع برق ناگهانی روال زندگی عادی مردم را تحت تاثیر قرار داده است.
ناترازی بیشتر شد ولی کم نشد
اسفند 1400 شش ماه بعد از آنکه علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو شده بود، اعلام کرد که ناترازی برق رقمی در حدود 17‌هزار مگاوات است. او گفته بود: «کسری تراز برق عدد بالایی است، به گونه‌ای که رشد کسری در یک سال یعنی فاصله ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، نزدیک به ۱۷‌هزار مگاوات است. بخشی از این کسری تراز با نیروگاه‌های جدیدی که به مدار وارد می‌شوند جبران می‌شود و بخش از این کسری هم با مدیریت تقاضا انجام خواهد شد.»
تابستان 1401 قطعی‌ها به منازل رسید و قطع برق باعث خسارت به لوازم خانگی شد. وزارت نیرو وعده داد که خسارت‌های وارد شده را جبران می‌کند. ناترازی در تابستان 1401 به اوج خود رسید و بیشترین خسارت به دنبال قطع برق صنایع متوجه صنایع فولادی و سیمان شد. برخی فعالان این صنعت میزان خسارت وارد شده در تابستان 1401 را 3‌میلیارد دلار برآورد کردند.
قطع برق در تابستان 1402 برای صنایع تکرار شد. این بار میزان خسارت‌ها بیشتر شد و ارقام زیان صنایع به 6‌میلیارد دلار رسید. با وجودی که وزیر نیرو بارها اعلام کرده بود که افزایش ظرفیت تولید نیروگاه‌ها باعث تولید برق بیشتر شده اما این افزایش تولید به معنی جبران زیان برق صنایع نشد.
وزارت نیرو طرح بورس برق را اواخر سال گذشته اجرایی کرد و صنایع را ملزم کرد که برق خود را با احداث نیروگاه‌های اختصاصی تامین کنند؛ روشی که باز هم ناترازی را کم نکرد.
در حالی که علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو دولت سیزدهم در دفاع از کارنامه خود اعلام کرده که در مدت سه سال گذشته 10‌هزار مگاوات به تولید برق کشور اضافه شده، گزارش‌ها نشان می‌دهد که به همان میزان یا بیشتر زیان به اقتصاد کشور وارد شده است.
احمد رضوی‌نیک رییس اسبق انجمن نوردکاران فولاد اخیرا گفته که قطع برق باعث زیان ۹‌هزار میلیارد تومانی به این صنعت شده است. هنوز آمار و ارقام قطع برق امسال منتشر نشده است، اما برآوردها نشان می‌دهد که امسال وضعیت به مراتب بدتر از سال قبل است.
حمیدرضا صالحی دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران می‌گوید: با اعمال خاموشی و قطع برق صنایع نتوانسته‌ایم ناترازی و فاصله بین تولید و مصرف را کم کنیم، ما امسال از ناترازی حدود ۷‌هزار مگاوات پنج ‌سال قبل به حدود ۱۷‌هزار مگاوات رسیده‌ایم و سال آینده از این رقم بیشتر هم می‌شود.
درآمد افزایش قیمت کجا رفت؟
بهمن سال گذشته بود که تعرفه برق صنایع فولاد و پتروشیمی از کیلو‌وات ساعتی ۶٠٠٠ریال به ١٢٠٠٠ریال افزایش یافت؛ افزایش قیمتی که علاوه بر قطع برق در تابستان زیان این صنایع را دو چندان کرد. هرچند وعده داده شد که این افزایش دوبرابری در راستای نوسازی و بهسازی شبکه برق و کاهش میزان اتلاف برق در شبکه انتقال و توزیع شده و قرار است در بلندمدت سرمایه‌گذاری‌هایی در بخش نیروگاهی کشور بیشتر شود، اما بنا بر افزایش روند خاموشی‌های امسال به ویژه در بخش کارگاهی و صنعتی از یک سو و درآمدی که گفته می‌شود از محل این افزایش قیمت‌ها به 150‌هزار میلیارد تومان رسیده، بر ابهام‌ها افزود که چرا هیچ عزمی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه وجود ندارد.
حمیدرضا صالحی، فعال صنعت برق و عضو ‌کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی در این رابطه به ایلنا با طرح این پرسش که درآمد وزارت نیرو با افزایش قیمت برق در بخش خانگی و صنایع بالا رفته، چرا سرمایه‌گذاری مناسبی نکرده است؟ چرا شاهد نیستیم که بخش خصوصی در بخش نیروگاهی سرمایه‌گذاری کند؟ می‌گوید: اکنون هزینه توزیع برق در کشور ما هر کیلووات ساعت ۸۵‌تومان است، وزارت نیرو هر کیلووات ساعت برق را با نرخ ۱۳۳تومان از نیروگاه خریداری می‌کند و با نرخ ۱۵۰۰‌تومان به صنایع می‌فروشد. سوال این است که این درآمد کجا می‌رود و چرا سرمایه‌گذاری
صورت نمی‌گیرد؟
وی تاکید کرد: وزارت نیرو امسال ۱۵۰‌همت درآمد داشت و می‌توانست با این پول سرمایه‌گذاری کند، درآمد وزارت نیرو با افزایش قیمت برق در بخش خانگی و صنایع بالا رفته، چرا سرمایه‌گذاری مناسبی نکرده است؟ چرا شاهد نیستیم که بخش خصوصی در بخش نیروگاهی سرمایه‌گذاری کند؟
براساس تحقیقات انجام‌ شده، به ‌طور متوسط زیان هر کیلووات برق قطع‌ شده برای صنایع مختلف در کشور بین ۷‌هزار تا ۶۳‌هزار تومان متغیر است. برآوردهای صنایع پتروشیمی، فولادی و سیمانی نشان‌‌دهنده خسارت بزرگ عدم‌‌النفعی بالغ بر ۴ تا ۵‌میلیارد دلار به دلیل قطعی برق طی یک سال است.
صالحی اضافه می‌کند: وقتی سرمایه‌گذاری نمی‌کنیم قطعا باید روی ولتاژ و فرکانس برنامه‌هایی اعمال کنند و قطعی و خاموشی به منازل می‌رسد و این ناشی از ناپایدار بودن شبکه‌های برق، افت ولتاژ و فرکانس پایین است. باید روی ترانسفورماتورهای فوق توزیع و فشار قوی و ترانسفورماتورهای توزیع ۷۰ تا ۸۰‌درصد بارگذاری شده و اگر بیشتر شود حادثه رخ می‌دهد و مجبور می‌شوند که اعمال خاموشی کنند. نمی‌توانیم از یک ترانسفورماتور که
صد درصد ظرفیت دارد ۱۱۰‌درصد بار بگیریم زیرا منجر به آتش‌سوزی می‌شود. وقتی میزان مصرف بالا می‌رود به دستگاه‌ها فشار وارد می‌شود و از کار می‌افتند. سوال این است‌ که چرا باید به جایی برسیم که مجبور باشیم بیش از توان شبکه مصرف داشته و منجر به
خاموشی شویم؟
وی در ادامه با بیان اینکه اعمال خاموشی در منازل نشان‌دهنده حاد شدن شرایط فعلی است، تاکید کرد: باید فکری به حال آینده کرد. امیدوارم وزیر آینده ضمن پذیرش مسوولیت خود نسبت به این موضوع راه‌حل داشته باشد و مشکل ناترازی برق را سال به سال کمتر کند. اگر وزیر آینده بتواند سال آینده این ناترازی را به ۱۵‌مگاوت و هر سال درصدی از آن را کاهش دهد، می‌توانیم بگوییم کارنامه خوبی دارد اما اگر بنا دارد رویکرد کنونی را ادامه دهد سال آینده این ناترازی به ۲۴‌هزار مگاوات هم می‌رسد.