وظيفه سازمان بازرسي مچ‌گيري نيست

رییس قوه قضاییه گفت: تحقق عدالت صرفا منحصر به صدور احکام عادلانه در محاکم نیست، بلکه عدالت باید امری ساری و جاری در همه شؤون و ساحت‌ها باشد و چنانچه عدالت در جامعه گسترش نیابد، ممکن است به‌تبع آن، ناهنجاری‌های اجتماعی ایجاد شوند.
به گزارش «جهان‌صنعت» به نقل از مرکز رسانه قوه قضاییه، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسنی‌اژه‌ای طی سخنانی در جمع مدیران سازمان بازرسی کل کشور به مناسبت چهل‌ودومین سالگرد تاسیس این نهاد نظارتی، اظهار کرد: تاکید من آن است که در این قبیل جلسات به صورت تخصصی و موشکافانه، معایب و نواقص حوزه‌های کاری‌مان مورد بررسی و مداقه قرار گیرد و از کلی‌گویی اجتناب شود.
رییس قوه قضاییه با تشریح اصل ۱۵۶ قانون اساسی و بندهای ذیل این اصل، گفت: قوه قضاییه، قوه‌ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسوول تحقق بخشیدن به عدالت است؛ در وهله نخست باید معنا و الزامات این استقلال تعیین و تبیین شود. باید مشخص شود که الزامات ناظر بر استقلال دستگاه قضایی برای انجام مسوولیت‌های ذیل اصل ۱۵۶ موجود است یا خیر؟ اگر این الزامات موجود نیست، آیا ما مقصریم که برای تعبیه آنها، اقدامات مقتضی را ترتیب ندادیم؟
محسنی‌اژه‌ای تصریح کرد: برای تحقق برخی بندهای ذیل اصل ۱۵۶‌، در خود قانون اساسی سازوکارهایی تعیین شده است؛ فی‌المثل در بحث «نظارت بر حُسن اجرای قوانین‏» که در بند سوم اصل ۱۵۶ درج شده، سازمان بازرسی کل کشور به موجب اصل ۱۷۴ تشکیل شده است؛ اما درخصوص برخی دیگر از بندهای اصل ۱۵۶ از جمله «احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی‌های مشروع» متأسفانه هنوز سازوکار جامع و کاملی تعبیه نشده است و ما با قوانین و مصوبات و دستورالعمل‌های پراکنده‌ای در این خصوص مواجهیم؛ این نقیصه باید با اقدامی جامع و مستوفا برطرف شود تا در قبال مقولاتی مهم همچون احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی‌های مشروع، امور به نحو احسن و با جامعیت به پیش رود؛ برای نمونه، باید مشخص شود که متولی تعریف و تبیین آزادی‌های مشروع و حمایت از این مقوله کیست یا در بحث احیای حقوق عامه باید سازوکار نهادینه‌ای مستقر شود تا امر صیانت از حقوق عمومی با سازماندهی و هم‌افزایی مطلوب‌تری به پیش رود و از اقدامات پراکنده در این حوزه جلوگیری به عمل آید.
رییس قوه قضاییه افزود: یکی از محورهای ذیل اصل ۱۵۶‌، ناظر بر وظایف و تکالیف قوه قضاییه، عبارت است از «اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین». در این رابطه، بعد از مدت‌ها بحث و فحص و اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان و ارجاع موضوع به مجمع تشخیص، نهایتا «شورای عالی پیشگیری از وقوع جرم» به عنوان یک نهاد فراقوه‌ای زیرنظر رییس قوه قضاییه تشکیل شد. حال سوال اساسی آن است که آیا شورای مزبور از کارسازی و اثربخشی لازم برخوردار است یا خیر؟ طبق قانون، مصوبات این شورا باید به امضای سران سه قوه برسد و علاوه بر آن، سازوکارهای دیگری نیز بر قانون ناظر بر پیشگیری از وقوع جرم مترتب است. اینجا نیز سوال پیش می‌آید که این سازوکارها و تدابیر آیا برای تحقق امر مهم پیشگیری از وقوع جرم کفایت می‌کنند؟ یک ذهنیتی در برخی مردم و حتی مسوولان وجود دارد که قوه قضاییه متولی همه تدابیر ناظر بر پیشگیری از وقوع جرم است! آیا این ذهنیت مقرون به صحت و صواب است؟ در زمینه پیشگیری از وقوع جرم نیاز به فرهنگ‌سازی و علاج مشکلات معیشتی و ده‌ها اتخاذ تدبیر دیگر است که این امر هماهنگی و هم‌افزایی همه دستگاه‌های متولی در هر سه قوه را می‌طلبد.
محسنی‌اژه‌ای در ادامه این نشست بیان کرد: سازمان بازرسی به‌خصوص در سال‌های اخیر در ایفای مسوولیت‌ها و تکالیف خود، با برنامه‌ریزی، روحیه جهادی، اولویت‌بندی و همکاری با سایر دستگاه‌های نظارتی، توفیقات خوبی را کسب کرده است، اما نباید قانع باشد و باید هر چه بیشتر نسبت به ایفای تکالیف خود اهتمام ورزد و جهد به خرج دهد. باید در امر خطیر اجرای تکالیف قانونی خود اعم از تکالیف ذیل قانون اساسی و تکالیف مندرج در سیاست‌های کلی، مشکلات و خلأ‌ها را شناسایی و برطرف کنیم.
رییس قوه قضاییه تصریح کرد: مسوولان سازمان بازرسی با همکاری مرکز رسانه قوه قضاییه، از طرق مختلف و به شیوه‌های هنرمندانه و مدبرانه مبادرت به تدوین و انتشار مکرر دستاوردهای خود کنند تا این دستاوردها به سمع و نظر مردم برسد. بسیار برای مردم و جامعه و حتی مدیران دستگاه‌ها مفید و سودمند خواهد بود که بدانند برای نمونه این هشدار و تذکر از ناحیه سازمان بازرسی به فلان دستگاه ابلاغ شد و با ترتیب اثر دادن به آن، از وقوع یک خسارت و آسیب جلوگیری به عمل آمد یا بالعکس با عدم توجه به آن تذکر، پیامدهای نامطلوبی واقع گشت. با این کار یک فرهنگ‌سازی جمعی و حس احساس مسوولیت تقویت‌شده در متولیان دستگاه‌ها پدید می‌آید.
محسنی‌اژه‌ای گفت: سازمان بازرسی در مباحث ناظر بر نظارت‌های مستمر و مداوم خود، قوه قضاییه را در اولویت قرار دهد و نواقص را به ما مسوولان دستگاه قضایی گوشزد کند.
رییس قوه قضاییه بیان کرد: سازمان بازرسی جلسات و نشست‌های مستمری که با مسوولان وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف برگزار می‌کند را با شیوه‌های مناسب و از طرق مختلف به سمع و نظر مردم برساند تا این ذهنیت در مردم شکل گیرد که کار سازمان مچ‌گیری نیست بلکه رسالت و هدف سازمان، اصلاح امور با جلب هماهنگی و هم‌افزایی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها در راستای منافع مردم است.
محسنی‌اژه‌ای در ادامه به اهمیت مقوله بازدیدهای میدانی مدیران اشاره کرد و گفت: رییس سازمان بازرسی و مدیران این سازمان، بازدیدهای میدانی خود از حوزه‌های کاری و نظارتی‌شان را مستمرا در دستور کار داشته باشند، چرا‌که این بازدیدها دارای اثرات و منافع زیادی است، همچنین با هماهنگی و همکاری مرکز رسانه، این بازدیدها را با پیوست رسانه‌ای قوی همراه کنید تا برای مردم نیز اطلاع‌رسانی‌های لازم شود آنها از استمرار و پویایی امر نظارت و بازرسی در همه امور آگاه شوند، البته باید توجه داشت که حضور میدانی مدیر در صحنه باید با برنامه و حساب‌شده باشد، چراکه حضور بدون برنامه و بدون هدف واجد آن اثرات مطلوب نخواهد بود و چه بسا اثر سوء نیز در پی خواهد داشت.
رییس قوه قضاییه تصریح کرد: شما مدیران و مسوولان سازمان بازرسی اگر اقدامی اثربخش را در حوزه‌های کاری خودتان با همکاری سایر بخش‌ها و دستگاه‌های نظارتی انجام دادید، از ذکر نام آن دستگاه‌ها پرهیز و احتراز نکنید و در این مقوله خسّت به خرج ندهید. هدف ما اصلاح امور در راستای منافع مردم است. نه خودنمایی. چنانچه هر دستگاه نظارتی درخصوص تحقق یک امر مهم، گزارش اختصاصی خود را ارائه دهد آنگاه تجمیع و تطبیق این موارد سخت می‌شود و چه بسا اشتباهات آماری و محاسبه‌ای پدید می‌آید و در ارائه گزارش به مردم خطا صورت می‌پذیرد، آنگاه ممکن است تلاش‌های ما زیر سوال برود.
محسنی‌اژه‌ای گفت: در بحث ناظر بر آمار باید بر این نکته تاکید کنم که آمارهای ارائه شده از سازمان بازرسی و سایر دستگاه‌های نظارتی باید متقن و دقیق و غیرقابل خدشه باشند. ارائه آمار مغلوط برای همه دستگاه‌ها و بخش‌ها، عیب و ناپسند است، اما برای قوه قضاییه و دستگاه نظارتی آن یعنی سازمان بازرسی عیب‌تر و ناپسندتر است.
رییس قوه قضاییه در ادامه این نشست بیان کرد: با توجه به مسوولیت‌های مهم و متنوعی که برعهده سازمان بازرسی است و همچنین با توجه به عِدّه و عُدّه این سازمان، ضرورت اولویت‌بندی امور در سازمان بازرسی به شدت احساس می‌شود، بر همین مبنا باید امور و تکالیف خود را اولویت‌بندی کنید و در عین اینکه از ایفای تمامی تکالیف‌تان چشم‌پوشی نمی‌کنید، به امور ناظر بر سلامت جسمی و روحی مردم، امور مرتبط با امنیت شهروندان، امور ناظر بر اقشاری که به هر دلیلی نمی‌توانند از حقوق‌شان به درستی دفاع کنند، توجه و اهتمام ویژه داشته باشید.
محسنی‌اژه‌ای اظهار کرد: سازمان بازرسی، امر تحقق عدالت اجتماعی را در زمره اولویت‌های کاری خود قرار دهد، تحقق عدالت صرفا منحصر به صدور احکام عادلانه در محاکم نیست، بلکه عدالت باید امری ساری و جاری در همه شئون و ساحت‌ها باشد. چنانچه عدالت در جامعه گسترش نیابد ممکن است به تبع آن، ناهنجاری‌هایی اجتماعی ایجاد شوند، لذا در امر تحقق و گسترش عدالت در قانونگذاری، سیاستگذاری، ساختار، توزیع و قس‌علیهذا باید اقدامات مجدانه بیشتری را در دستور کار قرار دهیم.
رییس قوه قضاییه تصریح کرد: سازمان بازرسی به عنوان یکی از اعضای شورای دستگاه‌های نظارتی، نهایت همکاری و هم‌افزایی را در این شورا با سایر دستگاه‌های نظارتی اعمال کند و از آسیب‌شناسی روندها و فرآیندهای نظارتی در این شورا غفلت نورزد. گاهی ممکن است یک رویه نظارتی مورد انتقاد جامعه باشد؛ این امر باید در شورای دستگاه‌های نظارتی مورد بررسی قرار گیرد و چنانچه آن نقد وارد است در جهت اصلاح گام برداشته شود و چنانچه نقد مزبور وارد نیست، شفاف‌سازی و تبیین لازم برای مردم صورت گیرد.
محسنی‌اژه‌ای گفت: مسوولان و مدیران سازمان بازرسی علاوه بر نظارت‌های نهادینه و ساختارمند خود، به صورت موردی نیز نظارت‌ها و بازرسی‌هایی را اعمال کنند؛ این امر در شناسایی آسیب‌ها و نواقص بسیار موثر است، من نیز به این شیوه متوسل می‌شوم و مرتب این نظارت‌های رندمی را نسبت به بخش‌ها و پرونده‌های مختلف اعمال می‌کنم، اخیرا پرونده‌ای را خواستم و مورد مطالعه قرار دادم، برای فرد متهم در این پرونده بلافاصله حکم جلب و حکم بازرسی از منزل و ضبط وسایل الکترونیکی صادر شده بود و قاضی کشیک برای او قرار وثیقه‌ای صادر کرده بود که به سبب عجز از تودیع، به بازداشت متهم این پرونده ختم شده بود. اگرچه در ذیل قرار صادره امضایی درج شده بود، اما ذکر نشده بود که آیا متهم این قرار را قبول دارد یا به آن اعتراض دارد؟ علی‌ایحال با ضابط این پرونده تماس گرفتم و به او متذکر شدم که دلیل متقنی ناظر بر انتساب اتهام به این فرد در پرونده موجود نیست، همچنین به بازپرس مربوطه متذکر شدم که چرا وقتی این فرد از تاریخ ۹ مهر در بازداشت است، در پرونده زمان بازداشت او مورخ ۱۵ مهر درج شده است؟ اینها آسیب‌ها و نواقصی است که با بازرسی‌ها و نظارت‌های موردی و رندمی می‌توان به آنها پی برد و در جهت رفع آنها به صورت مدون و سازمان‌یافته اقدام کرد.
رییس قوه قضاییه در این نشست با اشاره به اهمیت صیانت از مجموعه گفت: شیطان‌صفتان بسیار به دنبال وسوسه و لغزش ما هستند، لذا باید نهایت مراقبت را از خود و خانواده خود و مجموعه خود داشته باشیم. معتقدم یک همکار دلسوز و خیرخواه‌، بهتر و موثرتر از بخش‌های حفاظتی می‌تواند از آسیب و لغزش همکارش در مجموعه جلوگیری و پیشگیری کند. لغزش هر کارگزاری در نظام اسلامی ناپسند و مذموم است، اما لغزش ما مسوولان قضایی ناپسندتر و مذموم‌تر است.
محسنی‌اژه‌ای همچنین در بخشی از سخنانش در این نشست با اشاره به عملیات سلحشورانه و پیروزمندانه مقاومت فلسطین علیه دشمن غاصب و سفاک صهیونیستی اظهار کرد: دشمن صهیونیستی از سال ۱۹۴۷ انواع و اقسام جنایت‌ها را علیه مردم مظلوم فلسطین روا داشته و عملیات اخیر مقاومت علیه آنها که به یک طوفان تبدیل شده عکس‌العملی طبیعی است. از خداوند توفیق هر چه بیشتر مقاومت فلسطین را خواستاریم و وظیفه داریم هر چقدر که می‌توانیم به آنها کمک کنیم.