وضعیت وخیم ناترازی انرژی در سال 1404

حل مشکل برق در گرو سرمایه‌گذاری خارجی

منیر حضوری- ضرر و خسارتی که فعالان معدنی از کمبود برق متحمل می‌شوند، موضوعی نیست که مختص به امسال باشد، بلکه مربوط به سیاستگذاری‌ها و کم‌کاری‌های حداقل 10 سال اخیر است. به این صورت که تصمیمات گذشته حالا پیامدهای خود را نشان داده و ما امروز شاهد آثار سیاست‌های قبلی هستیم. تا جایی که بسیاری وزیر نیرو را در این عرصه مقصر دانسته و باور دارند زمانی که عباس علی‌آبادی در مپنا حضور داشت باید سرمایه‌گذاری‌های نیروگاهی را آغاز می‌کرد اما او این مهم را پشت گوش انداخته است.
حالا برای حل مشکل برق، برخی به ساخت نیروگاه توسط فعالان معدنی و برخی به لزوم بهره از انرژی خورشیدی توجه می‌کنند اما مساله مهم این است که حل مشکل برق در کشور قطعا نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی است. همه موضوعات به این برمی‌گردد که آیا مشکل سیاست خارجی حل خواهد شد یا خیر؟ بدون این مهم ناترازی نه‌تنها برای سال 1404 بهتر نخواهد شد بلکه بدتر هم می‌شود.
مهرداد اکبریان، رییس انجمن سنگ‌آهن درباره نقش مسوولان مربوطه در حوزه انرژی به «جهان‌صنعت» گفت: از اینکه وزیر صمت در ارتباط با موضوع انرژی طرح ارائه داده، در جلسات شرکت و از فعالان معدنی و صنایع دفاع کرده است بسیار تشکر می‌کنم ولی انتظار ما از محمد اتابک بیش از اینهاست. مساله فقط این نیست که پای کار بماند و در ارتباط با قطعی گاز سخن بگوید. وزیر صمت در شرایطی که اکثریت صنایع در خطر ضرردهی، خسارت، تطعیلی و یا ورشکستگی هستند، بیشتر از این حرف‌ها باید تلاش کند. وظیفه او بسیار سنگین است و به حضور او در همه ارکان نیاز داریم. وزیر باید اجازه دهد که راه طبیعی حل مساله هموار شود، در غیر این صورت شاید دیگر فرصت جبرانی برای رفع خسارت‌ها نداشته باشیم. بنابراین از اینکه وزیر صمت نتوانسته به طور جامع رفتار کند، منتقد او هستم. البته باور دارم که هیچ‌کس بهتر از اتابک نیست و بسیار باید گشت که فردی را پیدا کنیم که به صورت جامع وضعیت فعلی را اداره کند.
او با اشاره به اهمیت ریشه‌یابی مشکل اظهار کرد: در ادامه باید بگویم که شاید یکی از علل مشکلات امروز انرژی در کشور شخص عباس علی‌آبادی است. زمانی که او در مپنا حضور داشت باید سرمایه‌گذاری‌های نیروگاهی را آغاز می‌کرد. اگر در گذشته سرمایه‌گذاری شایسته‌ای در مپنا صورت می‌گرفت، شاید امروز آن‌قدرها هم کسری برق نداشتیم! البته مصرف هم صحیح نبوده است و نباید از این موضوع غافل شد. در این زمینه، منظور پرمصرف بودن مردم نیست و این موضوع بیشتر گمراه کردن ذهن جامعه است. مردم در منزل هیچ‌کار غیرعادی‌ای انجام نمی‌دهند که بگوییم پرمصرف هستند. برای شاهد این مساله بهتر است که یک ایرانی را با فردی که در ژاپن زندگی می‌کند و تمام زندگی‌اش با برق می‌گذرد، مقایسه کنید. اگر این اعداد به درستی بررسی شوند، باید گفت که هنوز زندگی ما به این سمت نرفته که بخواهیم از برق استفاده کنیم! بنابراین وقتی از پرمصرفی صحبت می‌شود منظور این است که ما در مباحث غیررسمی عدم مدیریت مصرف داریم. در این زمینه به طور حتم مپنا را مقصر می‌دانم و باور دارم که به این راحتی کسری‌ها جبران نخواهد شد. البته درباره انرژی حرف‌های آرمانی هم زده می‌شود، مانند اینکه از انرژی خورشیدی استفاده کنیم اما بهتر است بگویم که در بهترین شرایط تمامی سرمایه‌گذاری‌هایی که در زمینه انرژی تجدید‌پذیر انجام می‌شود، بیشتر از 5‌درصد نیاز کشور را تامین نخواهد کرد و تکلیف 95‌درصد باقی مانده معلوم نیست!
انرژی خورشیدی هم کارساز نیست
رییس انجمن سنگ‌آهن در پاسخ به این سوال که اگر انرژی خورشیدی چندان در کمک به حل مشکل برق یاری‌رسان نباشد، مشکل کمبود برق را چطور باید حل کرد، گفت: اگر اراده‌ای برای حل مشکل برق در کشور به وقوع بپیوندد قطعا نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی هستیم. همه موضوعات به این برمی‌گردد که آیا مشکل سیاست خارجی حل می‌شود؟ بدون این مهم ناترازی نه‌تنها برای سال 1404 بهتر نخواهد شد بلکه بدتر هم می‌شود. باور دارم که برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید، هر فعال اقتصادی‌ای که می‌خواهد کاری کند باید حمایت شود. در این زمینه تمامی شرایط باید فراهم شود، در غیر این صورت راه به جایی نخواهیم برد اما گاهی مسوولان حرف‌هایی می‌زنند که خودشان هم می‌دانند که این حرف ناقص است!
اکبریان به طور مثال گفت: به معدنکار می‌گویند که نیروگاه احداث کند اما جالب اینکه سوخت آن تامین نمی‌شود. مساله این است که تا دیروز مشکل برق داشتیم ولی الان مشکل سوخت هم به آن اضافه شده است! بنابراین می‌بینیم به کسی که سرمایه‌گذاری در بخش نیروگاه انجام داده و می‌خواهد کاری کند، سوخت نمی‌دهند! این اتفاقات باعث می‌شود که سرمایه‌گذار بخش خصوصی انگیزه کافی نداشته باشد. بنابراین مساله مهم ایجاد انگیزه برای تولیدکننده‌هاست. این در حالی است که گاهی فعال بخش خصوصی برای ساخت نیروگاه هزینه کرده اما به علت کمبود نقدینگی نیروگاهش راکد مانده و جالب اینکه او را به همین خاطر جریمه هم می‌کنند!
رییس انجمن سنگ‌آهن تاکید کرد: این اتفاق در هر کشوری بیفتد به عنوان طنز از آن یاد می‌کنند ولی اینجا موضوع واقعی و دراماتیک است! با همه اینها ما نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی هستیم و تاکید دارم شرکت‌هایی که وارد کشور می‌شوند باید نیروگاه‌های کلان تاسیس کنند. البته مپنا قرار بوده این وظیفه را به عهده بگیرد و ‌ای کاهش طی 10 سال گذشته به این موضوع می‌پرداخت. مساله این است که ضرر و خسارتی که از کمبود برق می‌کشیم، موضوعی نیست که متعلق به امسال باشد، بلکه حداقل مربوط به کم‌کاری‌های 10 سال قبل است و آثارش الان دیده می‌شود. همین امروز هم باید تلاش کنیم که مشکلات حل شود چرا که کم‌کاری امروز روی 5سال آینده تاثیر می‌گذارد.
افت قیمت سنگ‌آهن
اکبریان درباره این مساله که براساس پیش‌بینی‌ها بعید به نظر می‌رسد که قیمت‌ سنگ‌آهن بهبود پیدا کند، گفت: شاید شرایط خارجی را راحت‌تر از وضعیت داخلی بشود پیش‌بینی کرد و یکی از این موارد افت قیمت‌هاست. برای نیمه اول 2025 انتظار افزایش قیمت سنگ‌آهن را نداریم و شرایط امیدوارکننده‌ای برای قیمت‌های جهانی دیده نمی‌شود. با توجه به رفتار بزرگ‌ترین تولید‌کننده و مصرف‌کننده فولاد که چین است، از طرفی نوع قراردادهایی که با دو تولید‌کننده کلان سنگ‌آهن یعنی برزیل و استرالیا دارد، شاهدیم که این کشورها کار زیرکانه‌ای انجام داده‌اند به این صورت که به عنوان بزرگ‌ترین خریدار سنگ‌آهن، سهامدار شرکت‌های معدنی شده است و به این ترتیب روی هر دو بازار تاثیر‌گذاری دارد. بنابراین خیلی مواقع قیمت‌ها دست آنهاست و آن را مدیریت می‌کنند. از طرفی خیلی انتظار بالا رفتن مصرف سنگ‌آهن و فولاد را از دنیا نباید داشت. نه‌تنها در سال‌های آینده شیب مصرف فولاد رو به بالا نیست بلکه مدتی هم کاهشی خواهد شد تا جایی که پیش‌بینی می‌شود که 10 سال آینده مصرف فولاد در دنیا از 2025 کمتر هم بشود. رییس انجمن سنگ‌آهن در ادامه به بیان اینکه بخش دوم روند قیمت‌ها به مسائل داخلی برمی‌گردد، گفت: سوال مهم این است که آیا سیاست‌های خارجی که ایران در پیش گرفته به سمت تشدید تحریم‌ها و تشدید منع مراودات مالی بین ایران و خارج از کشور می‌رود؟ متاسفانه با آمدن ترامپ کشتی‌هایی که به راحتی کار می‌کردند با چالش روبه‌رو شده‌اند. کشتی‌ها برای بردن بار ایران مشتاق نیستند و قبول دارند که کشور ما در شرایط تحریم است. خود این مساله باعث می‌شود که بیمه کشتی‌ها افزایشی شود. در ادامه تعداد شرکت‌هایی که خریدار محصولات ایران هستند، کاهشی می‌شود. متاسفانه شرکت‌های دولتی چین حق خرید محصول ایرانی را ندارند و برای خرید محصول ایران از شرکت‌های میانی و واسط استفاده می‌کنند که بخش خصوصی و بی‌نام‌و‌نشان را دربر می‌گیرد. کسانی که روزمه موفقی نداشته و اعتبار بانکی ضعیفی دارند.
اکبریان تاکید کرد: مساله دیگر رفتار دولت است که بخش معدن را به شکل قلک می‌بیند. آنها باور دارند که هر چقدر از بخش معدن بگیرید حلال است. حقوق دولتی طی سالیان گذشته هر ساله افزایشی شده و الان به 55‌هزار میلیادر تومان رسیده است که قسمت عمده آن از بخش سنگ‌آهن تامین می‌شود. جالب اینکه تقاضا‌ها تمامی هم ندارد و رو به افزایش است. در حالی که میزان حقوق دولتی عدد فنی و ریاضی است و نباید به سمت چانه‌زنی در مجلس و دولت برود.