واکنش محیط‌زیست به حذف تصویر یوزپلنگ آسیایی از پیراهن تیم ملی فوتبال

«جهان صنعت»- در آستانه رونمایی از پیراهن تیم ملی فوتبال ایران در جام‌جهانی قطر که به گفته تولیدکننده آن، نقش یوزپلنگ آسیایی از این پیراهن حذف شده و تنها نمادی از پوست یوز روی آن طراحی شده است، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: بخشی از توجه کنونی مردم، دوستداران محیط‌زیست و رسانه‌ها به یوزپلنگ آسیایی حاصل انجام فعالیت‌هایی مانند نقش بستن یوز روی پیراهن تیم ملی فوتبال بوده است.
در جهان دو گونه یوزپلنگ وجود دارد؛ یک گونه آسیایی و دیگری گونه آفریقایی. گونه آفریقایی یوزپلنگ در شمال این قاره پهناور منقرض شده و حضور آن در حال حاضر فقط محدود به جنوب این قاره شده است. نسل یوز آسیایی که زمانی در گستره وسیعی از غرب این قاره از سوریه و عربستان تا هندوستان و ترکمنستان پراکنده بود، از ۲۰ سال پیش جز در ایران منقرض شده است. در حال حاضر زیستگاه یوزپلنگ آسیایی فقط به ایران که از ۴۸ سال پیش برنامه حفاظتی خود را برای نگهداری نسل این حیوان آغاز کرده، محدود می‌شود، به همین دلیل است که امروزه به یوز آسیایی، یوز ایرانی نیز گفته می‌شود. در ایران با توجه به یوزهای گزارش نشده، سخت است که عدد دقیقی برای جمعیت یوزها اعلام کنیم اما می‌توان گفت که براساس سرشماری سال ۱۴۰۰، جمعیت فعلی یوزها کمتر از ۳۰ فرد است .
در شرایطی که یوزپلنگ آسیایی درلبه پرتگاه انقراض قرار داشته است، معصومه ابتکار- رییس اسبق سازمان حفاظت محیط‌زیست- در سال ۱۳۹۲ با سپ بلاتر -‌رییس سابق فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا)- دیدار و با او درباره تلاش‌های ایران برای جلوگیری از انقراض یوزپلنگ آسیایی صحبت کرد. در این دوران رایزنی‌هایی با فدراسیون فوتبال صورت گرفت و در تبلیغات تیم ملی برای حضور در جام‌جهانی از نام و لوگوی یوزپلنگ آسیایی استفاده شد. بدین ترتیب برای نخستین‌بار تصویر یوزپلنگ آسیایی روی پیراهن تیم ملی در جام‌جهانی ۲۰۱۴ برزیل (۱۳۹۳) نقش بست؛ اتفاقی که در جام ۲۰۱۸ روسیه نیز تکرار شد. این در حالی است که اکنون در شرایطی تصویر یوزپلنگ آسیایی از پیراهن تیم ملی حذف شده است که از سویی وضعیت یوزپلنگ آسیایی وخیم‌تر شده و از سوی دیگر برنامه پایداری فیفا در جام‌جهانی قطر محیط‌زیست (ارائه راه‌حل‌های محیط‌زیستی نوآورانه) را به عنوان یکی از پنج ارزش خود معرفی کرده است.
در این شرایط حسن اکبری ‌-‌معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست- درباره وجود تصویر یوز روی پیراهن تیم ملی فوتبال در ادوار اخیر جام‌جهانی اظهار کرد: وجود تصویر یوز روی پیراهن تیم ملی طبیعتا همه را حساس و به مشارکت در حفاظت از این گونه ارزشمند ترغیب کرده است؛ به عبارتی این موضوع تاثیرگذار بوده است و در صورت تداوم می‌تواند همچنان موثر باشد.
وی با بیان اینکه ما باید با روش‌های متنوع نسبت به فرهنگ‌سازی و ایجاد حساسیت در حوزه محیط‌زیست عمل کنیم، گفت: وجود تصویر یوزپلنگ آسیایی روی پیراهن تیم ملی فوتبال می‌تواند ورزش‌دوستان را به موضوع ضرورت حفظ یوز ترغیب و حساس کند. اگرچه این افراد جامعه بزرگی را شامل می‌شوند ولی باید روش‌های متنوع دیگری را نیز به کار گیریم تا سایر رشته‌های ورزشی، اصناف و… نسبت به لزوم حفظ محیط‌زیست حساس شوند. به گفته معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست بخشی از آنچه که امروز در بین مردم، دوستداران محیط‌زیست و رسانه‌ها در جهت توجه به یوز شاهد هستیم، حاصل همین فعالیت‌ها است و اثرگذاری مورد نظر در خصوص حساس کردن جامعه به این مساله را تامین کرده است.
اکبری در پاسخ به سوال ایسنا که آیا وجود نقشی از پوست یوزپلنگ روی پیراهن‌ باعث معرفی این گونه یا ترویج تاکسیدرمی می‌شود، گفت: تاکسیدرمی ارتباطی با این موضوع ندارد چراکه مساله تاکسیدرمی کارکرد دیگری دارد. در حال حاضر هیچ حیوانی را برای این موضوع شکار نمی‌کنند و تنها لاشه حیوانات است.
وی یادآور شد: هر فعالیت و اقدامی سوالاتی را برای افراد ایجاد می‌کند که پرداختن به آن‌ها موجب حساس کردن جامعه به موضوع است. حتی برای ما که در حوزه فنی هستیم این اقدام دستاوردهایی دارد. به عنوان نمونه وقتی سازمان موضوع تداخل معدن با زیستگاه‌ها، ایمن‌سازی جاده‌ها، پیگیری تامین اعتبار برای حفاظت یوز، ارتقای سطح مناطق حفاظتی یوز را دنبال می‌کند، طبیعتا هرچقدر جامعه‌، اصناف دولتی یا خصوصی نسبت به این مساله حساس‌تر باشند، نتیجه بهتری خواهیم گرفت بنابراین حساس کردن جامعه و فرهنگ‌سازی در زمینه این موضوع در حوزه اجرا و حفاظت بسیار موثر است و می‌تواند نقش خوبی را ایفا کند.
اکبری در پایان درباره واکنش سازمان محیط‌زیست به عنوان یک نهاد بالادستی نسبت به حذف تصویر یوزپلنگ آسیایی از روی پیراهن تیم ملی فوتبال ایران گفت: ما بیشتر در حوزه تخصصی، فنی، اجرا، حفاظت، تهیه برنامه حفاظت از یوز و اقدامات حفاظتی در زیستگاه‌ها فعالیت می‌کنیم. واکنش به این مساله بیشتر در حوزه روابط عمومی و آموزش است. پیراهن تیم ملی فوتبال ایران در جام‌جهانی ۲۰۲۲ که از سوی وزارت ارشاد مورد تایید قرار گرفته است، به زودی رونمایی خواهد شد.