همگرایی منطقه‌ای کلید توسعه اقتصادی

شکل‌گیری زنجیره ارزش منطقه‌ای، نیازمند همکاری بخش خصوصی کشورهای منطقه است

«جهان صنعت»- ششمین دوره برگزاری نمایشگاه ایران‌اکسپو با حضور رییس‌جمهوری، وزیر صنعت و رییس اتاق ایران آغاز به کار کرد. در این مراسم ابراهیم رییسی با تاکید بر اینکه برگزاری نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی گواه تحریم‌ناپذیر بودن کشور است، گفت: تحریم در ایران با اراده مردم هرگز به نتیجه نرسیده و پس از این هم نخواهد رسید.
به باور صمد حسن‌زاده رییس اتاق ایران امروز اگر افق دید خود را از سطح غرب‌آسیا و بحران‌های امنیتی آن جلوتر ببریم و تصویری کلان از جهان را تصور کنیم، خواهیم دید که توسعه برون‌گرایانه به وجه غالب عرصه بین‌الملل تبدیل شده و بنیان مشروعیت نظام‌های سیاسی را با پیشرفت اقتصادی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان پیوند زده است.
حسن‌زاده راه‌حل ثبات، صلح و توسعه اقتصادی در غرب‌آسیا را همکاری و همگرایی منطقه‌ای عنوان کرد و گفت: اتاق ایران به عنوان نماینده بخش خصوصی نیز بر اهمیت نقش‌آفرینی بخش خصوصی کشورهای غرب‌آسیا در این مسیر تاکید دارد و آمادگی خود را برای همکاری و هم‌اندیشی با اتاق‌های کشورهای منطقه برای توسعه زنجیره ارزش منطقه‌ای اعلام می‌دارد.
رییسی: اهمیت تولید و صادرات کمتر از قدرت نظامی نیست
سیدابراهیم رییسی در مراسم افتتاحیه ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران با بیان اینکه «این نمایشگاه فضای رقابتی و یک کنش جمعی ایجاد می‌کند تا برای رفاه اجتماعی از مسیر توسعه تجارت، صادرات و گسترش تعاملات اقتصادی عمل شود»، اظهار کرد: این نمایشگاه موجب ارتقای اقتصادی در کشور، منطقه و برای همه جهان است. این نمایشگاه نشان‌دهنده آن است که جمهوری اسلامی تحریم‌ناپذیر است و هرگز تحریم‌ها در این کشور به نتیجه نرسیده و بعد از این هم به نتیجه نخواهد رسید.
وی تاکید کرد: این نمایشگاه نشان‌دهنده آن است که طرح‌های شیطانی منزوی کردن ایران تاکنون به نتیجه نرسیده و بعد از این هم به نتیجه نمی‌رسد.
رییس‌جمهوری با بیان اینکه «ایران در عرصه‌های مختلف می‌تواند برای جهان نوآوری داشته باشد»، تاکید کرد: این نمایشگاه دستاوردهای جوانان ما را نشان می‌دهد که تهدید و تحریم را به فرصت بدل کرده‌اند. ترجمان این نمایشگاه و رویداد بزرگ اقتصادی، تجاری و صادراتی آن است که ما توانسته‌ایم و بازهم می‌توانیم.
رییسی یادآور شد: امکانات و ظرفیت‌های بسیاری در اقلیم‌های مختلف وجود دارد. خداوند این امکان را فراهم کرده و او عادل است. او به عدالت نیاز بشر را تامین کرده و در دسترس او قرار داده و اگر آحاد بشر به دلیل زیاده‌خواهی و سلطه‌طلبی اقداماتی برای محرومیت کشورها از منابع و ظرفیت‌ها انجام ندهند و به طبیعت، جهان و بشریت ظلم نکنند، امکانات در اختیار همه قرار دارد و می‌توان نیاز بشر را مرتفع کرد و او را به نقطه کمال و رفاه رساند.
رییس‌دولت سیزدهم تاکید کرد: جریان تحریم یکی از نمادهای ظلم نه‌تنها به دولت‌ها که به ملت‌هاست. اگر ملتی را با ایجاد تنگنا و تحریم از رسیدن به اهداف خود برای توسعه و پیشرفت بازداشت، این هم یک جنگ است اما نه جنگ نظامی بلکه جنگ اراده‌هاست و ملت ایران در این جنگ اراده کرده با اتکای بر توانمندی ملی تحریم‌ها را پشت‌سر بگذارد تا نه ما، بلکه سخنگوی کاخ سفید اعلام کند سیاست تحریم‌ها علیه ایران مفتضحانه شکست خورده است. این امر مدیون کار مهندسان، کارگران و تولیدکنندگان ماست که افسران و سربازان خط‌مقدم شکست دادن دشمنان ایران در زمینه اقتصاد، تولید و فناوری هستند.
وی با بیان اینکه «ایران پیشرفته و فناور است»، تصریح کرد: تولیدات صنعتی و کشاورزی نیاز به نقشه راه دارد. در این نمایشگاه انواع توانایی‌های ایران در صنایع دارویی، شیمیایی، شیلات و صنایع‌دستی و گردشگری را رونمایی کردیم‌. این نمایشگاه دیدن یک محصول نیست، بلکه مذاکره و تنظیم قراردادها و پیگیری تجارت و صادرات هم در آن پیش‌بینی شده است.
رییس‌جمهوری ادامه داد: ما امکان و ظرفیت بسیار داریم و باید آنها را از قوه به فعلیت درآورد. اینکه تصور شود علم و دانش و نوآوری و فناوری در اختیار کسانی است که فکر می‌کنند آنان می‌توانند نگاه نادرستی است و کامل نیست. امروز گرچه غرب تلاش می‌کند در منطقه ما به فناوری‌های نو دسترسی ایجاد نشود و اگر ایجاد شد آن نکته اساسی در اختیار خودش بماند تا سلطه خود را بر منطقه حاکم کند اما در ایران این دانش‌ها بومی شده و حتی با ترور دانشمندان‌ و تحت فشار قرار دادن متخصصان ما، نمی‌توانند مانع از دسترسی ایران به فناوری‌های نو شود.
رییسی تاکید کرد: هرجا فشار بیشتری به ما در این زمینه وارد شده است ما در آنجا بیشترین توفیق را داشته‌ایم. از جمله در صنایع هسته‌ای و دفاعی که البته در دکترین ما به هیچ عنوان دسترسی به سلاح هسته‌ای وجود ندارد. این فتوای مرجع ما و رهبر معظم انقلاب اسلامی است. ما از این فناوری در صنایع مختلف اقتصادی استفاده می‌کنیم.
رییس دولت سیزدهم یادآور شد: برخلاف خواست نظام سلطه امروز توانایی بسیاری وجود دارد و کشورهای جهان می‌توانند روی پای خود بایستند و برای ملت خود و کشورهای جهان موثر باشند. نظام سلطه با همه توطئه‌ها نمی‌تواند کشورهای مصمم و دولت‌های مستقل را از رسیدن به توسعه و پیشرفت اقتصادی باز دارد.
وی گفت: قدرت تولید و صادرات کمتر از قدرت نظامی نیست. در کنار تولید قدرت نظامی یک کشور با قدرت تولید و اقتصاد و توانایی صادراتی هم نیرومند می‌شود. امروز صادرکنندگان و تولیدکنندگان ما در جایگاه تولید قدرت برای ایران قرار دارند.
رییس‌جمهوری با بیان اینکه «این نمایشگاه حتما موجب امیدآفرینی برای ملت ما و برای کشورهای منطقه است و نشان می‌دهد توان انجام کارهای بزرگ را داریم»، اظهار کرد: ایران باتوجه به جایگاهی که دارد، از جمله دریای خزر و خلیج‌فارس و دریای عمان و اقیانوس هند که خط ترانزیت به‌صرفه و مطمئن است، می‌تواند برای حمل‌ونقل و جابه‌جایی کالاها به کار گرفته شود.
رییسی با تاکید بر تجارت با ارزهای ملی، گفت: این امر در جهان امروز مطرح است. در پیمان‌های اقتصادی شانگهای، بریکس، اوراسیا و دیگر بخش‌های اقتصادی منطقه‌ای، کشورها به تجارت با ارزهای ملی توجه می‌کنند و این امر باید پیگیری شود. صدور خدمات فنی – مهندسی هم به ایران قدرتی داده است که نیروهای متخصص و نوآور ما در بیش از ۲۰کشور جهان، اقداماتی برای آن کشورها انجام دهند و اثرگذار باشند.
وی همچنین با اشاره به نقش تشکل‌های بازرگانی در توسعه تعاملات با دیگر کشورها، یادآور شد: یکی از مشکلات ما با بازرگانان و فعالان اقتصادی آشنا نبودن آنان با ظرفیت کشورهای ما و از طرفی آشنا نبودن بازرگانان و فعالان اقتصادی ما با ظرفیت‌های کشورهای دیگر است که در این امر، تشکل‌های بازرگانی می‌توانند نقش مهمی برای ایجاد زمینه آشنایی بین این دو بخش، ایفا کنند.
نیاز ۵/۳هزار میلیاردی سرمایه‌گذاری
صمد حسن‌زاده رییس اتاق ایران نیز با حضور در آیین گشایش ایران‌اکسپو ۲۰۲۴ تصریح کرد: ایران دارای فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است، چراکه اقتصاد ایران ظرفیت افزایش یک‌تریلیون دلار به تولید ناخالص داخلی خود تا سال ۲۰۳۵ را دارد و برای تحقق این ظرفیت نیازمند حدود ۵/۳تریلیون دلار سرمایه‌گذاری است.
رییس اتاق ایران در چنین فضایی شرط توفیق برنامه‌های توسعه ملی را ایجاد تعامل هم‌افزا میان ظرفیت‌ها و ضرورت‌های داخلی برای توسعه دانست و ادامه داد: دیپلماسی اقتصادی، محل و ابزار ایجاد این تعامل محسوب می‌شود. طراحی و پیگیری این دیپلماسی اقتصادی، مستلزم توجه به واقعیت‌های کلان است.
او در ادامه سخنان خود به شکل‌گیری زنجیره ارزش منطقه‌ای در سطح کلان که وابسته به همکاری دولت‌هاست، اشاره کرد و افزود: ایجاد زنجیره ارزش منطقه‌ای در میدان و محیط عملیاتی به شدت به همکاری بخش خصوصی کشورهای منطقه نیازمند است. در این راستا اتاق‌های بازرگانی می‌توانند نقش کلیدی در عملیاتی کردن زنجیره ارزش منطقه‌ای و گسترش آن به حوزه‌های مختلف ایفا کنند.
حسن‌زاده راه‌حل ثبات، صلح و توسعه اقتصادی در غرب‌آسیا را همکاری و همگرایی منطقه‌ای عنوان کرد و گفت: ایران در سال‌های اخیر بیش از گذشته بر همگرایی با همسایگان متمرکز شده است و با احیای روابط با عربستان و توسعه روابط با سایر همسایگان در راستای توسعه همگرایی اقتصادی منطقه‌ای گام برداشته است. اتاق ایران به عنوان نماینده بخش خصوصی نیز بر اهمیت نقش‌آفرینی بخش خصوصی کشورهای غرب‌آسیا در این مسیر تاکید دارد و آمادگی خود را برای همکاری و هم‌اندیشی با اتاق‌های کشورهای منطقه برای توسعه زنجیره ارزش منطقه‌ای اعلام می‌دارد.
متن سخنرانی رییس اتاق ایران در اکسپو ۲۰۲۴
در ابتدا لازم است از جانب همه فعالان بخش خصوصی ایران، حضور مهمانان خارجی را در این سرزمین خوشامد بگویم. همچنین از همه مسوولان دولتی وزارت صمت، سازمان توسعه تجارت و همکارانم در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران که در برگزاری این رویداد بزرگ نقش داشتند، تشکر کنم.
– اقتصاد ایران بالقوه می‌تواند تا سال ۲۰۳۵ یک‌تریلیون دلار به تولید ناخالص داخلی اضافه کند و برای تحقق این ظرفیت نیازمند حدود ۵/۳تریلیون دلار سرمایه‌گذاری هستیم. این به معنای آن است که کشور ایران دارای فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است.
– اقتصاد متنوع، موقعیت استراتژیک جغرافیایی، منابع طبیعی غنی، وجود نیروهای انسانی جوان تحصیلکرده و ارزان، بازار مصرف بزرگ، قیمت انرژی رقابتی، تنوع زیست‌محیطی و مواردی ازاین‌دست، فرصت‌های زیادی را در اختیار سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی قرار می‌دهد.
– در بخش انرژی، ایران در سال ۲۰۲۲ هشتمین تولیدکننده نفت خام و سومین تولیدکننده گاز طبیعی دنیا بوده و دارای سومین ذخایر نفت و دومین ذخایر گاز طبیعی در دنیا بوده است.
– در بخش صنعت ایران یکی از اصلی‌ترین تولیدکنندگان محصولات پلاستیک و پلیمری در میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقاست.
– در بخش معدن، ایران دهمین تولیدکننده بزرگ معدنی با تولید ۶۸نوع مواد معدنی است و دارای ۶هزار معدن فعال است.
فهرست ظرفیت‌های اقتصاد ایران و همچنین فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران طولانی است و شما در چند روز آینده بخشی از توانمندی‌های تولیدی ایران را در این نمایشگاه خواهید دید.
اگر افق دید خود را از سطح غرب آسیا و بحران‌های امنیتی آن فراخ‌تر ساخته و تصویری کلان از جهان را تصور کنیم، خواهیم دید که توسعه برونگرایانه به وجه غالب عرصه بین‌الملل تبدیل شده و بنیان مشروعیت نظام‌های سیاسی را با پیشرفت اقتصادی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان پیوند زده است. در چنین فضایی شرط توفیق برنامه‌های توسعه ملی ایجاد تعامل هم‌افزا میان ظرفیت‌ها و ضرورت‌های داخلی برای توسعه از یک‌سو و الزامات ناشی از روندهای پرقدرت اقتصاد جهانی از دیگر سو است. دیپلماسی اقتصادی، محل و ابزار ایجاد این تعامل محسوب می‌شود. طراحی و پیگیری این دیپلماسی اقتصادی، مستلزم توجه به واقعیات کلان زیر است.
در جهان امروز، همگرایی منطقه‌ای نقش کلیدی در روند توسعه کشورها ایفا می‌کند. از یک‌سو روشن است که کشورها به‌تنهایی نمی‌توانند فرآیند توسعه اقتصادی خود را به پیش ببرند و نیازمند همکاری تنگاتنگ با سایر کشورها و بازارها هستند. از طرف دیگر فرآیند جهانی شدن به‌عنوان نیروی اصلی همگرایی اقتصادی در پهنه جهانی، در سال‌های اخیر به‌صورت فزاینده‌ای دچار چالش شده است. در چنین شرایطی همگرایی منطقه‌ای و منطقه‌گرایی نقش و اهمیت بیشتری در فرآیند توسعه اقتصادی کشورها یافته‌اند. در مناطقی مانند آسیای‌شرقی که همگرایی منطقه‌ای پیشرفت بیشتری داشته، آثار مثبت آن بر توسعه اقتصادی نیز نمایان شده است.
منطقه غرب‌آسیا نیازمند همکاری و همگرایی گسترده‌تر برای پیشبرد توسعه اقتصادی است. همگرایی اقتصادی در غرب‌آسیا می‌تواند بیش از گذشته بر شکل‌گیری و تکمیل زنجیره ارزش منطقه‌ای متمرکز شود. در شکل‌دهی به زنجیره ارزش منطقه‌ای مشارکت دولت و بخش خصوصی نه‌تنها در درون کشورها بلکه در روابط کشورهای منطقه با یکدیگر اهمیت کلیدی دارد. دولت‌های منطقه باید شرایط را برای درهم‌تنیدگی فزاینده اقتصادها فراهم آورند. از دیگر سو بخش خصوصی منطقه نیازمند همکاری تنگاتنگ برای عملیاتی کردن بخش‌های مختلف زنجیره ارزش منطقه‌ای است.
شکل‌گیری زنجیره ارزش منطقه‌ای در سطح کلان وابسته به همکاری دولت‌هاست، اما در میدان و محیط عملیاتی به‌شدت به همکاری بخش خصوصی کشورهای منطقه نیازمند است. در این راستا اتاق‌های بازرگانی می‌توانند نقش کلیدی در عملیاتی کردن زنجیره ارزش منطقه‌ای و گسترش آن به حوزه‌های مختلف ایفا کنند.
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران از سال‌های گذشته همواره بر فراهم آوردن زمینه‌های نظری و عملی شکل‌دهی به چنین زنجیره‌ای متمرکز بوده و پژوهش‌های مهمی در این راستا در اتاق ایران صورت گرفته است؛ از همین رو اتاق ایران آمادگی دارد تا با همکاری اتاق‌های منطقه غرب‌آسیا در راستای شکل‌دهی به چارچوب‌های لازم برای همکاری بخش خصوصی و دولتی در توسعه زنجیره ارزش منطقه‌ای نقش فعالی ایفا کند.
در این میان معضلات ناشی از تحریم‌ها را نمی‌توان به‌سادگی نادیده گرفت اما در جهانی که به‌طور فزاینده منطقه‌ای می‌شود، تحریم‌زدایی هم بخش مهمی از شکل‌گیری زنجیره‌های منطقه‌ای است.
راه‌حل ثبات، صلح و توسعه اقتصادی در غرب‌آسیا از همکاری و همگرایی منطقه‌ای می‌گذرد. ایران در سال‌های اخیر بیش از گذشته بر همگرایی با همسایگان متمرکز شده است و با احیای روابط با عربستان و توسعه روابط با سایر همسایگان در راستای توسعه همگرایی اقتصادی منطقه‌ای گام برمی‌دارد. اتاق ایران به‌عنوان نماینده بخش خصوصی نیز بر اهمیت نقش‌آفرینی بخش خصوصی کشورهای غرب‌آسیا در این مسیر تاکید دارد و آمادگی خود را برای همکاری و هم‌اندیشی با اتاق‌های کشورهای منطقه برای توسعه زنجیره ارزش منطقه‌ای اعلام می‌دارد.
زمینه شناخت کشورها و تسهیل تجارت در ایران اکسپو
عباس علی‌آبادی وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با حضور در مراسم افتتاح ایران‌اکسپو ۲۰۲۴ ضمن تشریح ۳برنامه اصلی این وزارتخانه برای توسعه تجارت، گفت: ایران آماده تعامل است و دست همکاری اقتصادی با کشورهای جهان را می‌فشارد.
او مهم‌ترین هدف این نمایشگاه را توسعه همکاری‌های بین‌المللی کشورهای شرکت‌کننده دانست و تصریح کرد: برگزاری نمایشگاهی با حضور مهمانانی از ۱۰۰کشور زمینه شناخت کشورها از یکدیگر و تسهیل زمینه تجارت را مهیا می‌کند.
علی‌آبادی درباره برنامه‌های وزارتخانه در حوزه تجارت گفت: وزارتخانه ۳برنامه اصلی دارد؛ جهت‌دهی به توسعه اقتصادی بر پایه رشد اقتصادی پایدار با تعاملات بین‌المللی و تمرکز بر محصولات و خدمات دارای فناوری متوسط و پیشرفته و ارزش‌افزوده بالا، توسعه زیرساخت‌های تجاری و افزایش سهم کشور از تجارت بین‌المللی با کمک بهره‌گیری حداکثری از دیپلماسی تجاری اقتصادی و حمایت‌های عملی از تحقیق و توسعه در شرکت‌ها در راستای افزایش رقابت‌پذیری بین‌المللی و صادرات.
براساس اظهارات وزیر صنعت‌، معدن و تجارت، اکنون ایران با وجود تحریم‌ها، یکی از قطب‌های اقتصاد و صنعت منطقه است؛ بالغ بر ۱۵۳میلیارد دلار حجم تجارت خارجی کشور است که نزدیک به ۵۰میلیارد دلار از این رقم مربوط به صادرات غیرنفتی می‌شود؛ کشورهای همسایه، آفریقایی و اسلامی و سایر کشورهای دوست در اولویت توسعه روابط هستند. در حال حاضر ایران عضو ناظر سازمان تجارت جهانی است و با حضور در پیمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تعاملات سازنده‌ای با کشورها دارد.