هشدار اروپایی‌ها مانع جذب گردشگر از بازار سنتی

نادر نینوایی- در طول ماه‌های گذشته فعالان و صاحب‌نظران حوزه گردشگری نقدهای تند و تیزی را درخصوص وضعیت این صنعت مطرح کرده‌اند. «ابراهیم بای‌سلامی» که رییس کمیسیون گردشگری ستاد انتخاباتی مسعود پزشکیان را برعهده داشت، شرایط گردشگری ورودی را نامطلوب دانسته و این نقد را مطرح کرده که ایران تبدیل به پاتوق گردشگران فقیری شده که از کشورهای همسایه راهی کشورمان می‌شوند و آورده‌ای ندارند.
در بخش ‌خصوصی هم «ابراهیم پورفرج» رییس پیشین جامعه تورگردانان کشور معتقد است که در سال‌های اخیر گردشگران اروپایی به سبب شرایطی که در ایران وجود دارد، از سفر به کشورمان امتناع می‌کنند. وی معتقد است که متقاضی گردشگری ایران در واقع همین گردشگران اروپایی هستند و این اروپایی‌ها هستند که به تاریخ و تمدن ایران توجه و علاقه نشان داده و همچنین متوسط هزینه بیشتری در سفرها دارند و حضور آنها می‌تواند زمینه‌ساز ورود گردشگر از سایر کشورها باشد. در سه‌ساله دولت سیزدهم، تاکید به جای تلاش برای جذب گردشگران اروپایی اما بر جذب گردشگران چینی و روسی و تا حدودی جذب گردشگر از کشورهای عضو گروه «بریکس» بود. این تلاش‌ها اما به گواه رییس پیشین جامعه تورگردانان کشور درخصوص جذب گردشگران روسی موفقیت‌آمیز نبوده است و در مورد گردشگران چینی هم صرفا در همان ابتدای مطرح شدن صحبتش تعدادی گردشگر چینی به ایران آمد اما پس از مدتی نه چندان زیاد، جریان ورود گردشگر چینی نیز به ایران متوقف شد. با روی کار آمدن دولت چهاردهم و مشخص شدن وزیر گردشگری، انتظار می‌رفت جریان جذب گردشگر تغییر ریل داده و با بهبود احتمالی روابط با غرب به شرایط سال‌های ۲۰۱۹ و پیش از آن بازگردیم. تاکنون اما این امیدها نتیجه‌ای در بر نداشته و معاون گردشگری ضرغامی نیز هنوز بر مسند خود نشسته و با برگزاری «road show » و سفر به کشورهای شرق آسیا و هند، تمرکز خود را بر جذب گردشگر از این کشورها گذاشته است.
جذب گردشگران اروپایی در گرو دیپلماسی
باتوجه به وضعیت کنونی گردشگری ایران و نیز با نظر به درخواست بخش‌خصوصی جهت جذب گردشگران غربی و اروپایی که می‌تواند زمینه‌ساز رونق گردشگری کشور باشد، باید اذعان داشت که کلید حل این مشکل در گرو انجام یک دیپلماسی پویا و موثر با طرف‌های غربی و البته برنامه‌ریزی صحیح و تغییر نگاه از شرق به غرب در معاونت گردشگری است.
مسلم شجاعی، مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی، در پاسخ به این پرسش که چه برنامه‌ای برای جذب گردشگران بین‌المللی و استفاده از ظرفیت‌های دیپلماتیک در راستای جذب گردشگران غربی وجود دارد به «جهان‌صنعت» گفت: آنچه که من می‌توانم انجام دهم در درجه نخست این است که دیپلماسی وزارت خارجه را آگاه کنم و درد صنعت گردشگری کشور را به آنها بگویم.
وی افزود: یعنی می‌توانیم به آقایان تخت‌روانچی، عراقچی و رییس‌جمهور بگوییم که مشکل گردشگری کشور این مساله است اما اینکه آنجا چه اتفاقی می‌افتد دیپلماسی است و بسته به اتفاقات و گفت‌وگوهای بین دو کشور است. بنابراین سعی داریم در راستای اهداف گردشگری دستگاه‌ها را توجیه کنیم.
اهمیت جذب گردشگر اروپایی
جذب گردشگر برای تورگردان ایرانی از اهمیت بالایی برخوردار است، چراکه هم بیشتر راهنمایان گردشگری ایران، مسلط به زبان انگلیسی هستند و هم فعال گردشگر ایرانی با سلایق، خوراک و شیوه صحیح برخورد با گردشگر اروپایی آشنایی دارد.
از سوی دیگر غربی‌ها به تمدن باستانی ایران علاقه‌مندند در حالی که چینی‌ها یا هندی‌ها که خود تمدنی با تاریخی غنی دارند چندان تمایلی به سفر به کشوری با جاذبه تاریخی نداشته و سفر به شهرهای ساحلی و استفاده از تفریحات را ترجیح می‌دهند.
مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی در پاسخ به پرسشی در مورد اهمیت جذب گردشگران غربی، گفت: باید توجه داشت که تفاوتی بین گردشگر کویتی و آلمانی وجود ندارد. البته قبول دارم که اگر گردشگر اروپایی به کشور بیاید خوب است. علت نیز آن است که ۵۰‌سال است آژانس‌داران ایرانی با بازار اروپا و آمریکا کار کرده‌اند. درخصوص هند اما تاکنون برای جذب گردشگر خوب کار نکرده‌ایم و به هر صورت کشورهایی نظیر هند و روسیه هم هرساله گردشگران بسیاری را به اقصی‌نقاط جهان می‌فرستند.
وی در پاسخ به این نقد که هند و چین تاریخ و تمدن غنی داشته و تمایل چندانی به سفر به ایران نشان نمی‌دهند، گفت: کشور چین سالانه ۱۲۰میلیون گردشگر به کشورهای مختلف می‌فرستد و حتی اگر بتوانیم ۱۰‌درصد گردشگران چینی را جذب کنیم، مهم است. به‌نظرم یک اختلاف برداشتی وجود دارد؛ یک زمانی تولید ناخالص داخلی اروپا خیلی خوب بود و گردشگران اروپایی تمام دنیا را گرفته بودند. در آن زمان مثلا تولید ناخالص داخلی اندونزی، هند و چین خوب نبود. به نظرم حال و هوای آژانس‌دار ما نیز همان حال‌وهوای ۲۰ یا ۳۰‌سال قبل است. البته جذب گردشگر از اروپا بد نیست و الان هم جذب گردشگر از اروپا می‌تواند خیلی مطلوب باشد. این مقام مسوول خاطر‌نشان کرد: به نظرم چون فعالان گردشگری در شهرهایی مثل یزد، اصفهان، شیراز و کاشان در طول سال‌های متمادی گردشگران اروپایی را دیده و با آنها مراوده داشته‌اند، الان که گردشگران اروپایی کمتر داخل کشور می‌آیند، اینطور به نظرشان می‌آید که کشور از گردشگر خالی شده است.
لزوم اقدام عملی برای جذب گردشگران غربی
در طول سه‌سال گذشته معاونت گردشگری با برگزاری تورهایی برای اینفلوئنسرها و فعالان رسانه‌ای چینی و روسی، سعی در جذب گردشگر از این کشورها داشته است؛ با وجود این، تاکنون اقدام چندان موثری برای جذب گردشگر از کشورهای اروپایی و غربی به انجام نرسیده است. مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی در پاسخ به این نقد که چرا برای تبلیغ ایران بین گردشگران غربی اقدام موثری صورت نگرفته است، گفت: توجه داشته باشید که برای ورود گردشگر غربی به ایران باید نوتیس (هشدار) را بردارند. زمانی که سفارت فرانسه به یک‌باره هشدار می‌دهد که تمام اتباع این کشور از ایران خارج شوند، یک دوگانگی به‌وجود می‌آید که نمی‌توانیم در وزارت گردشگری در قبال آن کاری انجام دهیم. ما در ایران می‌خواهیم که گردشگران غربی در کشور ما حاضر باشند اما طرف غربی نیز باید این اجازه را داده و این را بخواهد.
وی افزود: اگر غربی‌ها از درجه‌های اخطاری که داده‌اند یک مقدار پایین‌تر بیایند، حتما سفر گردشگران اروپایی به ایران اتفاق می‌افتد. الان بخش ‌خصوصی آلمان نیز تمایل دارد گردشگر به ایران بفرستد، چراکه بخشی از بازار آنها ایران است اما لازمه تحقق این موضوع آن است که دولت‌های اروپایی نیز همراهی کنند.
امید به آینده
مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی، ضمن اعلام اینکه برنامه‌ریزی‌هایی برای مشورت با دستگاه دیپلماسی و بیان نکات موردنظر داریم، گفت: امیدواریم اقدامات اثر‌بخشی انجام گیرد؛ واقعیت آن است ما هرکاری که از دست‌مان بر می‌آید انجام می‌دهیم و ۵۰‌درصد ما حل و مابقی قضایا و ۵۰‌درصد دوم مربوط به تصمیم و واکنش کشورهای غربی است.
وی افزود: مساله روابط با این کشورها یک موضوع کلان در دیپلماسی کشور است و چنانچه مسائلی که آقای پزشکیان در نیویورک گفتند حل شوند؛ حتما گشایش‌هایی در گردشگری اتفاق می‌افتد اما اگر این چالش‌ها و مسائل نیز حل نشود نباید درجا زده و یکجا بمانیم. در واقع در صورت به نتیجه نرسیدن دیپلماسی ناچاریم به سمت بازارهای دیگر برویم هرچند که شاید این بازارهای دیگر به اندازه بازار ایتالیا سود‌ده نباشند.