هدررفت انرژی در صنایع از عوامل مهم ناترازی برق

«جهان‌صنعت»- پیرو انتشار گزارشی با تیتر «تداوم رکود در صنعت» در 18 مهر 1403، شرکت توانیر جوابیه‌ای به شرح ذیل به دفتر روزنامه «جهان‌صنعت» ارسال و درخواست کرده، حسب ماده ۲۳ فصل ششم قانون مطبوعات کشور، به منظور آگاهی خوانندگان و عموم مردم با تیتر فوق درج و انتشار یابد. این در حالی است که گزارش مدنظر شرکت توانیر، گزیده‌ای از نتایج نظرسنجی اتاق بازرگانی ایران از فعالان اقتصادی در شهریورماه سال جاری، تحت عنوان شاخص مدیران خرید (شامخ) بود. براساس نتایج آخرین شامخ صنعت، «ناترازی انرژی به مانع دائمی برای رشد صنعتی تبدیل شده است». متن جوابیه توانیر اما به این شرح است:
17مرداد 1403، اوج مصرف برق به عدد 79‌هزار و 872‌مگاوات رسید تا رکوردی بی‌سابقه از اوج مصرف در صنعت برق ثبت شود؛ رکوردی که سبب شد شاخص اوج بار ایران در میان 140‌کشور دسترسی به برق در آنها بیش از 90‌درصد است، از 130‌کشور بیشتر باشد. این آمار حکایت از آن دارد که با وجود گرمای بی‌سابقه در کشور، برق به‌صورت حداکثری در تابستان تامین شده است اما آنچه که سبب می‌شود این میزان تولید پاسخگوی نیاز کشور نباشد استفاده غیراصولی از کولرهای گازی در مناطق معتدل و سرد و مهم‌تر از آن صنایع هستند که با فناوری قدیمی، انرژی را به هدر می‌دهند. درحالی از برق به عنوان مانع دائمی رشد صنایع یاد می‌شود که این خود صنایع هستند که با هدررفت انرژی به مانعی بزرگ برای توسعه صنعت برق تبدیل شده‌اند؛ به قول قدیمی‌ها کاش صاحبان صنایع یک سوزن به خودشان می‌زدند، یک جوالدوز به صنعت برق. تا جایی بهره‌گیری از تجهیزات با راندمان پایین و هدررفت انرژی در صنایع جدی شده که برای رفع آن، ماده 4 قانون ‌مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق پیش‌بینی شده است؛ براساس این ماده، «صنایع انرژی‌بر با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت نیرو مکلفند، حداقل ۹۰۰۰‌مگاوات نیروگاه حرارتی با بازدهی حداقل 55‌درصد و ۱۰۰۰‌مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر و پاک تا پایان سال ۱۴۰۴ از محل منابع داخلی صنایع مذکور احداث کنند. در صورت عدم احداث، تامین برق این صنایع در شرایط کمبود برق، در اولویت طرح‌های مدیریت مصرف برق وزارت نیرو قرار می‌گیرد».
با وجود هدررفت انرژی در صنایع، پیش‌بینی ماده 4 قانون ‌مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق و همچنین افزایش 2 تا 3 درجه‌ای دمای هوا در تابستان 1403 که استمرار و ماندگاری‌اش، مردم را کلافه کرده بود، صنعت برق در تابستان امسال همه تلاش خود را به کار گرفت و موفق شد برق صنایع را همانند سال گذشته تامین کند و برخلاف برخی ادعاها، برنامه مدیریت مصرف برای شهرک‌های صنعتی به صورت «یک روز در هفته» اجرا شد که در آن مشترکان می‌توانستند بار این یک روز را در روزهای تعطیل جبران کنند، حتی در یک بازه زمانی محدود که ناترازی بسیار زیاد شد به برنامه یک روز و یک نیم‌روز شهرک‌های صنعتی، فقط یک نیم‌روز اضافه شد.
افزون بر همه این موارد، گزارش تولید فروردین صنایع در سال 1403 نشان می‌دهد که 7‌کارخانه از 10 صنعت برتر بورسی ایران در مجموع نسبت به فروردین پارسال کاهش تولید داشته‌اند. فولاد هرمزگان و ذوب‌آهن اصفهان به ترتیب با 3/25درصد و 6/24‌درصد کاهش صدرنشین سقوط تولید در فروردین امسال نسبت به پارسال هستند.
سیددانیال آل‌هاشم استاد دانشگاه نیز در گزارشی که خبرگزاری فارس در تاریخ 23 اردیبهشت 1403 در این زمینه منتشر کرد، گفته است که فروردین‌ماه، صنایع ایران نه محدودیت برق دارند و نه گاز اما باز هم شاهد کاهش سنگین تولید هستیم، این یعنی صنایع کشور عوامل اصلی کاهش تولید از جمله رکود بازار را پشت مساله برق و گاز پنهان کرده‌اند. همچنین در کنار رکورد بازار؛ «نوسانات قیمتی نهاده‌ها»، «کمبود نقدینگی» و «تسویه نشدن بدهی‌ها» از مشکلاتی است که صنایع با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. به نظر می‌رسد صاحبان صنایع با علم به همه این مشکلات، دیواری کوتاه‌تر از صنعت برق پیدا نکرده‌اند تا رکودشان را به گردن آن بیندازند، این درحالی است که حتی درصورت رفع ناترازی برق، هر کدام از مشکلات یاد شده به تنهایی می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در رکود داشته باشند.