نقش ۴ شرکت بزرگ نفتی در آلودگی جهان

«جهان صنعت»-بررسی‌ها نشان می‌دهد که چهار شرکت بزرگ نفتی اکسون‌موبیل، شِورون، شِل و بی‌پی برخلاف دستورالعمل‌های زیست‌محیطی و انجام تعهدهای اقلیمی، از برنامه زمان‌بندی شده برای کاهش سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی عقب‌ترند تا جایی که حتی اقدام‌های شرکت‌های بزرگ نفت اروپا نیز با تعهدات اقلیمی آنها در تناقض است. مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت در گزارشی با بررسی عملکرد این چهار شرکت نوشت: در چارچوب مطالعه‌ای جامع که نتایج آن هفته گذشته طی مقاله‌ای در نشریه علمی پلوس وان منتشر شد، سوابق عملکرد محیط‌زیستی چهار شرکت بزرگ نفتی اکسون‌موبیل، شِورون، شِل و بی‌پی بررسی شده است. این شرکت‌ها از سال ۱۹۶۵ میلادی تاکنون در مجموع مسوول بیش از ۱۰ درصد انتشار جهانی کربن بوده‌اند. محققان مطالعه یادشده بر اساس تجزیه و تحلیل اطلاعات ۱۲ سال اخیر این شرکت‌ها تا سال ۲۰۲۰، به این نتیجه رسیدند که ادعاهای اقلیمی این شرکت‌ها با اقدام‌های آنها مطابقت ندارد، از جمله اینکه اکتشاف نفتی آنها نه تنها کاهش نیافته، بلکه شاهد افزایش نیز بوده است. این مطالعه، افزایش قابل‌ملاحظه‌ای در استفاده از کلمات «اقلیم»، «کم‌کربن» و «گذار» در گزارش‌های سالانه اخیر این شرکت‌ها به‌ویژه برای شرکت‌های شل و بی‌پی و نیز افزایش تعهدهای اقدام را در راهبردهای این شرکت‌ها نشان می‌دهد، اما اقدام ویژه و مشخص این شرکت‌ها برای عمل به تعهدات اقلیمی نادر بوده است و محققان می‌گویند: «تحلیل مالی، وابستگی مستمر کسب‌وکار این شرکت‌ها به سوخت‌های فسیلی همراه با پرداخت هزینه‌های ناچیز برای انرژی پاک را نشان می‌دهد.»
مطالعات پرشمار پیشین نشان داده است که ذخایر نفت و گاز کشف‌شده و تولید برنامه‌ریزی شده، بیشتر از آن مقداری است که در سناریوی هدف حفظ گرمایش جهانی در سطح ۵/۱ درجه سانتی‌گراد می‌تواند مصرف شود. در ماه می ۲۰۲۱، آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) اعلام کرد اگر جهان قصد دارد تا سال ۲۰۵۰ به خالص انتشار کربن صفر برسد، نباید توسعه جدیدی در زمینه سوخت‌های فسیلی انجام شود.شرکت‌های نفتی تحت فشار فزاینده سرمایه‌گذاران خود قرار دارند تا کسب‌وکار خود را با اهداف اقلیمی هماهنگ کنند، اما اجرای برنامه‌های اقلیمی آنها با شک و تردید روبه‌رو شده است. به‌طوری که محققان را بر آن داشت تا تحقیقات جدید را که به گفته آنها عینی و جامع است، انجام دهند.
گرگوری ترنچر استاد دانشگاه کیوتو ژاپن که با می‌ لی و جوسن آسوکا در دانشگاه توهوکو در این تحقیق همکاری داشته است، گفت: تا زمانی که پیشرفت ملموسی حاصل نشود، دلایل زیادی وجود دارد که درباره ادعاهای این شرکت‌ها که در جهت سبزشدن حرکت می‌کنند، تردید داشته باشیم. اگر آنها به‌واقع از سوخت‌های فسیلی دور می‌شدند، انتظار می‌رفت که برای نمونه شاهد کاهش فعالیت‌های اکتشافی در حوزه نفت و گاز، کاهش تولید سوخت‌های فسیلی و کاهش فروش و سود حاصل از سوخت‌های فسیلی باشیم اما اگر چیزی هم باشد، شواهدی از وقوع روند معکوس این گفته‌هاست.ترنچر گفت: تعهدهای اخیر مطلوب به‌نظر می‌رسند و افراد زیادی را هیجان‌زده می‌کنند، اما محققان باید این تعهدها را در چارچوب تاریخچه اقدام‌های شرکت قرار دهند، مانند این است که یک بچه مدرسه‌ای بسیار بازیگوش به معلم بگوید: قول می‌دهم تکالیفم را هفته آینده انجام دهم، اما معلم می‌بیند که این دانش‌آموز هرگز پیش‌تر سخت کار نکرده است.
حرکت در جهت مخالف
مطالعه تازه یادشده نشان داد ذکر کلمات کلیدی مرتبط با تغییرات اقلیمی در گزارش‌های سالانه این شرکت‌ها از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۰ به شدت افزایش یافته است. برای مثال، استفاده شرکت بی‌پی از عبارت «تغییر اقلیم» از ۲۲ مورد در سال ۲۰۰۹ به ۳۲۶ مورد در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است، اما از نظر راهبرد و اقدامات، محققان دریافتند «شرکت‌ها صرفا متعهد می‌شوند که به شرکت‌های انرژی پاک تبدیل شوند و بیشتر از اینکه اقدام مشخصی انجام دهند، اهدافی را تعیین می‌کنند.»
به‌ گفته محققان مطالعه یادشده، شرکت‌های اکسون‌موبیل و شورون در مقایسه با شل و بی‌پی در زمینه‌ انجام تعهدهای اقلیمی عقب‌ترند، اما به نظر می‌رسد حتی اقدام‌های شرکت‌های بزرگ نفت اروپا نیز با تعهدات اقلیمی آنها در تناقض است. برای نمونه، شل و بی‌پی متعهد شدند سرمایه‌گذاری در پروژه‌های استخراج سوخت فسیلی را کاهش دهند، اما در سال‌های اخیر وسعت مناطق اکتشافی خود را برای یافتن میدان‌های جدید افزایش داده‌اند.
افزون بر این، تجزیه و تحلیل نشان داد که شرکت‌های شل، بی‌پی و شورون حجم تولید سوخت فسیلی خود را طی دوره مطالعه افزایش داده‌اند. هیچ‌ کدام داده‌های سرمایه‌گذاری‌های خود را در زمینه انرژی پاک به‌طور مستقیم منتشر نمی‌کنند، اما اطلاعاتی که در مورد پروژه افشای کربن ارائه کرده‌اند، نشان‌دهنده سطوح پایین مخارج سرمایه‌گذاری سالانه به ‌طور میانگین از ۲/۰ درصد اکسون‌موبیل تا ۳/۲ درصد از سوی شرکت بی‌پی است، همچنین تجزیه و تحلیل جداگانه انجام شده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در انرژی پاک توسط شرکت‌های نفت و گاز حدود یک درصد از مخارج سرمایه‌گذاری آنها در سال ۲۰۲۰ بوده است.از نظر محققان تا زمانی که اقدام‌ها و رفتار سرمایه‌گذاری با گفتمان شرکت‌های نفتی مطابقت پیدا نکند، اتهام‌های سبزشویی موجه به‌نظر می‌رسد.
هدف، بازدهی سود سهامداران است
سخنگوی شرکت اکسون‌موبیل در واکنش به مطالعه یادشده گفت: حرکت به آینده‌ای با انتشار کمتر نیاز به راه‌حل‌های پرشماری دارد که بتوانند در مقیاس صنعتی اجرا شوند. ما قصد داریم نقشی پیشرو در گذار انرژی ایفا کنیم، اما انعطاف‌پذیری سرمایه‌گذاری را در مجموعه‌ای از فرصت‌های فنی در حال تکامل، از قبیل جذب کربن، هیدروژن و سوخت‌های زیستی، حفظ می‌کنیم تا بازدهی و سود سهامداران را به حداکثر برسانیم.
سخنگوی شرکت شورون گفت: ما بر کاهش شدت کربن در عملیات خود متمرکز شده‌ایم و به‌دنبال رشد کسب‌وکارهای کم‌کربن همراه با خطوط تجاری سنتی خود و در حال برنامه‌ریزی ۱۰ میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری کم‌کربن تا سال ۲۰۲۸ هستیم.سخنگوی شل گفت: هدف شل این است که تا سال ۲۰۵۰، همگام با جامعه، به کسب‌وکار انرژی با خالص انتشار صفر تبدیل شود. شدت و اهداف مطلق کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت ما با هدف جاه‌طلبانه‌تر ۵/۱ درجه سانتیگراد موافقتنامه پاریس سازگار است، ما نخستین شرکت انرژی بوده‌ایم که راهبرد گذار انرژی خود را برای دریافت رای سهامداران ارائه کردیم و با تایید قوی آنها، تضمین اجرایی لازم را به‌دست آوردیم.
سخنگوی شرکت بی پی‌نیز گفت: این شرکت در سال ۲۰۲۰ جاه‌طلبی، اهداف و راهبردهای خالص انتشار کربن صفر خود را تعیین کرد و در سال ۲۰۲۱ بزرگ‌ترین تحول شرکت را در تاریخ خود برای ارائه این موارد تکمیل کرد. از آنجا که مقاله یادشده نگاهی تاریخی به دوره ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۰ دارد، ما باور نداریم که تحولات و پیشرفت بی‌پی را به‌طور کامل در نظر گرفته باشد.
پروفسور ترنچر نیز اتهام قدیمی ‌بودن مقاله تحلیلی تیم خود را رد کرد و افزود: ما اسنادی را که در سال ۲۰۲۱ منتشر شده بودند، به این تحقیق اضافه کرده‌ایم، بنابراین به اصطلاح شکاف داده‌ها تنها حدود شش ماه است و ما هیچ مدرکی دال بر اینکه اقدام جدیدی از سوی این شرکت‌ها تغییری در هر یک از یافته‌های ما ایجاد کند، پیدا نمی‌کنیم. متاسفانه، همان‌طور که بازارهای انرژی در سراسر جهان ساختار یافته‌اند، سوخت‌های فسیلی همچنان از مزایای [مقرراتی و مالیاتی] بسیاری برخوردار بوده و انرژی‌های تجدیدپذیر هنوز در مضیقه هستند.