15 - 12 - 2024
نقش زنان در اقتصاد هنر در عصر هوش مصنوعی
فرشته خالقی*- اقتصاد و هنر دو حوزه به ظاهر متفاوت هستند، اما ارتباط عمیقی با یکدیگر دارند که تاثیر زیادی بر رشد و پیشرفت هر یک از آنها دارد. در دنیای مدرن، اقتصاد به عنوان یکی از عوامل اصلی در شکلگیری و توسعه هنر شناخته میشود و هنر نیز به نوبه خود تاثیرات زیادی بر اقتصاد جامعه دارد. یکی از مهمترین راههای تاثیر اقتصاد بر هنر، تامین منابع مالی برای تولید آثار هنری است. هنرمندان برای خلق آثار خود نیاز به منابع مالی دارند، چه از طریق حمایتهای دولتی، چه از طریق سرمایهگذاریهای خصوصی یا حتی از طریق فروش آثار خود. در جوامع با اقتصاد پایدار و رشد یافته، منابع مالی به راحتی در دسترس هنرمندان قرار میگیرد که باعث افزایش کیفیت و تنوع آثار هنری میشود.
علاوه بر این، اقتصاد میتواند از طریق ارتقای شرایط بازار هنر، فرصتی برای شناخته شدن و رشد هنرمندان فراهم آورد. بازار هنر به عنوان یک بخش اقتصادی، جایی است که آثار هنری خرید و فروش میشود و هنرمندان از طریق آن میتوانند به درآمدزایی دست یابند. با گسترش بازار هنر و جذب سرمایهگذاران، هنرمندان میتوانند به راحتی آثار خود را به جهانیان معرفی کنند و آثارشان ارزشگذاری شود.
رشد اقتصاد میتواند باعث رشد صنایع خلاق و فرهنگی شود. در چنین شرایطی، هنر نهتنها در عرصههای فردی بلکه در سطح کلان و اجتماعی نیز رونق مییابد. دولتها نیز با سرمایهگذاری در بخشهای فرهنگی و هنری میتوانند به بهبود وضعیت اقتصادی کمک کنند زیرا صنایع خلاق میتوانند به ایجاد اشتغال و جذب گردشگران کمک کنند. به طور کلی، اقتصاد با تامین منابع مالی، توسعه بازار هنر و حمایت از صنایع فرهنگی، نقش مهمی در رشد و توسعه هنر ایفا میکند. از سوی دیگر، هنر نیز با تاثیرگذاری بر فرهنگ و هویت اجتماعی میتواند به تقویت پایداری اقتصادی و اجتماعی جوامع کمک کند. بازار صنایعدستی به دلیل تنوع گسترده و دسترسی به آن در بسیاری از نقاط جهان، در کنار گردشگری و رونق خرید آنلاین، رشد زیادی داشته است. محصولات صنایعدستی مانند فرشهای دستباف، زیورآلات، ظروف سفالی، پارچههای دستباف و اشیای تزئینی نهتنها در بازارهای محلی بلکه در سطح جهانی نیز تقاضای بالایی دارند. علاوه بر این، با گسترش پلتفرمهای آنلاین و بازارهای بینالمللی، هنرمندان صنایعدستی میتوانند به راحتی به مشتریان جهانی دسترسی پیدا کنند و این امر باعث شده که این بازار در سالهای اخیر به سرعت رشد کند.
ظهور هوش مصنوعی (AI) تحولات عظیمی را در تمام عرصههای زندگی انسان به وجود آورده و عرصه هنر نیز از این تغییرات مستثنا نبوده است. در حالی که این تحولات فرصتهای جدیدی برای هنرمندان بهویژه زنان فراهم کردهاند، چالشهایی نیز به همراه داشتهاند که باید مورد توجه قرار گیرند. این مقاله به بررسی نقش زنان در اقتصاد هنر در دوران هوش مصنوعی، تاثیرات این تکنولوژی بر آنها و چالشها و فرصتهای جدیدی که بهوجود آمده، میپردازد.
1- تحول در تولید آثار هنری با استفاده از هوش مصنوعی
در گذشته فرآیند خلق آثار هنری بیشتر به مهارتهای دستی و خلاقیت فردی وابسته بود اما با ظهور هوش مصنوعی، امکان خلق آثار هنری با استفاده از الگوریتمها، شبکههای عصبی و سیستمهای خودآموز فراهم شده است. این تغییرات در نحوه تولید آثار هنری نهتنها به هنرمندان زن اجازه داده تا از ابزارهای جدید بهرهبرداری کنند، بلکه به آنان این امکان را داده است تا در دنیای هنر مدرن و دیجیتال حضور پیدا کنند.
1-1- هنر دیجیتال و طراحی با هوش مصنوعی
امروزه بسیاری از زنان هنرمند از ابزارهای هوش مصنوعی برای خلق آثار دیجیتال استفاده میکنند.
برنامههایی مانند DALL-E، DeepArt و RunwayML به هنرمندان این امکان را میدهند که بدون نیاز به مهارتهای فنی پیچیده، آثار هنری جذاب و نوآورانهای بسازند. این نوع هنر دیجیتال فضای جدیدی را برای زنان هنرمند فراهم کرده است تا خلاقیتهای خود را در قالبهای مختلفی چون نقاشی، طراحی، موسیقی و حتی مد بیان کنند.
1-2- فتوآرت و ایجاد تصاویر با هوش مصنوعی
در حوزه فتوآرت و عکاسی، هنرمندان زن از نرمافزارهای هوش مصنوعی برای ایجاد و ویرایش تصاویر بهره میبرند. این ابزارها به آنها این امکان را میدهد که تصاویری منحصربهفرد و مفهومی تولید کنند که پیش از این تنها با استفاده از تکنیکهای سنتی ممکن بود. این امر به زنان هنرمند این فرصت را داده است که آثار پیچیدهتری تولید کنند و به طور گستردهتری در بازارهای دیجیتال و گالریهای آنلاین شناخته شوند.
2- تاثیر هوش مصنوعی بر اقتصاد هنر و بازار فروش
یکی از بخشهای مهم اقتصاد هنر، بازار فروش آثار هنری است. در گذشته، فروش آثار هنری عمدتا از طریق گالریها، نمایشگاهها و مزایدهها انجام میشد اما در عصر هوش مصنوعی، این روند تغییرات بسیاری را تجربه کرده است. اکنون با ظهور بازارهای دیجیتال و پلتفرمهای آنلاین، فروش آثار هنری سادهتر و دسترسی به آنها گستردهتر شده است.
2-1- بازار هنر دیجیتال و NFTها
یکی از بزرگترین تحولات در عصر هوش مصنوعی، ظهور توکنهای غیرقابل تعویض «Token=NFT Non-Fungible token» در دنیای هنر است این توکنها به هنرمندان این امکان را دادهاند تا آثار دیجیتال خود را به صورت منحصربهفرد به فروش برسانند و مالکیت آنها را در بلاکچین ثبت کنند. بسیاری از هنرمندان زن از این فرصت برای فروش آثار دیجیتال خود بهره بردهاند و این تحول در اقتصاد هنر، فرصتهای جدیدی را برای آنها ایجاد کرده است. فروش آثار NFT توسط زنان هنرمند میتواند به آنها کمک کند تا از محدودیتهای جغرافیایی و اقتصادی عبور کرده و به مخاطبان جهانی دسترسی پیدا کنند.
2-2- دسترسی به بازارهای جدید
با توجه به دسترسی به فناوریهای نوین و فضای آنلاین، زنان هنرمند میتوانند آثار خود را به راحتی در بازارهای جهانی عرضه کنند. از طریق پلتفرمهای آنلاین مانند Etsy- Saatchi Art و Artfinder، هنرمندان زن قادر به نمایش و فروش آثار خود به مخاطبان بینالمللی هستند. این بازارها به ویژه برای زنانی که در کشورهای با زیرساختهای هنری ضعیفتر زندگی میکنند، یک فرصت طلایی فراهم کردهاند.
3- چالشهای زنان هنرمند در عصر
هوش مصنوعی
با وجود فرصتهای بسیاری که هوش مصنوعی برای زنان هنرمند ایجاد کرده است، چالشهایی نیز وجود دارد که نمیتوان از آنها چشمپوشی کرد.
3-1- عدم دسترسی به آموزشهای تخصصی
اگرچه بسیاری از زنان هنرمند از ابزارهای هوش مصنوعی بهرهبرداری کردهاند اما هنوز برخی از آنان در دسترسی به منابع آموزشی و دورههای تخصصی مرتبط با هوش مصنوعی محدود هستند. این مساله ممکن است باعث شود که برخی هنرمندان زن نتوانند از تمام پتانسیل این تکنولوژی برای خلق آثار خود استفاده کنند.
در بسیاری از جوامع، مردان دسترسی بیشتری به آموزشهای فنی و پیشرفته دارند که این عدم توازن میتواند به کاهش فرصتهای زنان در دنیای هنر دیجیتال منجر شود.
3-2- تبعیض جنسیتی در دنیای دیجیتال
همانند سایر عرصهها، زنان در دنیای هنر دیجیتال نیز با تبعیض جنسیتی مواجه هستند. در بسیاری از مواقع، آثار هنری زنان به اندازه آثار هنرمندان مرد مورد توجه قرار نمیگیرد. حتی در بازارهای آنلاین و پلتفرمهای دیجیتال، آثار هنری زنان ممکن است کمتر از آثار مردان دیده شود و در نتیجه فروش کمتری داشته باشد. این نابرابریها میتواند به تضعیف حضور زنان در بازار هنر دیجیتال منجر شود.
4- فرصتهای آینده برای زنان هنرمند در دنیای هوش مصنوعی
در دنیای هوش مصنوعی، بهویژه در زمینه هنر دیجیتال، فرصتهای بسیاری برای زنان وجود دارد. به عنوان مثال، با گسترش استفاده از هوش مصنوعی در خلق موسیقی، طراحی گرافیک، فیلمسازی و حتی مد، هنرمندان زن میتوانند در پروژههای بزرگ و بینالمللی مشارکت کنند. استفاده از هوش مصنوعی در نقد و تحلیل هنر میتواند به هنرمندان زن این امکان را بدهد که در مورد آثار خود بازخورد دریافت کنند و کیفیت آثارشان را ارتقا دهند.
در عصر هوش مصنوعی، زنان هنرمند فرصتهای جدیدی برای خلق آثار هنری و مشارکت در اقتصاد هنر پیدا کردهاند. از طریق ابزارهای دیجیتال و هوش مصنوعی، آنها قادر به تولید آثار نوآورانه، دستیابی به بازارهای جهانی و فروش آثار خود به صورت آنلاین هستند. با این حال، هنوز چالشهایی مانند تبعیض جنسیتی، عدم دسترسی به منابع آموزشی و تخصصی و نابرابریهای موجود در بازار هنر دیجیتال وجود دارد، بنابراین برای بهرهبرداری کامل از این فرصتها و رفع چالشها، نیاز به حمایت بیشتر از زنان هنرمند و ایجاد دسترسی برابر به منابع آموزشی و تجاری است.
نمایه روند درصد استفاده از هوش مصنوعی در تولید آثار هنری 2023-2017
در جدول1، علاوه بر روند استفاده از هوش مصنوعی و تعداد زنان هنرمند فعال در بازار هنر دیجیتال، مبلغ آثار هنری فروش رفته در هر سال نیز آورده شده است. توجه داشته باشید که ارقام مربوط به مبلغ آثار هنری فروش رفته میتوانند براساس منابع مختلف و تغییرات بازار متفاوت باشند. در حالی که میتوان تخمینی از درصد زنان هنرمند فعال در این بازار به دست آورد، به دلیل گستردگی و تغییرات سریع بازار هنر دیجیتال و NFTها، دادههای قطعی و دقیق درباره تعداد زنان هنرمند در دسترس نیست.
با این حال در بسیاری از گزارشها، معمولا به حضور رو به افزایش زنان در این بازار اشاره میشود، بهویژه با رشد فزاینده فناوریهای جدید مانند NFT و هنر دیجیتال که فرصتهای بیشتری را برای هنرمندان زن فراهم کرده است. اگر بخواهیم به یک داده دقیقتر اشاره کنیم، میتوان گفت که در سالهای اخیر، زنان در بازار هنر دیجیتال و NFTها به طور فعالتری در حال شرکت هستند و برخی منابع اشاره کردهاند که حدود 40 تا 45 درصد از هنرمندان دیجیتال و NFT را زنان تشکیل میدهند. این ارقام به طور کلی از گزارشهای عمومی و حراجیها و پلتفرمهای NFT استخراج شدهاند.
توضیحات
روند استفاده از هوش مصنوعی: با گذشت زمان، از سال 2017 به بعد، هوش مصنوعی به طور فزایندهای در خلق و فروش آثار هنری دیجیتال نقش داشته است. در ابتدا بیشتر از آن برای شبیهسازی سبکهای هنری و خلق آثار جدید استفاده میشد، ولی امروزه به یکی از ابزارهای اصلی در تولید و تایید اصالت آثار دیجیتال تبدیل شده است.
تعداد زنان هنرمند فعال: حضور زنان هنرمند در بازار هنر دیجیتال وNFTها در حال افزایش است. براساس برخی برآوردها، تا سال 2023 تقریبا 55-60درصد از هنرمندان دیجیتال را زنان تشکیل میدهند.
مبلغ آثار هنری فروش رفته: با رشد فناوری و استفاده از پلتفرمهای NFT، فروش آثار هنری دیجیتال بهویژه در سالهای اخیر به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. سال 2021 و بعد از آن شاهد یک جهش بزرگ در میزان فروش آثار هنری دیجیتال و NFTها بودیم.
این دادهها نشاندهنده رشد بازار هنر دیجیتال و نقش روزافزون فناوری هوش مصنوعی در آن هستند.
توضیحات
حجم فروش آثار NFT: این مقدار نمایانگر درآمد حاصل از فروش آثار دیجیتال (NFT) توسط هنرمندان زن است.
تعداد هنرمندان زن فعال: تعداد هنرمندانی که در هر سال آثار خود را در بازارهای NFT به فروش رساندهاند.
این دادهها روند تغییرات و پیشرفتهای ایجاد شده در اقتصاد هنر را بهویژه برای هنرمندان زن در دنیای دیجیتال و هوش مصنوعی نمایش میدهند. جدول2 تعداد هنرمندان زن فعال در حوزه هنر دیجیتال را در 30کشور برتر جهان نشان میدهد.
تاثیر متاورس بر فروش آثار هنری
متاورس (Metaverse) به عنوان یک فضای دیجیتال و سهبعدی مداوم که از طریق اینترنت قابل دسترسی بوده، به سرعت در حال تبدیل شدن به یکی از مهمترین پلتفرمها در دنیای هنر است. با گسترش این فضا، بازار هنر دستخوش تغییرات شگرفی شده و بر نحوه خلق، نمایش و فروش آثار هنری تاثیرات عمدهای گذاشته است. متاورس فرصتهای جدیدی برای هنرمندان فراهم کرده است تا آثار خود را به روشی نوین به فروش برسانند و برای خریداران، تجربهای متفاوت از خرید هنر ایجاد کنند. مهمترین تاثیرات متاورس بر فروش آثار هنری عبارتند از:
1- ظهور هنر دیجیتال و توکنهای غیرقابل تعویض «Non-Fungible Tokens=NFT»
یکی از مهمترین تغییرات در بازار هنر که توسط متاورس ایجاد شده، رونق هنر دیجیتال و توکنهای غیرقابل تعویض (NFT) است. توکنها یک شناسه دیجیتال منحصربهفرد هستند که روی بلاکچین ثبت میشوند و برای تایید مالکیت و اصالت یک دارایی دیجیتال یا فیزیکی تخصیص مییابند. این توکنها به هنرمندان این امکان را میدهند که آثار دیجیتال خود را به صورت منحصربهفرد به فروش برسانند.
تاثیر متاورس بر فروش آثار هنری بهویژه NFTها:
خرید و فروش آسانتر: از آنجا که متاورس بستری دیجیتال است، هنرمندان میتوانند آثار خود را به راحتی از هر نقطهای از جهان به فروش برسانند. پلتفرمهای NFT مانند OpenSea، Super Rare و Foundation به هنرمندان این امکان را میدهند که آثار خود را مستقیما به خریداران عرضه کنند.
ثبت مالکیت و ارزشگذاری NFT: به هنرمندان این اطمینان را میدهد که هر خرید و فروشی براساس دادههای غیرقابل تغییر بلاکچین ثبت میشود که موجب جلوگیری از کپیبرداری و تقلب میشود. این امر کمک میکند هنرمندان از فروش آثار خود سود بیشتری ببرند.
2- فضاهای مجازی و گالریهای هنری دیجیتال
در متاورس هنرمندان میتوانند گالریهای هنری دیجیتال بسازند که در آن آثار خود را نمایش دهند. این گالریها معمولا به صورت محیطهای سهبعدی طراحی میشوند و به بازدیدکنندگان این امکان را میدهند که به صورت مجازی و در یک فضای سهبعدی آثار هنری را مشاهده کنند.
تاثیرات این تغییرات
دسترسی جهانی: هنرمندان به جای نمایش آثار خود در گالریهای فیزیکی محدود، میتوانند گالریهای دیجیتال خود را در متاورس راهاندازی کرده و به مخاطبان جهانی دسترسی پیدا کنند.
تجربه شخصیشده: بازدیدکنندگان گالریهای دیجیتال میتوانند در یک محیط تعاملی، آثار هنری را از نزدیک مشاهده کرده و حتی در برخی موارد با هنرمند ارتباط برقرار کنند. این امر میتواند تجربه خرید هنر را جذابتر و شخصیتر کند.
3- افزایش تعامل و شبکهسازی
متاورس فضای جدیدی را برای هنرمندان و خریداران آثار هنری فراهم میآورد که در آن میتوانند به راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. در این فضا، هنرمندان میتوانند به طور مستقیم با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند و از طریق تعاملات مجازی، برند خود را بسازند.
چند نمونه از این تعاملات
رویدادهای هنری مجازی: بسیاری از رویدادهای هنری، نمایشگاهها و حتی مزایدهها اکنون به صورت مجازی در متاورس برگزار میشوند. این امر به هنرمندان این امکان را میدهد که آثار خود را به مخاطبان جدید معرفی کنند.
شبکهسازی برای هنرمندان: هنرمندان میتوانند در متاورس با یکدیگر همکاری کنند، پروژههای مشترک بسازند و بازار خود را گسترش دهند.
4- بازار جدید برای هنرمندان و خریداران
یکی از مزایای مهم متاورس این است که بازار جدیدی را برای خرید و فروش آثار هنری فراهم کرده است. برخلاف بازار هنر سنتی که معمولا محدود به گالریها و حراجیهاست، متاورس به طور مداوم در حال رشد است و امکان خرید و فروش آثار هنری را برای خریداران و هنرمندان فراهم میآورد.
نکات مهم این بازار جدید
قیمتگذاری منصفانه و دموکراتیک: در متاورس، قیمتگذاری آثار هنری بیشتر براساس ارزش هنری و علاقهمندی مخاطبان تعیین میشود، نه صرفا براساس نام هنرمند یا گالری. پرداختهای دیجیتال و رمزارزها: خرید و فروش آثار هنری در متاورس معمولا از طریق رمزارزها انجام میشود که این امر نهتنها برای هنرمندان بلکه برای خریداران نیز آسانتر و سریعتر است.
5- فرصتهای بیشتر برای هنرمندان نوظهور
متاورس بهویژه برای هنرمندان نوظهور و جوان یک فرصت طلایی فراهم کرده است. در دنیای هنر سنتی، ورود به گالریها و نمایشگاهها نیاز به روابط اجتماعی و مالی خاصی دارد اما در متاورس هنرمندان میتوانند بدون نیاز به واسطهها، آثار خود را به فروش برسانند و به شهرت برسند.
مزایای این روند برای هنرمندان نوظهور:
دسترسی آسانتر به بازار: هنرمندان بدون نیاز به واسطهها و گالریهای فیزیکی میتوانند مستقیما با خریداران ارتباط برقرار کنند.
فرصتهای بیشتر برای دیده شدن: در متاورس، بازار هنر دیجیتال هیچگونه محدودیتی در تعداد آثار ندارد، بنابراین هنرمندان جوان میتوانند آثار خود را به راحتی به نمایش بگذارند و خود را در معرض دید قرار دهند.
6- چالشهای پیش روی فروش آثار هنری در متاورس
با این حال، فروش آثار هنری در متاورس نیز
چالشهایی دارد:
محدودیتهای فنی: بعضی از کاربران ممکن است با مشکلات فنی یا عدم آشنایی با پلتفرمهای متاورس روبهرو شوند.
عدم اعتبار هنر دیجیتال: برخی افراد هنوز به طور کامل به هنر دیجیتال و NFTها اعتقاد ندارند و آن را به اندازه آثار هنری فیزیکی معتبر نمیدانند.
مسائل زیستمحیطی: استفاده از بلاکچینها برای NFTها، مصرف بالای انرژی و تاثیرات زیستمحیطی را به همراه دارد که میتواند برای برخی خریداران و هنرمندان نگرانکننده باشد.
در پایان برای مقایسه فروش تابلوهای نقاشی، فرش و محصولات دستی در چند سال اخیر، جدول3 ارائه شده تا دولتمردان با ابعاد اقتصاد هنر آشنا شوند و بتوانند با سیاستهای درست اقتصادی از این امکان و ظرفیت در کشور استفاده کنند.
توضیحات
1- تابلوهای نقاشی: فروش تابلوهای نقاشی در سالهای اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته است. با توجه به افزایش تعداد خریداران و رکوردهای جدید در حراجهای معتبر مانند کریستی و ساتبیز، بازار نقاشی رشد چشمگیری داشته است.
2- فرشهای هنری: بازار فرشهای هنری به خصوص فرشهای دستباف ایرانی و دیگر مناطق خاورمیانه همچنان محبوب است. فروش این نوع آثار هنری در حراجها و نمایشگاهها همچنان قابل توجه بوده اما رشد آن نسبت به بازار نقاشی کمی کندتر بوده است.
3- محصولات دستی: در این دسته، فروش محصولات دستی مانند تابلوهای مینیاتوری، ظروف سفالی و مصنوعات دیگر نشاندهنده رشد پایداری است. این بازار به ویژه در کشورهای شرق آسیا و خاورمیانه محبوب بوده و رشد مناسبی را در سالهای اخیر تجربه کرده است.
این جدول تنها یک نمای کلی بوده و ممکن است بسته به بازارهای مختلف و انواع محصولات هنری، تفاوتهای بیشتری وجود داشته باشد.
در یک نگاه دیگر بازار جهانی کتاب به عنوان محصول هنری فکری، فرش دستی، فیلمهای سینمایی و صنایعدستی ارائه شدهاند. با توجه به آخرین دادهها و آمارهای موجود، حجم بازار محصولات مختلف در جدول4 آمده است. این دادهها از منابع مختلف مثل گزارشهای صنعتی و تحقیقات معتبر به دست آمدهاند. در ادامه، جدول4 حجم بازار فروش جهانی کتابها (تمامی انواع)، فرشهای دستی، فیلمهای سینمایی و سایر صنایعدستی غیر از فرش آورده شده است:
توضیحات بیشتر
فروش جهانی کتاب: این آمار شامل تمامی انواع کتابهاست، از جمله کتابهای چاپی، دیجیتال (eBooks) و صوتی. بازار کتابها در حال رشد است، به خصوص با افزایش محبوبیت کتابهای دیجیتال و صوتی.
بازار فرشهای دستی: این بازار شامل فرشهای دستباف از کشورهای مختلف از جمله ایران، هند، افغانستان و ترکیه است. بازار فرشهای دستی به دلیل تاریخچه فرهنگی و هنری غنی آن همچنان در سطح جهانی در حال رشد است.
فروش فیلمهای سینمایی: حجم بازار فروش جهانی فیلمهای سینمایی، از جمله فروش بلیتهای سینما، پخشهای خانگی و استریمینگ (پلتفرمهای آنلاین مانند نتفلیکس، آمازون و غیره) است.
صنایعدستی غیر از فرش: این رقم شامل صنایعدستی دیگر مانند جواهرات دستساز، سفالگری، پارچههای دستباف، آثار هنری و سایر محصولات سنتی و محلی است که در سطح جهانی خرید و فروش میشوند.
نتیجهگیری
متاورس به طور واضح تاثیرات قابل توجهی بر فروش آثار هنری گذاشته است. این فضا با ارائه فرصتهای جدید برای هنرمندان و خریداران، روشهای نوینی برای خلق، نمایش و فروش آثار هنری فراهم کرده است. هنر دیجیتال، NFTها، گالریهای مجازی و تعاملات مستقیم هنرمندان با مخاطبان، تنها چند نمونه از تغییرات عمدهای هستند که متاورس به وجود آورده است. این تغییرات موجب گسترش بازار هنر، افزایش دسترسی به مخاطبان جهانی و فراهم آوردن فرصتهای بیشتر برای هنرمندان نوظهور شده است. با این حال، چالشهایی مانند مشکلات فنی و مسائل زیستمحیطی باید مورد توجه قرار گیرند تا متاورس به عنوان یک فضای هنری پایدار و موثر باقی بماند.
*کارشناس ارشد هنر و نقاشی
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد