20 - 12 - 2022
نقد آسیبپذیری بورس از نبود شفافیت ارزی
گروه بورس- روز گذشته هشتمین جلسه نشست صبحانه کاری کانون نهادهای سرمایهگذاری به یکی از داغترین گفتوگوهای این جلسه از ابتدا تا به حال تبدیل شد چراکه محور سخنان اعضای حاضر در این جلسه که
بر مبنای فشارهای موجود بر اقتصاد ایران و نوسانهای ارزی شدید بود عملا باعث شد تا یک تقابل رسمی غیرمستقیم کلامی شکل بگیرد. در یکسو حسن قالیباف اصل، مدیرعامل شرکت بورس تهران سعی بر آن داشت تا با گلایه از شفاف نبودن سیاستهای اقتصادی دولت نوسانهای بورس را به آن مرتبط بداند و از سوی دیگر محمدرضا پورابراهیمی، نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس و عضو شورای عالی بورس شمشیر را از رو بست و رسما به سیاستهای اقتصادی دولت در بخش ارز و تحریمها حمله کرد و آن را عامل اصلی وضع موجود اقتصاد کشور دانست اما اگر تصور میکنید اوج هیجان نشست روز گذشته حمله به برنامههای اقتصادی دولت توسط پورابراهیمی بود اشتباه است چراکه جلسه وقتی به نهایت هیجان رسید که فرشاد مومنی، اقتصاددادن و استاد دانشگاه با زیر سوال بردن تحلیلهای اقتصادی محمدرضا پورابراهیمی گفت، این سخنان از شخصی که من وی را نمیشناسم غیرعلمی است و بهتر است در اینگونه تحلیلها واقعیتها را بر اساس پارامترهای اقتصادی مورد ارزیابی قرار داد.
هیچ جای دنیا اقتصاد را دستوری هدایت نمیکنند
براساس این گزارش در این جلسه مدیرعامل شرکت بورس تهران با عدم شفافیت استاندارد در صورتهای مالی شرکتها اشاره کرد و گفت: باید شرکتها گزارشگری ویژهای در خصوص نرخ ارز انجام دهند و میزان درآمدها و هزینههای ارزی و همچنین بدهی و اقساط خود را به صورت جداگانه به بازار اعلام کنند تا شفافیت بیشتری صورت گیرد. حسن قالیبافاصل مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران در نشست صبحانه کاری کانون نهادهای سرمایهگذاری که با محوریت ارز برگزار شده بود، گفت: دو قیمت در اقتصاد بسیار مهم است و دائما مورد توجه سیاستگذاران قرار میگیرد که یکی نرخ بهره پول و دیگری نرخ ارز یا ارزش پول ملی است، این دو نرخ از یکدیگر جدا نبوده و زمانی که نرخ بهره تغییر میکند جریان مالی کشور را تغییر میدهد.وی افزود: درهیچ جای دنیا این دو نرخ به صورت دستوری تعیین نمیشود بلکه بانک مرکزی وارد بازار شده و اجازه میدهد بازار نرخ را تعیین کند بنابراین نرخی مطلوب است که از بازار بیرون بیاید.
بورس شفافیت میخواهد
مدیرعامل شرکت بورس با بیان اینکه تغییرات نرخ ارز و بهره در تمام شئونات اقتصادی و اجتماعی اثرگذار است و اثرات پروانهای و بزرگ دارد، ادامه داد: بالا بودن نرخ ارز و پایین بودن آن میتواند ایراداتی داشته باشد ولی نرخ تعادلی که در اقتصاد از بازار به دست میآید میتواند در جهت متعادل شدن بازارها کمک کند. زیرا در زمانی که نرخ بسیار افزایش مییابد باعث اختلاف فعالیت اقتصادی میشود. قالیبافاصل اظهار کرد: درست است که افزایش نرخ ارز در بلندمدت به نفع صنعت است و قدرت رقابتپذیری صنعت را افزایش میدهد ولی در جای دیگر فعالیت اقتصادی را کاهش میدهد بنابراین تغییرات نرخ ارز اثرات مختلفی در شرکتها دارد به طوری که در برخی شرکتها سود نقدی افزایش پیدا کرده و نیاز سرمایه در گردش آنها به میزان زیادی افزایش پیدا کرده است. وی تاکید کرد: آنچه که بازار سرمایه به آن نیاز دارد شفافیت است و سیاستگذار لازم است که در این بازار شفافسازی کرده و هر هدفی را که دنبال میکند به بازار اعلام کند زیرا اگر برنامهریزی و ثبات را از بازار بگیریم آن را از دست دادهایم. مدیرعامل شرکت بورس با بیان اینکه بازار در اقتصاد نقش مهمی دارد، اظهار کرد: اگر شفافیت را از بازار بگیریم تخصیص سرمایه را مختل میکنیم و سرمایهگذار به جای سرمایهگذاری در جاهای مناسب به سرمایهگذاری در بازارهای نامناسب ترغیب میشود.
نوسانهای غیر عادی ارز
وی با بیان اینکه نوسانات اتفاق افتاده در قیمت ارز عادی نیست، ادامه داد: برابری ریال در برابر ارزهای خارجی به شدت تغییر کرده است و استانداردهای دنیا در این خصوص نیاز به بازنگری دارد. این در حالی است که افزایش نرخ ارز در دارایی و بدهی شرکت اثر دارد ولی ما اثرات آنها را تنها در درآمد کوتاهمدت شرکت میبینیم.مدیرعامل شرکت بورس با بیان اینکه در شرایط فعلی به گزارشگری ویژه نیاز داریم، خاطرنشان کرد: در گذشته سود و زیان حاصل از تسعیر ارز در صورتهای مالی شرکتها لحاظ میشد اما در حال حاضر به گزارشگری ویژه در این خصوص نیاز داریم زیرا شفافیتی که انتظار داریم براساس استانداردها اتفاق نمیافتد. قالیبافاصل ادامه داد: اگر بخشی از اثر ارز را به بازار اعلام کنیم و بخشهای دیگر آن را اعلام نکنیم موجب عدم شفافسازی میشود و هر چه شفافسازی بیشتری انجام گیرد بهتر است زیرا باعث میشود تا بازار مطمئنتر تصمیم بگیرد و نوسانات زیادی در قیمت سهام وجود نداشته باشد.
بیتدبیری بانک مرکزی عامل اصلی بیثباتی بازار
همچنین در این جلسه نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس وجود سه نرخ ارز در کشور را سم مهلکی دانست و گفت: باید با یک نرخ تعادلی شرایط را برای زندگی مردم تسهیل کنیم زیرا شرایط فعلی فرصتی است که میتوان از آن به نفع خود استفاده و جهش اقتصادی را ایجاد کرد. محمدرضا پورابراهیمی، نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس و عضو شورای عالی بورس در هشتمین نشست صبحانه کاری کانون نهادهای سرمایهگذاری گفت: خوشبختانه در دوره جدید مجلس نهم نیروهای متخصصی از بازار سرمایه حضور دارند که میتوانند موضوعات مرتبط با بازار سرمایه را بازگو و بررسی کنند. وی افزود: تحریمها و بیتدبیری بانک مرکزی اقتصاد کشور را وارد پروسه جدیدی کرده است و در چنین شرایطی این سوال پیش میآید که دولت چه سیاست ارزی را باید اتخاذ کند تا به تناسب رسیده و چشمانداز سیاست ارزی به عنوان نگاه بلندمدت در نظر گرفته شود.
فروختن ارثیه پدری«نفت» هنر نیست
وی با اشاره به اینکه ایران در حال حاضر با دو نوع تحریم مواجه است، تصریح کرد: تحریم خرید و فروش نفت و از طرف دیگر تحریم بانک مرکزی شرایط را بسیار سخت و جهش ارز را ایجاد کرد که البته از این فرصت به وجود آمده میتوان به نحو مناسب استفاده کرد. پورابراهیمی با اشاره به اینکه کاهش حجم واردات موجب افزایش تقاضای تولیدات داخلی میشود، افزود: بدون نفت که مثل ارثیه پدری میماند منافع درآمدی کشور بالانس میشود. بهتر است یکبار و برای همیشه دندان استفاده از نفت و فروش آنرا بکشیم چون فروختن ارثیه پدری«نفت» هنر نیست. وی تاکید کرد: در این توفیق اجباری که نصیب کشور شده باید به اصلاح ساختار در اقتصاد کشور بپردازیم که یکی از بهترین موارد برای این اصلاح ساختار استفاده از ظرفیتهای بازار سرمایه برای تامین مالی است در حالی که تاکنون این میزان تنها ۱۰ درصد بوده است.
کسری مالی دولت، چالش اقتصاد ایران
براساس این گزارش، حرارت جلسه روز گذشته وقتی بالاتر رفت که با سخنان بیپروای اقتصادی فرشاد مومنی همراه شد به خصوص آنجایی که وی با زیر سوال بردن سخنان بدون پشتوانه پورابراهیمی، عضو شورای عالی بورس و نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت که من این شخص را نمیشناسم! این استاد اقتصاد، ضمن انتقاد به عملکرد اقتصادی دولت و مواضع نایب رییس دوم کمیسیون اقتصادی مجلس، کلیدیترین ماجراهای بیثباتی اقتصاد ایران را ناشی از کسریهای مالی دولت دانست و اعلام کرد که تحریمها فقط ۳۰ درصد گرفتاریها را تشدید کرده است.
وی گفت: اقتصاد ایران شرایط خطیر و پیچیدهای را تجربه میکند و با آموزههایی از شرایط حساس و اغتشاش و هرج و مرج در باب صورتبندیها، اولویتپذیری، شناخت ریشهها و ساز و کارهای برون رفت از مشکلات مواجه شده و در این شرایط راه رسیدن به تعادل منطقی وجود ندارد. در عین حال نظام مغشوش آمارهای ناکارآمد داریم که این موضوع همزمان با انبوهی از عدم اطمینان در سیاست و اقتصاد مواجه شده است. وی ادامه داد: در این شرایط این سوال به وجود میآید که بایستههای سیاستی چیست و چگونه میتوانیم از ظرفیتهای موجود برای برون رفت از مشکلات استفاده کنیم؟ در این میان آنچه میتوان گفت این است که زمینه اصلی برای برونرفت از مشکلات، علم و معرفتهای علمی در فرآیند تخصیص منابع است که در سیستم رانتی جدی گرفته نمیشود و رقبا هم علم را تحتالشعاع قرار میدهند. مومنی، استاد اقتصاد افزود: مساله ارز هم از لحاظ مقدار و هم از لحاظ قیمت یکی از کانونهای اصلی فعالیتهای رانتجویان در اقتصاد سیاسی ایران است که با ابهام، سوءتفاهم و پیچیدگیهای به مراتب جدیتری مواجه هستیم که در آن بایستههای برونرفت از شرایط به همراه ریشههای اقتصادی ایران از حوصله یک یا چند جلسه خارج است.
نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس را نمیشناسم!
این کارشناس با انتقاد از مواضع نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در اعلام بیتدبیری بانک مرکزی گفت: چنین اظهارنظرها و مواضعی از شخصی که نمیشناسم (محمدرضا پورابراهیمی که قبل از وی سخنرانی کرده بود) منصفانه و علمی نیست چون بخش زیادی از بازار پول از عهده مقام پولی خارج است. بنابراین ماجرای گرفتاری ارزی به بیتدبیری فرد خاص یا مجموعهای مربوط نیست. مومنی با اشاره به اینکه ۱۵ مورد از صحبتهای پورابراهیمی دارای نقایصی است، تاکید کرد: بخشی از ماجراهای ارزی ناشی از این است که نظام آموزش علمی نواقصی جدی دارد و برای همین هر کسی هر چیزی را به هر چیز دیگری ربط میدهد.
جریانسازی گروههای ذینفع
در ادامه وی افزود: در فرآیندهای تصمیمگیری و تخصیص این منابع به علم باید به قانون و برنامهریزی پایبند بود ولی به صراحت میگویم گروههای ذینفعی هستند که با کمال تاسف منافع آنها با منافع بلندمدت کشور هم راستایی ندارد. آنها هم قدرت جریانسازی و هم قدرت تخصیص منابع را دارند. این کارشناس در رابطه با ثابت نگه داشته شدن ارز در ۱۰ سال اخیر هم گفت: واقعیت این است که ما در طول ۱۰ سال ارز را ثابت نکردیم بلکه طی این مدت با آزادسازی افراطی، تقاضای کاذبی برای ارز و ورود به شرایط آزاد ایجاد کردیم اما در چارچوب منابع گروههای ذینفع عمل شد. مومنی با بیان اینکه ابزارهای سیاستی مانند پرداخت یارانهها به خودی خود نه حسن و نه قبح ذاتی دارد، ادامه داد: در این مقوله باید دید که چه کسانی با چه اهدافی و چگونه از این ابزارها استفاده کرده که نتایج دیگری به دست میآید؟ در این میان اینکه به سمت جسارت و جرات در اجرای هدفمندسازی یارانهها حرکت شده ناشی از عدم وجود مبنای علمی بود.
طنز تلخ عدالت
مومنی تصریح کرد: تلخ ترین قسمت طنز جسارت این بود که میگفتند عدالت را اجرا خواهند کرد، در حالی که سیاست تورم زا در ذات خود بیعدالتیها را خلق کرده و نمیتواند به دنبال عدالت برود بنابراین اگر میخواهید کمکی به اقتصاد شود، باید منافع و ضررهای گروههای ذینفع از طریق نحوه برخورد با ارز به طور شفاف روشن باشد تا معلوم شود چرا در قبال وجود مشکلات برای تامین دارو، شش ماه منظم خودرو گران قیمت پورشه وارد کشور شده و به گفته مدیران در سال ۲۰۱۲ حدود ۵۰ درصد از خودروها وارد ایران شده است، اینگونه مسایل تصادفی نبوده و در تسخیر علم است.
پارادوکس ۲۰ ساله نقدینگی
مومنی ادامه داد: مساله مهم دیگر این است که وجه پولی شوک درمانی باید اصلاح شود چراکه وقتی بنزین از ۱۰۰ به ۴۰۰ و سپس به ۷۰۰ تومان برسد علاوه بر آثاری که بر مصرفکننده دارد بر وجه پولی کشور هم موثر است.
این کارشناس در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به اینکه طی ۲۰ سال گذشته اقتصاد ایران با پارادوکس نقدینگی مواجه شده و به صورت کجدار و مریز گرفتار ساختار تعدیل و شوک درمانی بوده، خاطر نشان کرد: همیشه با این پدیده مواجه بودیم که در بالاترین سطح رشد نقدینگی، مهمترین و حادترین مساله تولیدکنندهها کمبود نقدینگی بود که ناشی از انفعال مقام پولی کشور بوده و به دلیل وجود اقتصاد رانتی با هر سرعتی هم نمیتوان به تقاضاها پاسخ داد. مومنی ادامه داد: حتی اگر کسی الفبای اقتصاد را نداند به راحتی هم میتواند بفهمد که ثبات و اطمینان به آینده کلیدیترین عنصر برای تصمیمگیری است بنابراین وقتی با شوک درمانی نااطمینانی ایجاد شود، معلوم است که کسی به سمت تولید نرود چراکه سهم هزینههای مواد اولیه در قطعات تولیدکننده ۶۰ درصد است که با شوکهای ارزی جهش بزرگی برای تقاضای پول ایجاد میشود.
شوک ۲۰ ساله حاملهای انرژی
این کارشناس با اشاره به سخنان وزیر صنعت در مورد اینکه از هر چهار واحد تقاضا یک واحد تقاضای پولی خود را دریافت میکند، ادامه داد: این موضوع به معنای این است که ۷۵ درصد از تقاضای پول معطوف به بازارهای خارج از سیستم پولی و بانکی است. مومنی در پاسخ به کسانی که تصمیم به شوک درمانی گرفتهاند، گفت: اسنادی از گزارشهای رسمی اقتصادی دارم که طبق آن تا سال ۸۳ بازار پول کشور نتوانسته بود از شوک دهه ۷۰ کمر راست کند بنابراین شوک حاملهای انرژی هم تا دو دهه بعد اقتصاد ایران را رها نخواهد کرد.
لزوم نگاه علمی برای حل بحرانها
این کارشناس در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه تصمیمگیریهای اقتصادی فقط در حوزه قوه مجریه نبوده، ادامه داد: در چند وقت اخیر گفتهاند که گیر اصلی ایران تحریمها و سیاستهای نادرست است اما هنگام ارایه لایحه بودجه ۹۱ میبینیم که در آن با وجود دیر ارایه شدن، سهم تحریمها مطلقا صفر در نظر گرفته شده که در جای خود اشتباه فاحشی بود اما در حال حاضر مشخص میشود که گیر اصلی ما کجا بوده است. مومنی تاکید کرد: با این اوصاف کلید اصلی ماجراهایی که اقتصاد ایران را به سمت بیثباتی میبرد، کسریهای مالی دولت و هزینههای آن است و تحریمها فقط ۳۰ درصد گرفتاریها را تشدید کرده است. بنابراین مساله ارز بسیار پیچیده و خطیر بوده و باید همه ابعاد آن دیده شده و براساس علم جلو برود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد