2 - 03 - 2022
نفت دنیا را به کدام سو میبرد؟
دو خبر بازار نفت را دوباره آشفته کرد؛ تشدید تحریمها علیه روسیه و آمادهباش نیروهای بازدارنده هستهای این کشور که باعث شد نه تنها ارزش روبل کاهش ۳۰ درصدی را نسبت به دلار ثبت کند، بلکه دیروز بازارهای جهانی ناگهان ریزش عظیمی را در آغاز معاملات هفته جاری ثبت کردند.
دراین میان قیمت نفت برنت به بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه بازگشت. آنچه حالا بازار جهانی نفت را در حالت شوک و ترس قرار داده، خبر آمادهباش هستهای و محدودیتهای پرداخت بانکی نسبت به وضعیت صادرات نفت روسیه و مختل شدن احتمالی آن است، چه آنکه روسیه دومین تولیدکننده بزرگ نفت جهان است و حدود ۱۰ درصد از تقاضای جهانی را تامین میکند و هرگونه اختلال در این زمینه میتواند قیمت نفت را مجددا با رشد دیگری مواجه کند.تحلیلگران بازار نفت میگویند، تصمیم پوتین برای آمادهباش نیروهای بازدارنده هستهای روسیه، سیگنال واضح و نگرانکنندهای است که از قیمتهای نفت پشتیبانی خواهد کرد. از سویی، اگرچه وخامت بحران اوکراین درست چند روز پیش از نشست وزیران اوپک پلاس روی داده، اما انتظار میرود این گروه که روسیه هم در آن حضور دارد، برنامه افزایش تولید ماهانه به میزان ۴۰۰ هزار بشکه در روز را ادامه دهد.
نشست اضطراری برای چارهاندیشی
در ادامه تحولات اوکراین، افزایش قیمت نفت و ابهام در چشمانداز جهانی بازار انرژی، اتحادیه اروپا را برآن داشت تا درباره تحولات بازار نفت نشست اضطراری برگزار کند. شرایط متزلزل بازار نفت سبب شده تا آمریکا یک بار دیگر پیشنهاد برداشت از ذخایر استراتژیک نفت را به همپیمانان خود ارائه کند.
با این حال بلومبرگ به نقل از منابع آگاه نوشت که کشورهای عضو درباره این پیشنهاد آمریکا اختلاف نظر دارند. از سویی، اعضای آژانس بینالمللی انرژی ملزم هستند ذخایر اضطراری نفت و فرآوردههای نفتی معادل حداقل ۹۰ روز واردات را نگهداری کنند و این در قانون اتحادیه اروپا نوشته شده است. در آمریکا هم گفتوگوهای جدی درباره برداشت از ذخایر استراتژیک در جریان است.بر اساس این گزارش، با پایبندی تولیدکنندگان نفت اوپکپلاس به برنامه افزایش تدریجی تولید، مقامات آمریکایی کشورهای دیگر را ترغیب میکنند به ابتکار برداشت هماهنگ از ذخایر استراتژیک ملحق شوند. البته برخی تحلیلگران هم میگویند، چنین پیشنهادی از سوی آمریکا یک سیگنال استراتژیک برای آرام کردن نگرانیها نسبت به وضعیت عرضه است و نمیتواند قیمت نفت را پایدار کند. چه آنکه در داخل اتحادیه اروپا بعضی از کشورها بیش از سایرین موافق برداشت از ذخایر هستند، اما انگلیس هم که از این بلوک خارج شده است.
نفت در حال تبدیل شدن به بحران جهانی
رشد شتابان قیمت نفت، نهتنها اقتصادهای بزرگ دنیا بلکه همه دنیا را به تکاپو انداخته است. برخی اقتصاددانها بر این عقیده هستند که این مشکل تنها ریسک ژئوپلیتیکی نیست بلکه وضعیت عرضه دچار محدودیت بیشتری میشود. اگر روسیه با تحریمها روبهرو شود، عرضه نفت این کشور یکشبه ناپدید خواهد شد و اوپک نمیتواند به حد کافی نفت تولید کند تا شکاف مذکور را پر کند.
اما بعضی از اعضای اوپک میگویند نیازی نیست این گروه و متحدانش تولید نفت را به میزان بیشتری افزایش دهند زیرا توافق احتمالی میان ایران و قدرتهای جهانی میزان عرضه را افزایش خواهد داد. شماری از اعضای اوپک در حال حاضر برای رسیدن به اهداف تولید به سختی تلاش میکنند. ژاپن و استرالیا روز پنجشنبه اعلام کردند به همراه سایر اعضای آژانس بینالمللی انرژی، آمادهاند در صورت مختل شدن عرضه جهانی بر اثر جنگ در اوکراین، از ذخایر نفت خود بهرهبرداری کنند.
از سوی دیگر تحلیلگران نسبت به فشار تورمی نفت ۱۰۰ دلاری بر اقتصاد جهان بهخصوص برای آسیا که عمده نیازهای انرژی خود را وارد میکند هم هشدار دادند. چراکه افزایش قیمتهای نفت در شرایط دشوار ویژه اقتصادی اتفاق میافتد. نیازهای عظیم آسیا برای واردات انرژی پاشنه آشیل این منطقه مانده و افزایش قیمتهای نفت به رشد و درآمد در سال پیشرو آسیب میزند.
در چنین شرایطی، کمیته فنی اوپک پلاس در سناریوی پایه خود پیشبینی مازاد عرضه بازار نفت در سال ۲۰۲۲ را به میزان ۲۰۰ هزار بشکه در روز کاهش داد و ۱/۱ میلیون بشکه در روز برآورد کرد. این آمار که بخشی از گزارش تهیهشده برای نشست وزیران اوپک پلاس است، نشان میدهد ذخایر نفت در کشورهای توسعهیافته تا پایان سال میلادی جاری ۶۲ میلیون بشکه پایین میانگین چهار ساله
(۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹) خواهد بود.
در آسیا، خریداران نفت آسیایی در پی حمله روسیه به اوکراین که به تهدیدی برای عرضه جهانی انرژی تبدیل شده است، در تلاش برای خرید نفت بیشتری از عربستانسعودی هستند که در چند ماه آینده به بازار عرضه میشود.
معاملهگران گفتهاند مشتریان آسیایی خواستار خرید نفت عربستان برای تحویل در ماه مه هستند. این تقاضا علاوه بر افزایش احتمالی درخواست برای نفتی است که در آوریل بارگیری میشود.
اگرچه صادرات نفت روسیه هنوز تحریم نشده است اما کشورهای غربی بعضی از بانکهای روسیه را از سیستم پرداخت بینالمللی سوئیفت که برای پرداخت پول مبادلات تجاری به ارزش هزاران میلیارد دلار در سراسر جهان استفاده میشود، حذف کردهاند. واردکنندگان انرژی نگران هستند که شرکتهای تجارتکننده نفت روسیه در خصوص پرداختها به مشکل بربخورند و حمل محمولهها هم ممکن است دشوارتر شود زیرا کشتیرانان بیشتری نگران حمل نفت روسیه شدهاند.
ایران کجای بازار ایستاده است؟
در هیاهوی جنگ و بحران نفت، آمریکا و ایران به مذاکرات هستهای غیرمستقیم در وین ادامه میدهند و اگر این مذاکرات به نتیجه برسد رفع تحریمها علیه فروش نفت ایران و افزایش عرضه جهانی را به دنبال خواهد داشت. همچنین با توجه به افزایش قیمت نفت و همچنین محدود ماندن عرضه به نظر میرسد بازار برای افزایش صادرات نفت ایران آماده بوده و زیرساختها نیز برای ورود ایران در حال ایجاد است.مرتضی بهروزیفر کارشناس ارشد حوزه انرژی درباره تاثیر نفت بالای ۱۰۰ دلاری بر اقتصاد ایران به ایسنا گفته است: در این بین دو مساله وجود دارد؛ یکی بحث صادرات فعلی است که عدد چندان بزرگی نیست و برای انتقال پول آنچه که صادر میشود نیز مشکلاتی وجود دارد اما مسلما اگر قرار باشد وضعیت به همین شکل باشد و قیمتها در همین سطوح باقی بماند و برجام نیز محقق شود، کمک بسیار خوبی به اقتصاد ایران خواهد شد.
این کارشناس افزود: با این حال منافع ایران زمانی تضمین میشود که موضوع برجام حل شود و این شرایط یعنی قیمت بالای ۱۰۰ دلار و کمبود عرضه باقی بماند، چراکه اولا باتوجه به شرایط فعلی، ما امکان صادرات با ظرفیت بالا را نخواهیم داشت و امکان دریافت پول نیز به راحتی وجود ندارد لذا زمانی شرایط مطلوب خواهد شد که مساله برجام حل شده باشد.
بهروزیفر با اشاره به شرایط فعلی بازار انرژی و تهدیدهایی که برای بازار روسیه وجود دارد، تاکید کرد: قطعا هرچه بازار بیشتر تحت فشار باشد و چشماندازها نامشخص باشد، فشاری که بر کشورهای بزرگ منطقه وجود دارد نیز بیشتر میشود، در این شرایط ایران راحتتر پذیرفته خواهد شد تا وارد بازار شود. هرچند که در این شرایط نباید سیاستهای روسیه را نیز نادیده گرفت.
وی اظهار کرد: در مجموع شرایط فعلی بازار نفت نسبت به شش ماه پیش برای ایران بسیار مثبت است و پیشبینی میشود که اوضاع بهتر نیز شود چراکه تقاضا برای نفت رو به افزایش بوده و در شرایط کنونی عرضه پاسخگو نیست و ایران یک برگ برنده در دست دارد.
محمود خاقانی در تحلیل تحولات جهانی نفت بهترین شرایط برای ایران را بیطرفی میداند. با بیان اینکه در حال حاضر فرصت ویژهای برای ایران فراهم آمده، میگوید: چین در حال تبدیل شدن به رقیب اقتصادی آمریکاست و در ارتباط با تایوان اختلافات وسیعی پیدا کردهاند، روسیه رقیب نظامی آمریکاست و اکنون ایران میتواند بین شرق و غرب تعادل را برقرار کند و اروپا را از وابستگی به یک تامینکننده انرژی نجات دهد.
این کارشناس حوزه انرژی یادآور شد: اکنون ایران باید فرصت را مغتنم شمرده و با استفاده از فرصت مذاکرات و همچنین شرایط کمبود انرژی در اروپا خواستار سرمایهگذاری اروپا باشد، امروز فرصت کمنظیری برای ایران فراهم شده که در قالب شعار نه شرقی و نه غربی برقراری تعادل در انرژی را کلید بزند و برای تجارت انرژی چارچوب و دیپلماسی جدیدی تعریف و اجرا کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد