نفت‌های تحریم به کام چین

گروه انرژی- محاسبات رویترز براساس داده‌های بازرگانان و رصدکنندگان نفتکش نشان می‌دهد چین در سال میلادی جاری با خرید کم‌سابقه نفت از کشورهای تحت تحریم‌های غرب، حدود ۱۰ میلیارد دلار صرفه جویی کرده است.
براساس این گزارش، پیامد ناخواسته تحریم‌های وضع‌شده توسط آمریکا و سایرین علیه روسیه، ایران و ونزوئلا، کاهش هزینه‌های واردات نفت برای پالایشگاه‌های چین بوده است که اغلب از چنین مجازات‌های یکجانبه‌ای انتقاد می‌کند.
رویترز در بررسی صرفه‌جویی چین در خرید نفت از سه کشور تحت تحریم، پولی که واردکنندگان چینی برای خرید گریدهای نفتی مشابه از تولیدکنندگان غیرتحریم‌شده پرداخت می‌کردند را مقایسه کرده است. واردات با قیمت پایین‌تر، تولید و حاشیه سود چین که دومین مصرف‌کننده و پالایشگر بزرگ نفت در جهان است را تقویت کرده و به خصوص به نفع پالایشگاه‌های خصوصی در این کشور بوده و صادرات سودآور دیزل و بنزین توسط پالایشگاه‌های دولتی را تسهیل کرده است.
براساس میانگین داده‌های فراهم‌شده توسط شرکت‌های رصد نفتکش ورتکسا و کپلر، چین در ۹ ماهه سال میلادی جاری، ۷۶۵/۲ میلیون بشکه در روز نفت خام از طریق دریا از ایران، روسیه و ونزوئلا وارد کرده است.
تحلیل رویترز نشان داد که این سه کشور در یک‌چهارم واردات چین در فاصله ژانویه تا سپتامبر سهم داشتند که از حدود ۲۱ درصد در سال ۲۰۲۲ بالاتر بوده و دو‌برابر سهم ۱۲ درصدی در سال ۲۰۲۰ است و باعث کاهش سهم نفت خاورمیانه، غرب آفریقا و آمریکای‌جنوبی شده است.
«کانگ وو» مدیر جهانی تحقیقات تقاضا در شرکت «اس‌اند‌پی گلوبال کامادیتی اینسایتس» در این‌باره گفت: هر چند این صرفه‌جویی تنها بخشی از هزینه واردات نفت چین است، برای پالایشگاه‌های خصوصی که خریداران فرصت‌طلب بوده و فعالانه به دنبال خرید ارزان هستند، اهمیت دارد.
براساس میانگین داده‌های فراهم‌شده توسط شرکت‌های ورتکسا و کپلر، چین در فاصله ژانویه تا سپتامبر، ۳/۱ میلیون بشکه در روز نفت از طریق دریا از روسیه، نفت وارد کرده است. به گفته منابع تجاری، چین همچنین حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز نفت اسپو را از طریق خط لوله وارد کرده است.
طبق گزارش ورتکسا، از ژانویه تا سپتامبر، مجموع واردات محموله‌های نفت روسیه بیش از ۴۰۰ هزار بشکه در روز نسبت به مدت مشابه سال میلادی گذشته افزایش یافت زیرا تحریم‌های وضع‌شده بر سر حمله به اوکراین، باعث تغییر مسیر صادرات نفت این کشور از اروپا، به هند و چین شد.
براساس مقایسه رویترز از تفاوت قیمت ماهانه نفت اسپو و نفت توپی (Tupi) برزیل و نفت اورال نسبت به نفت عمان، چین امسال با واردات نفت روسیه، ۳۴/۴ میلیارد دلار صرفه‌جویی کرده است. محاسبات رویترز براساس داده‌های بازرگانان نشان می‌دهد که چین با واردات نفت ونزوئلا که عمدتا گرید نفتی سنگین‌تری بوده است، به‌طور میانگین ۱۰ دلار در هر بشکه نسبت به نفت کاستیای کلمبیا صرفه‌جویی کرده است. این کشور با خرید نفت خام ایران، تقریبا ۱۵ دلار در هر بشکه نسبت به خرید نفت عمان، صرفه‌جویی کرده است.
چین با واردات کم‌سابقه یک میلیون بشکه در روز نفت از ایران در مدت مشابه از ایران که ۶۰ درصد بالاتر از رکورد ۶۲۳ هزار بشکه در روز ثبت‌شده توسط گمرک چین در سال ۲۰۱۷ است، حدود ۲/۴ میلیارد دلار صرفه‌جویی کرده است. نفت ایران ۱۷ دلار در هر بشکه ارزان‌تر از نفت برنت عرضه می‌شود.
در مقابل‌ نفت عمان، دو دلار نرخ بالاتری نسبت به نفت برنت در ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۳ داشته است. طبق آمار ورتکسا و کپلر، چین با واردات ۴۳۰ هزار بشکه در روز نفت ونزوئلا در فاصله ژانویه تا سپتامبر، ۱۷/۱ میلیارد دلار صرفه‌جویی کرده است.
روسیه جلوتر از ایران
به دنبال حمله روسیه به اوکراین و تحریم‌های نفتی این کشور، هند و چین تبدیل به بزرگ‌ترین خریداران نفت روسیه شدند. هرچند ایران هم در این میان نفت خود را با تخفیف به چین می‌فروشد، با این حال گزارش‌ها نشان می‌دهد که صادرات نفت روسیه همچنان رکورد می‌زند. آمار رصد نفتکش‌ها که توسط بلومبرگ گردآوری شده است، نشان می‌دهد در هفت روز منتهی به هشتم اکتبر، حدود ۲۳/۳ میلیون بشکه در روز نفت از بنادر روسیه ارسال شده که حدود ۴۹۰ هزار بشکه در روز در مقایسه با صادرات در مدت هفت روز قبل آن، کمتر بوده است. به این ترتیب، میانگین صادرات چهار هفته‌ای، به حدود ۲۶/۳ میلیون بشکه در روز رسید و مطابق با کاهش صادرات وعده داده شده از سوی مسکو، حفظ شد. الکساندر نواک‌ معاون نخست‌وزیر روسیه در اوایل آگوست اعلام کرد مسکو محدودیت صادرات نفت به میزان ۳۰۰ هزار بشکه در روز را تا پایان سال ۲۰۲۳ ادامه خواهد داد. طبق محاسبات بلومبرگ، صادرات از طریق بنادر روسیه، اکنون حدود ۲۸/۳ میلیون بشکه در روز است. کاهش حجم صادرات، درآمد هفتگی مسکو از عوارض صادرات نفت را کاهش داده، اما میانگین چهار هفته‌ای، برای دهمین هفته متوالی افزایش یافت و رکورد بالای جدیدی از اواسط ژانویه ‌ثبت کرد. رشد درآمد نفتی روسیه، مکانیسم سقف قیمت گروه هفت برای صادرات نفت روسیه از طریق دریا را زیر سوال برده است. یکی از معماران این مکانیسم خواستار مقابله با فرار روسیه از محدودیت‌های اعمال شده و افزایش سقف قیمت تعیین شده برای فروش نفت روسیه به کشورهای ثالث شده است.
روسیه ممنوعیت صادرات بنزین و دیزل را لغو کرده و تعرفه صادرات تنبیهی را جایگزین آن کرده است. پالایشگاه‌های نفت روسیه، نرخ پالایش نفت را در نخستین روزهای اکتبر، کاهش داده‌اند و به پایین‌ترین میزان در ۱۹ هفته گذشته رساندند.
صادرات نفت روسیه به مشتریان آسیایی، در هفته منتهی به هشتم اکتبر، به ۷۹/۲ میلیون بشکه در روز در مقایسه با ۷۶/۲ میلیون بشکه در روز در هفته منتهی به اول اکتبر رشد کرد، اما همچنان کمتر از رکورد ۶/۳ میلیون بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۴ مه است. صادرات نفت روسیه از مسیر دریایی به کشورهای اروپایی در ۲۸ روز منتهی به هشتم اکتبر، به حدود ۱۶۰ هزار بشکه در روز کاهش پیدا کرد. بلغارستان تنها مقصد نفت روسیه بود. این آمار شامل ترکیه نبود. روسیه در چهار هفته منتهی به هشتم اکتبر، هیچ نفتی به کشورهای شمال اروپا صادر نکرد.
صادرات روسیه به ترکیه که تنها مشتری مدیترانه‌ای مسکو است، در چهار هفته منتهی به هشتم اکتبر، به حدود ۲۱۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت. صادرات به بلغارستان که اکنون تنها بازار روسیه در دریای سیاه است، به حدود ۱۶۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت.