3 - 12 - 2019
نتیجهای از پیش تعیین شده
مرتضی افقه*- مجلس شورای اسلامی در روزهای گذشته لایحه دولت مبنی بر افزایش مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی در کشور را تصویب کرد؛ مصوبهای که با انتقاد بسیاری از کارشناسان مواجه شد. مناطق آزاد تجاری در ایران در دوران ریاستجمهوری اکبر هاشمیرفسنجانی که از آن بهعنوان دوران سازندگی یاد میشود تشکیل شد.
از آنجا که تشکیل مناطق آزاد تجاری در برخی از نقاط دنیا با موفقیتهای بسیار خوبی روبهرو بود، این ذهنیت نیز در میان مسوولان امر آن دوران بهوجود آمده بود که اجرای چنین طرحی در ایران نیز میتواند معجزهای در توسعه اقتصادی کشور پدید آورد و در ادامه نیز اولین مناطق آزاد تجاری کشور در کیش و قشم شکل گرفت.
هر چند که در آن دوران نیز بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر اشکالات چنین طرحی و عدم موفقیت آن در اقتصاد ایران تاکید داشتند و معتقد بودند اجرای طرحهای اقتصادی در جامعهای نتیجهبخش است که بستر اقتصادی مناسبی داشته باشد اما اجرای همین طرحها در ایران که از اقتصادی بیمار برخوردار است، نمیتواند نتایج مثبتی را در پی داشته باشد.
نگاهی به عملکرد مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی کشور حاکی از آن است که اغلب این مناطق نتوانستهاند در تحقق اهداف در نظر گرفته شده موفق باشند و تنها به دروازهای برای واردات کشور تبدیل شدهاند.
البته در این میان برخی از مناطق همانند منطقه ویژه اقتصادی خلیجفارس از وضعیت مطلوبتری برخوردار بوده و توانستهاند با تکیه بر تعریف صحیح و تخصصی بودن، عملکرد بهتری داشته باشند که البته حضور و حمایت سازمانهای توسعهای دولت در این زمینه حائز اهمیت بوده است.
متاسفانه امروز پس از گذشت ۳۰ سال و باوجودی که نتیجه عملکرد ضعیف این مناطق باوجود صرف هزینههای سنگین و حمایتهای همهجانبه دیده شده همچنان مسوولان بهجای آنکه بهدنبال حل ریشهای بیماری اقتصاد کشور باشند بهدنبال افزایش این مناطق هستند تا به این ترتیب بتوانند بهصورت دورهای و موقت نتیجه مثبتی را کسب کنند که رضایتمندی کوتاهمدت مردم را در پی داشته باشد غافل از آنکه نتیجه چنین تصمیماتی پیش از رفع ایرادات بنیادی اقتصاد کشور تنها اتلاف سرمایه محسوب میشود و نتیجهبخش نیز نخواهد بود.
باید توجه داشت که با وجود تبیین چشمانداز اقتصادی و تدوین شش سند جامع توسعه همچنان اقتصاد کشور با چالشهای زیادی مواجه است و دلیل این عدم موفقیت را باید در نظام اقتصادی بیمار و ضدتولید جستوجو کرد بنابراین تجربه نشان داده تا زمانیکه مبانی اقتصادی ایران تغییر نکند اجرای هر طرحی و با هر میزان سرمایهگذاری موفقیتی در پی نخواهد داشت و قطعا آینده طرحهایی اینچنینی که بیشتر با اهداف سیاسی و کسب رضایت رایدهندگان منطقه صورت میگیرد نیز از پیش تعیین شده است .
* اقتصاددان
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد