موانع سیاسی خروج ایران از لیست سیاه

در بررسی بهانه‌های احتمالی سازوکار اف‌ای‌تی‌اف، موانع خروج ایران عمدتا سیاسی‌ بوده و به روابط ایران با دولت‌های غربی، به‌ویژه ایالات متحده، گره خورده‌اند. بررسی بهانه‌های احتمالی سازوکار اف‌ای‌تی‌اف نشان می‌دهد که حتی در صورت اجرای کامل لوایح FATF، خروج ایران از لیست سیاه با موانع جدی روبه‌رو خواهد بود. این موانع عمدتا سیاسی‌ بوده و به روابط ایران با دولت‌های غربی، به‌ویژه ایالات متحده گره خورده‌اند.
1- تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا مانع ساختاری برای خروج ایران از لیست سیاه
یکی دیگر از چالش‌های اساسی ایران در تعامل با FATF، تحریم‌های اقتصادی ایالات‌متحده است. این تحریم‌ها که به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند، به‌طور مستقیم بر روابط بانکی و مالی ایران تاثیر می‌گذارند. تحریم‌های اولیه، شرکت‌ها و موسسات آمریکایی را از هرگونه تعامل مالی با ایران منع می‌کند. تحریم‌های ثانویه، شرکت‌ها و بانک‌های غیرآمریکایی را نیز تهدید می‌کند که در صورت همکاری با ایران، مشمول جریمه‌ها و محدودیت‌های ایالات متحده خواهند شد. حتی اگر ایران از لیست سیاه FATF خارج شود، بانک‌ها و موسسات مالی به دلیل ترس از تحریم‌های ثانویه آمریکا ممکن است همچنان از تعامل با ایران خودداری کنند. این تحریم‌ها همچنین می‌تواند به‌عنوان بهانه‌ای برای باقی‌ماندن ایران در لیست سیاه یا بازگشت به آن استفاده شوند.
2- تحریم‌های غیرهسته‌ای ایران ابعاد فراتر از FATF دارد
مسائل مرتبط با حقوق بشر، برنامه موشکی و نقش منطقه‌ای ایران نیز می‌توانند به‌عنوان ابزارهای فشار سیاسی برای جلوگیری از خروج ایران از لیست سیاه FATF استفاده شوند. در حالی که FATF به‌طور رسمی به مسائل مالی و شفافیت بانکی می‌پردازد، آمریکا و متحدانش می‌توانند ادعا کنند که صرف رعایت استانداردهای FATF برای رفع نگرانی‌های گسترده‌تر کافی نیست. آنها می‌توانند موضوعاتی مانند تحریم‌های مرتبط با برنامه موشکی ایران را مطرح کرده و بهانه‌ای برای ادامه حضور ایران در لیست سیاه ارائه دهند.
3- ادعای دور زدن تحریم‌ها، چالشی دیگر برای خروج از لیست سیاه
یکی دیگر از بهانه‌هایی که می‌تواند علیه ایران مطرح شود، ادعای دورزدن تحریم‌ها از طریق شبکه‌های مالی غیررسمی است. روش‌های دورزدن تحریم‌ها برای مقابله با تحریم‌های اقتصادی آمریکا، از روش‌هایی مانند استفاده از ارزهای دیجیتال، ایجاد کانال‌های مالی دوجانبه با کشورهای دوست و استفاده از صرافی‌های غیررسمی بهره می‌برد. کشورهای غربی می‌توانند این اقدامات را به‌عنوان نقض الزامات FATF معرفی کرده و مانع از خروج ایران از لیست سیاه شوند.
4- ادعای حمایت از تروریسم
یکی از اصلی‌ترین بهانه‌هایی که آمریکا و متحدانش برای نگه‌داشتن ایران در لیست سیاه FATF مطرح می‌کنند، ادعای حمایت ایران از گروه‌هایی است که از نظر آنها به‌عنوان سازمان‌های تروریستی شناخته می‌شوند. گروه‌های نظامی حامی امنیت منطقه نظیر حزب‌الله، حماس و انصارالله که ایران صریحا بر حمایت از آنها تاکید دارد از آنجایی که منافع آمریکا و رژیم صهیونیستی را به خطر انداخته‌اند از نظرگاه دولت‌های غربی در فهرست گروه‌های تروریستی قرار گرفته تا به این طریق بابی برای اعمال فشار به ایران و آنها گشوده شود. با توجه به این تضاد، حتی اگر ایران تمامی الزامات فنی FATF را رعایت کند، کشورهای غربی می‌توانند همچنان ادعا کنند که ایران از این گروه‌ها حمایت می‌کند و این امر با استانداردهای FATF در مبارزه با تامین مالی تروریسم ادعایی آنها همخوانی ندارد. این اتهام می‌تواند بهانه‌ای برای نگه‌داشتن ایران در لیست سیاه یا حتی بازگشت دوباره آن به این لیست پس از یک دوره کوتاه خروج باشد. چنین فضاسازی‌هایی همچنین می‌تواند موجب کاهش اعتماد بانک‌ها و موسسات مالی بین‌المللی به ایران شود و تعاملات مالی ایران را محدود کند.
5- اتهام عدم شفافیت نظام مالی و بانکی ایران
یکی از محورهای اصلی متهم کردن نظام مالی ایران عدم شفافیت ادعایی آنها در استفاده نهادهایی مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروی قدس و شرکت‌های وابسته به آنها از نظام مالی رسمی ایران است. این نهادها به‌دلیل تحریم‌های آمریکا، در بسیاری از موارد مجبور به استفاده از روش‌های غیررسمی یا شرکت‌های پوششی برای انجام تراکنش‌های مالی بوده‌اند بنابراین حتی اگر ایران به‌طور کامل به استانداردهای FATF عمل کند، کشورهای غربی می‌توانند مدعی شوند که این نهادها همچنان به‌صورت غیررسمی از سیستم مالی بهره می‌برند. این اتهام می‌تواند بهانه‌ای برای باقی‌ماندن ایران در لیست سیاه و تداوم محدودیت‌ها باشد.
6- قرار دادن FATF تحت‌الشعاع
مسائل ژئوپلیتیک
مسائل ژئوپلیتیک و نقش ایران در خاورمیانه یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های FATF تاثیر بگذارد. ایران در سال‌های گذشته نقش فعالی در تحولات منطقه‌ای داشته و به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در عراق، سوریه، لبنان و یمن شناخته می‌شود. این نفوذ منطقه‌ای که مانع از تنش‌زایی آمریکا و متحدان منطقه‌ای اوست، در فضای سیاسی و رسانه‌ای غربی‌ها به‌عنوان تهدیدی برای ثبات منطقه معرفی می‌شود. کشورهای غربی که همواره تلاش داشته‌اند با اتهام‌زنی‌های مختلف پرونده‌ای پیچیده علیه ایران درست کنند تا بتوانند در میدان‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی از ایران امتیاز بگیرند در این مورد نیز می‌توانند از این مساله برای سیاسی‌سازی روند تصمیم‌گیری در FATF استفاده کرده و ایران را به‌عنوان یک عامل بی‌ثبات‌کننده معرفی کنند که این بهانه می‌تواند برای جلوگیری از خروج ایران از لیست سیاه مورد استفاده قرار گیرد.