مسیر مه‌آلود توسعه آلومینیوم

گروه معدن- تولید آلومینای جهان در سال گذشته میلادی ۱۴۰میلیون تن برآورد شد که در این بین تولیدکنندگان بزرگ آلومینا در دنیا یعنی چین، استرالیا، برزیل، هند و روسیه به ترتیب موفق به تولید ۸۲، ۱۹، ۱۰، 3/7 و 4/2میلیون تن آلومینا شدند اما در این بین متاسفانه نامی از ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه جهان دیده نمی‌شود چراکه ذخایر بوکسیت در داخل کشور بسیار محدود بوده و تنها تولیدکننده آلومینا در ایران قادر است، سالانه حدود ۲۵۰‌هزار تن از ماده اولیه این محصول را تولید کند.
بر همین اساس، چاره‌ای جز واردات بوکسیت پرعیار به داخل کشور برای تامین بخش عمده‌ای از آلومینای مورد نیاز چهار تولیدکننده بزرگ آلومینیوم وجود ندارد که به طور عمده از کشور گینه تامین می‌شود. اگرچه واردات بوکسیت از این کشور به دلیل دوری از بنادر و هزینه بالای حمل چندان مقرون به صرفه نخواهد بود، بر همین اساس می‌توان با احداث کارخانه تولید آلومینا در حاشیه خلیج‌فارس، نسبت به کاهش هزینه‌های تولید و اقتصادی شدن تولید این محصول با اهمیت اقدام کرد. در این خصوص می‌توان به امارات اشاره کرد که روزی واردکننده آلومینیوم بود و امروز با احداث کارخانه فرآوری بوکسیت و تولید آلومینا، به یکی از تولیدکنندگان مطرح آلومینیوم جهان تبدیل شده است. در ادامه از آنجایی که میزان تولید آلومینیوم در برنامه هفتم پیشرفت کشور یک میلیون و ۵۰۰هزار تن در نظر گرفته شده بنابراین ضرورت دارد تمهیدات لازم برای تامین پایدار و کافی بوکسیت مورد نیاز تنها تولیدکننده آلومینا در کشور اندیشیده شود.در این خصوص ریيس سنديکای صنايع آلومينيوم گفت: آلومینیوم از جمله صنایع معدنی‌ای محسوب می‌شود که زیر سایه توسعه فعالیت‌های صنعتی در سال‌های گذشته و همچنین چشم‌انداز افزایش تولید وسایل نقلیه الکتریکی و زیرساخت‌های تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر طی سال‌های آینده، شاهد رشد چشمگیر سرمایه‌گذاری‌های انجام شده توسط کشورهای توسعه‌یافته در احداث کارخانه‌های تولید آلومینیوم بوده است و از این‌رو می‌توان چشم‌انداز مثبت و روشنی را پیش‌روی این فلز استراتژیک و پرکاربرد در بازارهای جهانی در نظر گرفت.
هوشنگ گودرزی اظهار کرد: در آخرین گردهمایی فعالان صنعت آلومینیوم دنیا که اواخر شهریور ماه سال‌جاری در شهر آتن یونان تحت عنوان کنفرانس بین‌المللی آلومینیوم برگزار شد، مهم‌ترین عوامل موثر بر بازار و نیز آینده فلز آلومینیوم در جهان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که از جمله آنها ضرورت تامین پایدار بوکسیت و افزایش قیمت آلومینا به عنوان ماده اولیه مورد نیاز تولید شمش آلومینیوم بود.
ریيس سنديکای صنايع آلومينيوم تصریح کرد: طبق آمارهای ارائه شده توسط سازمان ارزیابی زمین‌شناسی ایالات‌متحده آمریکا «USGS» میزان ذخیره ماده معدنی بوکسیت جهان در سال ۲۰۲۳ به حدود ۳۰میلیارد تن رسید که 4/7‌ از این میزان سهم گینه، 8/5 ویتنام، 5/3 استرالیا، 7/2‌برزیل و 2میلیارد تن سهم جامائیکا بود. تولیدکنندگان برتر بوکسیت جهان در سال ۲۰۲۳، موفق به تولید ۴۰۰میلیون تن بوکسیت شدند که از این میزان سهم استرالیا ۹۸، گینه ۹۷، چین ۹۳، برزیل ۳۱ و هند ۲۳میلیون تن به عنوان پنج تولیدکننده برتر این ماده معدنی بوده است. از سوی دیگر، تولید آلومینای جهان در سال گذشته میلادی ۱۴۰میلیون تن برآورد شد که در این بین تولیدکنندگان بزرگ آلومینا در دنیا یعنی چین، استرالیا، برزیل، هند و روسیه به ترتیب موفق به تولید ۸۲، ۱۹، ۱۰، 3/7 و 4/2 میلیون تن آلومینا شدند. در این بین، متاسفانه نامی از ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه جهان دیده نمی‌شود چراکه ذخایر بوکسیت در داخل کشور بسیار محدود بوده و تنها تولیدکننده آلومینا در ایران قادر است سالانه حدود ۲۵۰‌هزار تن از ماده اولیه این محصول را تولید کند.گودرزی با اشاره به تجمع آلومینیوم در کشور اظهار کرد: بزرگ‌ترین تجمع شناسایی شده بوکسیت در ایران در محدوده جاجرم در نواحی سرخ چشمه، طبر، ناویا و مجموعه معادن جنوب جاجرم شیرین چشمه و کوه بابا متمرکز بوده که به علت بهره‌برداری بلندمدت، هم‌اکنون از کیفیت بوکسیت این ذخایر کاسته شده است. بر همین اساس، چاره‌ای جز واردات بوکسیت پرعیار به داخل کشور برای تامین بخش عمده‌ای از آلومینای مورد نیاز چهار تولیدکننده بزرگ آلومینیوم وجود ندارد که به طور عمده از کشور گینه تامین می‌شود؛ اگرچه واردات بوکسیت از کشور مذکور به دلیل دوری از بنادر و نیز هزینه بالای حمل چندان مقرون به صرفه نیست و برهمین اساس می‌توان با احداث کارخانه تولید آلومینا در حاشیه خلیج‌فارس، نسبت به کاهش هزینه‌های تولید و اقتصادی شدن تولید این محصول بااهمیت اقدام کرد؛ درست مانند امارات متحده عربی که خود روزی واردکننده آلومینیوم بود و امروز با احداث کارخانه فرآوری بوکسیت و تولید آلومینا، به یکی از تولیدکنندگان مطرح آلومینیوم جهان تبدیل شده است.
ریيس سنديکای صنايع آلومينيوم با اشاره به برنامه هفتم پیشرفت اظهار کرد: از آنجایی که میزان تولید آلومینیوم در برنامه هفتم پیشرفت کشور یک میلیون و ۵۰۰‌هزار تن در نظر گرفته شده بنابراین ضرورت دارد تمهیدات لازم برای تامین پایدار و کافی بوکسیت مورد نیاز تنها تولیدکننده آلومینا در کشور اندیشیده شود. در حال حاضر حدود ۷۰۰‌هزار تن شمش آلومینیوم در داخل تولید شده و این در حالی است که به ازای تولید هر کیلوگرم شمش، عموما دو کیلوگرم آلومینا مصرف می‌شود بنابراین به یک‌میلیون و ۴۰۰‌هزار تن آلومینا برای تولید ۷۰۰‌هزار تن آلومینیوم در کشور نیاز است و همانطور که پیشتر اشاره شد، میزان تولید آلومینا در داخل تنها به حدود ۲۵۰‌هزار تن در سال می‌رسد بنابراین با وجود معادنی همچون تاش و نیز معادن منطقه جاجرم، تامین یک میلیون و ۱۵۰‌هزار تن آلومینای مورد نیاز دیگر از داخل دور از دسترس است و باید از طریق واردات تامین شود. از طرفی، در صورت تحقق تولید 5/1‌میلیون تن آلومینیوم در برنامه هفتم توسعه، مازاد بر ۵۰‌درصد این میزان باید روانه بازارهای صادراتی شود و بر همین اساس باید از هم‌اکنون تدارک‌ لازم برای صادرات این حجم از آلومینیوم به خارج از کشور را دید.
گودرزی با اشاره به اینکه تولیدکنندگان داخلی همراه با خارجی‌ها در حال حرکت هستند، ابراز کرد: اگرچه در کنفرانس بین‌المللی آلومینیوم بر افزایش قیمت آلومینا در آینده تاکید شده است اما به نظر می‌رسد این مهم تاثیر چندانی بر صنعت آلومینیوم ایران نخواهد گذاشت زیرا تولیدکنندگان داخلی هم‌پای سایر تولیدکنندگان آلومینیوم در جهان در حال حرکت هستند و در صورتی که میزان سرمایه‌گذاری‌های لازم برای افزایش تولید بوکسیت و آلومینا در داخل کشور افزایش پیدا کند، به دنبال آن وابستگی صنعت آلومینیوم به واردات آلومینا کاهش خواهد یافت.ریيس سنديکای صنايع آلومينيوم تاکید کرد: همین مساله می‌تواند بسترساز هرچه بیشتر توسعه این صنعت استراتژیک شود البته در این میان نباید از اهمیت تامین انرژی پایدار تولیدکنندگان آلومینیوم به عنوان یک صنعت انرژی‌بر غافل شد که این مسئله نیز مستلزم حمایت دولت و سازمان‌های مرتبط است.