مسیر متفاوت گردشگری ایران و ترکیه

نادر نینوایی- براساس داده‌های وزارت فرهنگ و گردشگری، صنعت گردشگری ترکیه در سال 2024 رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده و در هفت ماهه اول 9/28‌میلیون بازدید‌کننده را جذب کرده است. این رقم نشان‌دهنده افزایش 27/8‌درصدی نسبت به مدت مشابه در سال 2023 است. آخرین آمار گردشگری ایران که از سوی سازمان جهانی گردشگری اعلام‌شده اما مربوط به سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۴ است که نشان می‌دهد کل گردشگر ورودی به ایران در این مدت یک‌میلیون و ۳۱۴‌هزار و ۴۰۵نفر بوده است. این آمار گویای آن است که ایران نه‌تنها فاصله زیادی با ترکیه داشته بلکه حتی فاصله زیادی هم با آمار خود در زمان پیش از همه‌گیری کرونا در سال ۲۰۱۹ دارد. سازمان جهانی گردشگری در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۱۹ آمار ورود بیش از دو‌میلیون مسافر خارجی به ایران را ثبت کرده بود.
در این شرایط چشم امید فعالان صنعت گردشگری کشور برای واگذار نشدن کامل رقابت منطقه‌ای به کشورهای همسایه، دیپلماسی مثبت تیم عباس عراقچی(وزیر امور خارجه) و احتمالا تمهیداتی است که رضا صالحی‌امیری، وزیر گردشگری برای بهبود وضعیت گردشگری ایران و رفع ایران‌هراسی به کار می‌گیرد.
واگذار کردن رقابت در عرصه جذب گردشگران روس
روسیه در6ماهه ابتدایی سال‌جاری میلادی یکی از مهم‌ترین کشورهای گردشگرفرست به ترکیه بوده و 6/3‌میلیون بازدید‌کننده روس در این مدت از ترکیه بازدید کرده‌اند. درواقع به‌نظر می‌رسد ترکیه توانسته در سایه جنگ اوکراین و محدودیت سفر روس‌ها به اروپا، گردشگران بیشتری از این کشور جذب کند.
در حالی‌ که ترکیه با برنامه‌ریزی صحیح و فراهم کردن شرایط مطلوب گردشگران روس، موفق به جذب آنها شده است اما ایران باوجود اجرایی شدن تفاهم لغو ویزای گروهی برای سفر روس‌ها به ایران، باز هم نتوانسته گردشگران زیادی را از این کشور گردشگرفرست جذب کند.
براساس آخرین آمار اعلامی در مجموع در ۶ماهه نخست سال گذشته صرفا ۲۱‌هزار و ۲۰۰ نفر از اتباع روسیه از ایران بازدید داشته‌اند. وقتی این تعداد را کنار آمار ۳‌میلیون و ۶۰۰‌هزار بازدید‌کننده روسی می‌گذاریم که در ۶ماهه ابتدایی امسال از ترکیه بازدید داشته‌اند، متوجه فاصله نجومی ایجادشده با کشور همسایه می‌شویم. درواقع ایران باوجود روابط حسنه با روسیه نتوانسته از پتانسیل این روابط به شکل مطلوبی در حوزه گردشگری استفاده کند و رقابت در زمینه جذب گردشگران روس را به ترکیه واگذار کرده است.
فصل خوش گردشگری ترکیه
تنها در ماه ژوئیه، ترکیه پذیرای 33/7‌میلیون بازدیدکننده خارجی بود که نسبت به سال قبل 6/2‌درصد افزایش داشت. آلمان با 3‌میلیون گردشگر، روسیه با 922‌هزار نفر و بریتانیا با 660‌هزار گردشگر بیشترین اعزام گردشگر به ترکیه را داشته‌اند.
بازارهای اروپا و آمریکای شمالی نیز به رشد کلی گردشگری ترکیه کمک کرده‌اند. ورود گردشگران از اروپا به ترکیه 48/6‌درصد افزایش یافته و بازدیدکنندگان آمریکایی ترکیه نیز 54/12‌درصد افزایش داشته است.
استانبول با جذب 5/8‌میلیون گردشگر در نیمه اول سال 2024 همچنان یکی از بهترین مقاصد برای مسافران بین‌المللی باقی مانده است. براساس گزارش اداره فرهنگ و گردشگری استانبول، این نشان‌دهنده افزایش 8‌درصدی نسبت به مدت مشابه در سال 2023 است. تنها در ماه ژوئن، 64/1‌میلیون گردشگر خارجی از این شهر دیدن کردند که نسبت به 63/1‌میلیون نفری که در ژوئن سال قبل از آن بازدید کردند، یک‌‌درصد افزایش نشان می‌دهد. این ارقام نشان‌دهنده محبوبیت مستمر استانبول به عنوان یک مرکز گردشگری جهانی است که به‌طور قابل‌توجهی به تعداد کلی گردشگری ترکیه کمک می‌کند.
سفر هوایی همچنان محبوب‌ترین روش ورود به استانبول و ترکیه است، 58/1‌میلیون گردشگر از طریق هوایی در ژوئن 2024 وارد ترکیه شدند. فرودگاه استانبول با استقبال از 16/1‌میلیون ورودی 39/73‌درصد از کل مسافران هوایی را تشکیل می‌داده است. استانبول و آنتالیا به عنوان برترین نقاط ورودی برای گردشگران خارجی در ماه جولای ظاهر شدند. آنتالیا 6/2‌میلیون بازدیدکننده داشت، در حالی که 9/1‌میلیون نفر از استانبول وارد شدند. از دیگر نقاط ورودی محبوب می‌توان به ادرنه، موغلا و ازمیر اشاره کرد.
برای هفت ماهه اول، استانبول با 12/36‌درصد از کل ورودی‌ها، همچنان پیشتاز بوده و پس از آن آنتالیا با 30/29‌درصد قرار دارد. ادرنه، موغلا و آرتوین نیز سهم قابل‌توجهی از ورودی‌های خارجی را به خود جذب کردند. جالب آنکه گردشگران ایرانی زیادی از ترکیه بازدید داشته‌اند و بخشی از موفقیت‌های ترکیه در حوزه گردشگری مربوط به جذب همین گردشگران ایرانی است.
ایران‌هراسی و کم‌توجهی به تولید محتوا
وقتی صحبت از مهم‌ترین دلایل عقب ماندن ایران از ترکیه و برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در حوزه گردشگری می‌شود، دومساله ایران‌هراسی و معرفی نشدن مطلوب ایران و جاذبه‌های آن در فضای رسانه‌ای بین‌المللی مطرح می‌شود.
پیش از این مسلم شجاعی، مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی درباره جدیدترین اقلام و تولیدات برای معرفی بیشتر گردشگری ایران گفته نسل جدیدی از محتواهای گردشگری در حال تدوین بوده که اولین آن کتابچه چندرسانه‌ای گردشگری است که شامل ۹کتابچه به ۱۳زبان خارجی با ۱۰۸فایل pdf با قابلیت نمایش در قالب‌های مختلف است.
وی با بیان اینکه این محتوا در اختیار همگان به صورت آفلاین قرار می‌گیرد، ادامه داد: این محتوا به رایزنان و خبرنگاران، فعالان گردشگری داده می‌شود تا در بازارهای هدف پخش شود. همچنین می‌خواستیم تنوع در مطلب و تصاویر از گستره جغرافیایی داشته باشیم.
مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی تصریح کرد: سال گذشته ۲۵‌هزار گیگ محتوا تولید کرده‌ایم که به کشورهایی مختلف داده‌ایم. ۷۴۰۰ گیگ محتوای مختلف در رویدادها پخش شده یا در اختیار هیات‌ها قرار گرفته است. این محتواها تغییر کرده است؛ مستندهای بلند دیگر جواب نمی‌دهند هرچند مخاطب خاص خودش را دارد. الان به چهارثانیه محتوا برای تیک‌تاک رسیده‌ایم. باید محتواهای تولیدشده از سال‌های قبل تغییر کند.
گفتنی است این امیدواری وجود دارد که با نگاه مثبتی که دولت چهاردهم به تعامل با جهان دارد و نیز با انجام اقدامات موثر برای معرفی برند گردشگری ایران، زمینه برای جذب گردشگران بین‌المللی در وزارت گردشگری تحت امر صالحی‌امیری فراهم شود.