مزایای ورود صنایع به بورس کالا

عرفان کاظم‌زاده‌، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» مزایای ورود صنایع به بورس کالا را تشریح کرد: شفافیت یکی از کلیدی‌ترین تحولات در ساختار اقتصادی است که با ورود صنایع به بورس کالا محقق می‌شود. این امر نه‌تنها اقتصاد کشور را به سمت فضایی رقابتی و سالم سوق می‌دهد، بلکه زمینه‌ساز تغییرات بنیادینی در نحوه قیمت‌گذاری و تخصیص منابع می‌شود. کشور ما برای سالیان متمادی، به ‌خصوص در حوزه اقتصاد، با تصمیمات دستوری اداره شده است. این تصمیمات شامل سیاست‌هایی نظیر قیمت‌گذاری دستوری و پرداخت یارانه‌های گوناگون به صنایع مختلف بوده که هرچند در نگاه اول ممکن است به‌ عنوان ابزاری برای کنترل بازار و حمایت از اقشار مختلف جامعه قلمداد شود اما در عمل باعث ایجاد ناکارآمدی‌های گسترده، تخصیص نامناسب منابع و عدم شفافیت در بازار شده است.
ورود صنایع به بورس کالا این امکان را فراهم می‌کند که سازوکار عرضه و تقاضا به شکل موثرتری عمل کند و قیمت‌ها بر مبنای واقعیت های اقتصادی و نه تصمیمات دستوری تعیین شوند. چنین تغییری در نظام قیمت‌گذاری، گامی مهم در جهت اصلاح ساختار اقتصادی است و می‌تواند زمینه‌ساز تحولات عمیق در نحوه عملکرد بازار شود. یکی از مهم‌ترین تاثیرات این تغییر، حذف پدیده رانت از ساختار اقتصادی است. رانت به‌ عنوان یکی از مهم‌ترین موانع توسعه اقتصادی، به ‌خصوص در کشورهایی با نظام‌های غیرشفاف و کنترل‌شده، نقش مخربی ایفا می‌کند. در چنین شرایطی، منابع اقتصادی و مالی عمدتا به سمت گروه‌های خاص سوق داده می‌شوند و از بهره‌وری لازم برخوردار نمی‌شوند. یکی از نمونه‌های بارز رانت در کشور ما، رانت مرتبط با نرخ ارز است. در فضایی که اطلاعات و داده‌های اقتصادی به ‌طور شفاف در دسترس نیستند، امکان سوءاستفاده از اختلاف نرخ ارز برای منافع شخصی یا گروهی به ‌راحتی فراهم می‌شود اما زمانی که صنایع وارد بورس کالا شوند، نه‌تنها قیمت‌گذاری شفاف‌تر می‌شود، بلکه الزام به ارائه اطلاعات دقیق و رعایت دستورالعمل‌های خاص باعث می‌شود که فضای غیرشفاف از بین برود و امکان رانتخواری کاهش یابد. این شفافیت باعث می‌شود تمامی فعالان بازار در شرایطی عادلانه و برابر فعالیت کنند و رقابتی سالم میان آنها شکل بگیرد. علاوه بر این، حذف رانت تاثیرات گسترده‌ای بر کلیت اقتصاد خواهد داشت. زمانی که رانت از بین برود، منابع اقتصادی که پیشتر در اختیار گروه‌های خاص قرار می‌گرفتند، به شکلی بهینه و عادلانه در کل اقتصاد توزیع می‌شوند. این توزیع بهینه باعث می‌شود منابع به سمت بخش‌هایی هدایت شوند که از بهره‌وری بالاتری برخوردارند و می‌توانند ارزش بیشتری برای اقتصاد کشور ایجاد کنند. به همین دلیل می‌توان گفت که شفافیت و حذف رانت نه‌تنها به بهبود کارایی اقتصادی کمک می‌کند، بلکه از منظر عدالت اقتصادی نیز بسیار حائزاهمیت است.
از بین رفتن قیمت‌گذاری دستوری نیز به‌ عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارهای ایجاد ناکارآمدی و زمینه‌ساز رانت، گامی بلند در راستای اصلاحات ساختاری محسوب می‌شود که ورود به بورس کالا می‌تواند در دستیابی به این هدف نقش موثری ایفا کند. با توجه به این موارد، ورود صنایع به بورس کالا یک تحول بنیادین است که اثرات آن تنها محدود به شفافیت و واقعی‌تر شدن قیمت‌ها نیست، بلکه در بلندمدت می‌تواند به بهبود عملکرد کل اقتصاد کشور منجر شود. این تغییر می‌تواند سرمایه‌گذاری‌ را نیز تحت تاثیر قرار دهد زیرا شفافیت و رقابت‌پذیری بیشتر، از عوامل اصلی جذب سرمایه‌گذاران است.
به این ترتیب، بورس کالا نه‌تنها به‌ عنوان بستری برای شفاف‌سازی و اصلاح قیمت‌ها عمل می‌کند، بلکه نقشی کلیدی در ارتقای جایگاه اقتصاد کشور در سطح جهانی ایفا می‌نماید.