11 - 01 - 2022
محرومیت از سود ترانزیت
گروه حملونقل- کریدور ترانزیتی شمال- جنوب در سالهای اخیر مورد توجه تولیدکنندگان بزرگ اقتصادی جهان قرار گرفته است؛ راهگذری که از مسیرهای راهبردی در نیمکره شرقی جهان محسوب میشود.
از طرفی موقعیت استراتژیک، ژئوپلتیک و ژئواکونومیک ایران همواره مورد توجه کشورهای بزرگ بوده و هست، موقعیت مناسب ریلی و جادهای و دسترسی کشورمان به سواحل طولانی در خلیجفارس، دریای عمان و سواحل دریای مازندران.
کارشناسان معتقدند چنانچه بعضی مسیرهای ناتمام ریلی و جادهای در ایران تکمیل شود، کشورمان میتواند از عبور و ترانزیت کالا از خطوط ریلی و جادهای خود درآمد سرشاری داشته باشد.
کریدور ترانزیتی شمال- جنوب هنوز در ایران تکمیل نشده است. با وجود اینکه بسیاری معتقدند تکمیل حلقه مفقوده راهآهن رشت-آستارا میتواند به کریدور شمال-جنوب حیات بدهد، اما برخی کارشناسان مشکل اصلی را در بخشهای نرمافزاری میدانند نه زیرساختهای ریلی. چند روز پیش سخنگوی دولت از سفر ابراهیم رییسی به مسکو با دعوت پوتین در دهه پایانی دیماه خبر داد. علی بهادریجهرمی درباره سفر رییسجمهور به مسکو گفت: «آقای پوتین از رییسجمهور کشورمان دعوت کرد که به روسیه سفری داشته باشد، از این رو رییسجمهور اوایل سال جدید میلادی به روسیه سفر خواهد کرد.» او در رابطه با جزئیات و زمان سفر رییس جمهور به مسکو افزود: در استمرار تعاملات راهبردی ایران و روسیه آقای پوتین از رییس جمهور کشورمان دعوت کردند تا ایشان سفری به روسیه داشته باشند و اوایل سال آتی میلادی قرار است این سفر صورت گیرد. این سفر در چارچوب سیاست کشور مبنی بر همکاریهای دو و چندجانبه جهانی با اولویت کشورهای همسایه صورت خواهد گرفت و محوریت مباحث توسعه همکاریهای اقتصادی و تجاری است.
ترانزیت کالاهای روسیه و هند از خاک ایران
به گفته برخی کارشناسان، موضوعات مرتبط با ترانزیت و حملونقل یکی از موارد مورد مذاکره مقامات سیاسی- اقتصادی ایران و روسیه در سفر پیشروی رییس جمهور به مسکو است.
با توجه به اینکه روسها در سالهای اخیر به یکی از مصرفکنندگان محصولات کشاورزی و آبزی تولیدکنندگان ایرانی تبدیل شدهاند، لازم است برای حفظ تازگی و سلامت این محصولات، روشهای بهینهتری جهت انتقال کالا به این کشور در نظر گرفته شود. از سوی دیگر، روسیه و هند سالانه ۱۰ میلیارد دلار تبادل کالا دارند که بخش مهمی از آن، صادرات هفت میلیون تن زغالسنگ روسیه به هند است که از مسیر دریایی و کانال سوئز عبور میکند. رستم قاسمی وزیر راهوشهرسازی در حاشیه نمایشگاه حملونقل در خصوص ترانزیت کالاهای روسیه و هند از خاک ایران اظهار کرد: اگر بتوانیم تنها بخشی از این زغالسنگ را از زیرساختهای حملونقلی ایران به بندر چابهار و سپس بنادر هند برسانیم، درآمد هنگفتی از محل ترانزیت برای کشورمان در پی خواهد داشت.
ضرورت تکمیل زیرساختهای ریلی
با توجه به اینکه بخش زیادی از کالاهای تبادلی میان هند و روسیه، ریلپسند است، به نظر میرسد مهمترین اقدام برای دستیابی به این هدف (انتقال جابهجایی کالاهای تبادلی هند و روسیه به ایران) تکمیل زیرساختهای حملونقلی خصوصا ریلی است.
در حال حاضر بخشی از زیرساختهای ریلی کریدور شمال- جنوب که از ایران میگذرد، از بندرعباس تا رشت روی ریل آمده و تنها در قطعه رشت- آستارا این کمبود دیده میشود، از آستارای ایران تا آستارای آذربایجان نیز شبکه ریلی احداث شده و تا روسیه این مسیر ادامه مییابد.
برای دستیابی به درآمدهای ترانزیتی کریدور شمال- جنوب، تکمیل حلقه مفقوده ۱۷۴ کیلومتری رشت- آستارا از اولویتهای مهم وزارت راهوشهرسازی است.
اهمیت این پروژه به حدی است که مورد استقبال سه کشور هند، روسیه و آذربایجان است و حتی آذربایجان قرار بود ۵۰۰ میلیون دلار برای احداث این پروژه سرمایهگذاری کند که به دلیل برخی اتفاقات، آذریها از حضور در این طرح منصرف شدند.
لزوم اصلاح فرآیندها
کارشناس اقتصاد حملونقل درباره روابط حملونقلی ایران و روسیه اظهار کرد: کریدور شمال- جنوب یک منطقه جغرافیایی گستردهای را شامل میشود که کشورهای متعددی در جنوب دنیا را به چندین کشور در شمال کره زمین متصل میکند که البته یکی از مهمترین کشورهای واقع در شمال این کریدور، روسیه است.
علی ضیایی ادامه داد: مشکلاتی که در روابط تجاری و حملونقلی با روسها داریم، بیشتر از آنکه سختافزاری باشد، نرمافزاری است. اگر قرار باشد تحول جدی در این زمینه رقم بخورد، باید عمدتا مسائل نرمافزاری اعم از هزینهها، اقتصاد حملونقل، هماهنگیها، امور گمرکی و تعرفههای ترجیحی و مسائلی از این دست رفع و رجوع شود.
ضیایی رفع کمبودهای زیرساخت و احداث شبکههای حملونقلی خصوصا ریلی و قطعه راهآهن رشت- آستارا را در اولویت بعدی توسعه روابط حملونقلی و ترانزیتی ایران-روسیه دانست و افزود: ایران و روسیه مرز آبی با یکدیگر دارند. اگر قرار به ترانزیت زمینی باشد، برخی کشورها واسطه هستند، مثلا ترددها از غرب دریای خزر با وساطت جمهوری آذربایجان و از شرق دریای خزر، با عبور از «ترکمنستان و قزاقستان» یا «ترکمنستان و ازبکستان» این روابط تکمیل میشود. او در گفتوگو با مهر تصریح کرد: وقتی پای کشور واسط در میان باشد، قطعا هزینهای هم بابت ترانزیت باید به این کشورها پرداخت کنیم که در نتیجه هزینه حملونقل کالا افزایش مییابد، اما اگر کشور سومی در میان نباشد و جابهجاییها بدون واسطه به صورت دریایی باشد، هزینهها به شدت کاهش مییابد که نشان میدهد در کریدور شمال-جنوب باید به سایر گونههای حملونقل از جمله دریایی هم توجه کرد.
نقش دریای مازندران در ترانزیت کالا
کارشناس اقتصاد حملونقل اضافه کرد: در توسعه ترانزیت از کریدور شمال- جنوب باید در خصوص مسائل سیاسی هم هوشیار باشیم تا کشورهای واسطه میان ایران و روسیه، تحت نفوذ محور غربی- عبری، اقدام به ایجاد اختلال در ترددها نکنند. نمونه بارز آن، مشکلاتی بود که در ماههای گذشته در جاده گوریس- قاپان ایجاد شد که با رایزنیهای ایجادشده، بخش زیادی از این مشکلات مرتفع شده است. ترکمنستان هم مشکلاتی با ترانزیت ایرانیها داشت که بخشی از آن هنوز مرتفع نشده است.
او یادآور شد: اگر قرار به فعال شدن دریای خزر باشد، ایجاد خطوط کشتیرانی منظم برنامهای میان بنادر ایران و روسیه به دو شکل «کانتینری» و «رو-رو» اصلیترین اولویتهای دو کشور است «رو-رو» بیشتر جنبه صادراتی و کانتینری عمدتا برای احجام بالای ترانزیتی مورد استفاده میگیرد.
ضیایی با اشاره به اهمیت اصلاح فرآیندها و حذف قوانین و دستورالعملهای دستوپاگیر برای حضور شرکتهای خصوصی در حوزه تجارت و راهاندازی کریدور گفت: راهاندازی کریدور ریسک بالایی دارد و در ابتدا باید بخش دولتی این برنامه منظم کشتیرانی را فعال کند سپس بخش خصوصی وارد آن شود. او تاکید کرد: با توجه به اینکه بندر امیرآباد در شمال به شبکه ریلی متصل است، باید ترددهای قطار برنامهای منظم میان بندر امیرآباد و بندر شهید رجایی ایجاد شود تا صاحبان کالا تاریخ اعزام قطار و زمان رسیدن آن به مقصد را بدانند ولی در حال حاضر این اتفاق در بخش باری ما نیفتاده و در نتیجه بهرهوری صنعت ریلی ما پایین است.
باید تجار روس یا ایرانی بدانند در چه زمانی کالای خود را به بنادر ما در جنوب کشور تحویل دهند و چه تاریخی در بنادر روسیه آن را تحویل میگیرند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد