مازوت‌سوزی زودهنگام

گروه انرژی- زمستان نرسیده آثار مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها پدیدار شده است. آن‌طور که برخی نمایندگان مجلس می‌گویند، زمستان امسال نزدیک به ۳۰۰ میلیون مترمکعب ناترازی گاز پیش‌بینی می‌شود که همین موضوع باعث شده گاز برای روزهای اوج مصرف ذخیره شود؛ نتیجه آنکه مازوت‌سوزی زودتر از موعد آغاز شده است.
هر سال با شروع فصل سرما یافتن مقصر برای آلودگی هوا آغاز می‌شود؛ موضوعی که هر سال متهم جدیدی دارد و امسال نیز پس از عبور از کیفیت بنزین، خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌ها نوبت به نیروگاه‌ها، صنایع و مازوت‌سوزی آنها رسیده است.
مازوت را می‌توان از جمله ترکیب‌های نفت خام به‌شمار آورد که حاصل تقطیر جزء به جزء آن به هنگام پالایش نفت خام است و بعد از تبخیر بنزین و سایر فرآورده‌های سبک‌تر، از نفت خام به دست می‌آید.
بر این اساس، مازوت نوعی نفت‌کوره با کیفیت بسیار پایین به‌شمار می‌آید نفت‌کوره از جمله فرآورده‌های نفتی است که در بسیاری از موتورها، چراغ‌ها، گرمکن‌ها و کوره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنین به عنوان حلال نیز از آن بهره می‌گیرند. نفت‌کوره همانطور که گفته شد از نفت‌خام به دست می‌آید و برای استفاده در کاربری‌های مختلف، آن‌را پالایش می‌کنند.
اگرچه دولت مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها را تکذیب می‌کند، اما برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که امسال هم طبق روال سال‌های گذشته قرار است کمبود گاز را از طریق مازوت جبران کند.
البته عبداللعی رحیمی‌مظفری عضو هیات‌رییسه کمیسیون انرژی مجلس می‌گوید که کمیسیون انرژی تمایلی به مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها یا سایر بخش‌ها ندارد، اما اگر در شرایط سخت این اتفاق بیفتد، باید طبق قانون‌ از فیلترهای زیست‌محیطی مناسب برای به حداقل رساندن آلودگی استفاده کنند.
او درباره تمهیدات اندیشیده‌شده برای تامین گاز در فصل سرما، بیان کرد: چندین نکته برای مدیریت ناترازی گاز در فصل زمستان حائز اهمیت است؛ برای اینکه در تامین گاز بخش خانگی دچار مشکل نشویم، باید بتوانیم سوخت دوم صنایع را تامین کنیم. دستورالعملی ابلاغ شده است تا مخازن سوخت دوم در خیلی از صنایع ایجاد شود. در جاهایی مانند نیروگاه‌ها که می‌توانیم از سوخت دوم استفاده کنیم، تامین سوخت جایگزین آنها یکی از مواردی است که در جلسات کمیسیون انرژی تکلیف شده است.
به گفته وی، از سوی دیگر بهینه‌سازی مصرف انرژی از دیگر مواردی است که در دستور کار قرار گرفته است. تشویق صنایع و مشترکانی که مصرف خود را بهینه کنند از دیگر سیاست‌هایی بوده که دنبال می‌شود. همه این موارد برای مدیریت و کاهش ناترازی گاز از سوی کمیسیون انرژی مجلس مورد تاکید قرار گرفته و اکنون در حال دنبال شدن است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که از ۱۶ نیروگاه بخاری در کشور ۱۴ نیروگاه مانند نیروگاه طوس در مشهد، مفتح در همدان، سهند بناب در تبریز، ایرانشهر در سیستان‌و‌بلوچستان، شهید منتظری در اصفهان، شهید منتظر قائم در البرز، شهید رجایی در قزوین و بندرعباس مازوت‌سوزی دارند.
ناترازی مشکل امروز، معضل فردا
هادی‌ بیگی‌نژاد نایب‌رییس کمیسیون انرژی مجلس می‌گوید: مردم در زمستان در بخش خانگی حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب روزانه گاز مصرف می‌کنند. در زمستان حدود ۵۰ میلیون مترمکعب کسری تامین گاز بخش صنایع داریم که با صرفه‌جویی از سوی مردم ناترازی گاز و مشکل صنایع بزرگ در فصل زمستان مرتفع می‌شود.
بیگی‌نژاد در گفت‌وگو با ایسنا، درباره تمهیدات اندیشیده‌شده برای تامین گاز در فصل سرما، بیان کرد: مساله ناترازی گاز در حال پیگیری است و تمام تلاش ما این است تا در زمستان پیش‌رو در تامین گاز بخش خانگی و صنایع با مشکل مواجه نشویم.
این عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه میزان مصرف گاز در فصل زمستان خیلی بیشتر از میزان تولید است، گفت: سعی ما این است که برای مدیریت ناترازی گاز بهترین تصمیم اتخاذ شود تا با کمترین کسری در بخش خانگی مواجه شویم.
وی در ادامه اظهار کرد: زمانی که هوا در فصل زمستان سرد می‌شود، مصرف گاز چندین برابر می‌شود در نتیجه با ناترازی مواجه و صنایع دچار مشکل می‌شوند. بهترین راه صرفه‌جویی است. اگر مردم بتوانند ۱۰ الی ۲۰ درصد در مصرف صرفه‌جویی کنند، خیلی از گره‌های ما باز خواهد شد.
درهمین حال مصطفی رجبی‌مشهدی سخنگوی صنعت برق می‌گوید: در زمستان مصرف برق کمتر است، اما از آنجایی که ۹۰ درصد برق از نیروگاه حرارتی انجام می‌شود و این نیروگاه‌ها نیاز به تامین سوخت دارند، به دلیل افزایش مصرف گاز در زمستان، نیروگاه‌ها به لحاظ سوخت دچار محدودیت می‌شوند.
البته سخنگوی صنعت برق می‌گوید که در حال حاضر ۹۳ درصد سوخت نیروگاه‌ها از گاز و ۷ درصد باقی‌مانده از سوخت مایع و گازوییل تامین می‌شود. در تهران و اطراف تهران از سال ۹۷ هیچ‌گونه نیروگاه مازوت‌سوزی وجود ندارد‌، این در حالی است که در روزهای اخیر آلودگی هوای تهران و شهرهای بزرگ تنفس را برای ساکنان این شهرها سخت کرده است.
دردسرهای مازوت‌های بی‌کیفیت
مازوت‌سوزی علاوه‌بر تبعات زیست‌محیطی و آلودگی هوای تهران و شهرهای بزرگ، غیراستاندارد بودن آ‌ها مساله‌ساز است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که مازوت تولیدشده در ایران ۳۵ هزارppm گوگرد دارد، این درحالی است که مازوت مورد استفاده در کشورهای پیشرفته تنها
۵۰۰ ppm گوگرد دارد.
هرچند جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اخیرا اعلام کرده که قرار است کیفیت نفت‌کوره تولیدی ایران بهبود یابد، با این تفاسیر به گفته سید‌حمید حسینی سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی، کیفیت مازوت تولیدی استاندارد یورو ۴ و یورو ۵ را ندارد، البته این کار نیازمند سرمایه‌گذاری است که در حال حاضر به اندازه کافی منابع مالی جهت سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها را نداریم.
مرتضی فیروزی کارشناس انرژی و صنعت پتروشیمی در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: در بسیاری از کشورهای نفتخیز تلاش این است که تولید مازوت حاصل از پالایش نفت خام به ۴ و ۵ درصد برسد، این در حالی است که پالایشگاه‌های ما همچنان ۳۰ درصد مازوت می‌سازند که میزان سولفور این مازوت هم ۵/۳ درصد است.
وی با بیان اینکه گوگرد مازوت روسیه حتی از تولیدات ما پایین‌تر است، تصریح کرد: مازوت روسیه ۱۰ هزار ppm گوگرد دارد. مشخص است برای صادرات مازوت هم به مشکل برمی‌خوریم، زیرا خریدار مازوت با سولفور پایین را به مازوت با سولفور بالا ترجیح می‌دهد.
براساس برنامه‌های توسعه‌ای پنجم و ششم دولت مکلف بود تولید پالایشگاه‌ها را اصلاح کند و سالانه دو‌درصد از تولید مازوت را کاهش دهد و در نهایت طبق چشم‌انداز به کمتر از ۱۰ درصد برساند. دو سال دیگر چشم‌انداز ۲۰ ساله به پایان می‌رسد.